Douwe Dabbert

Douwe Dabbert
(Stripomslag op en.wikipedia.org)
Land van oorsprong	Nederland
Oorspronkelijke taal	Nederlands
Creatieteam
Schrijver(s)	Thom Roep
Tekenaar(s)	Piet Wijn Dick Matena
Publicatie
Uitgever	Oberon Big Balloon Don Lawrence Collection
Publicatie	23 albums
Publicatiemedia	Tijdschrift Stripalbums
Huidige status	Inactief
Eerste publicatie	1975
Laatste publicatie	2001
Portaal    Strip

Douwe Dabbert is een Nederlandse stripreeks rond een dwerg met een magische knapzak. De strip is gemaakt door tekenaar Piet Wijn (1929-2010) en scenarist Thom Roep (1952).

Douwe Dabbert beleeft allerlei vreemde avonturen, vaak met bovennatuurlijke wezens. Hij heeft een toverknapzak waarmee hij zichzelf uit de meest benarde posities kan redden, omdat er bijna altijd dingen in zitten die hem uit de brand helpen als dat nodig is.

De tekenaar Piet Wijn werd in 1974 benaderd door Thom Roep, die op dat moment scenarist en redactioneel medewerker was van het tijdschrift Bobo, om een sprookjesachtige illustratie te maken. De tekening die Wijn maakte werd niet gebruikt, maar Roep zag wel iets in de door Wijn getekende dwerg op die tekening. Ze besloten een eenmalig avontuur te maken rond deze figuur. Dit resulteerde in het eerste verhaal waarin Douwe Dabbert optrad, De verwende prinses. Vanuit het succes van dit verhaal ontstond de stripreeks waarin Douwe Dabbert de hoofdrol kreeg. De tekenstijl is realistisch, gedetailleerd, kleurrijk, historiserend en met veel natuur.

De reeks heeft vanaf 1975 tot 2001 als vervolgverhalen in het weekblad Donald Duck gestaan. Naast de verhalen zelf zijn in Donald Duck met grote regelmaat aankondigingen verschenen. Douwe heeft ook gefigureerd in diverse prijsvragen en hij verscheen soms in reclamecampagnes van bedrijven.

Er zijn in het totaal 23 stripalbums verschenen met Douwes avonturen. Het laatste verhaal is, vanwege Piet Wijns slechte gezondheid, gedeeltelijk getekend door Dick Matena.

In welke historische periode de verhalen zich precies afspelen is niet altijd even duidelijk. In de meeste verhalen lijkt het de 17e of 18e eeuw te zijn, maar soms ook de middeleeuwen (zoals in Florijn de flierefluiter).

In een aantal verhalen krijgt Douwe Dabbert te maken met sprookjesfiguren zoals heksen en tovenaars. Dan weer bevat een verhaal wat meer realistische elementen, zoals de West-Indische Compagnie (die voorkomt in De weg naar west en De zee naar zuid).

De verhalen De poort naar oost, De schacht naar noord, De weg naar west en De zee naar zuid vormen min of meer één verhaallijn. Ze kunnen als doorlopend verhaal gelezen worden, hoewel er na het eerste deel een heel ander verhaal verscheen. Deel twee, drie en vier verschenen echter wel in volgorde na elkaar.

Veel verhalen zijn zowel avontuurlijk als educatief, omdat, behalve de gebeurtenissen, vaak ook te zien is hoe men leefde in voorbije eeuwen. Dat gaat van bijvoorbeeld boerenleven en Eskimo's tot bekende onderwerpen uit de geschiedenis, zoals slavernij, boekaniers, de oorlog met Spanje, piraten, en de West-Indische Compagnie.

Op zijn reizen komt Douwe vaak dezelfde figuren tegen zoals Domoli, Pief en Kijfje, drie bevriende tovenaarsleerlingen die in zes van zijn avonturen voorkomen, en Ludo Lafhart en Knudde, twee klungelige boeven die in drie verhalen een rol spelen.

Douwe Dabbert is een klein kabouterachtig mannetje. Hij heeft een toverknapzak geërfd van zijn grootvader, die zoals Douwe het zelf zegt 'een beetje toveren kon.' De knapzak bevat altijd net datgene wat Douwe nodig heeft, maar wanneer een ander de zak doorzoekt is deze doorgaans leeg, of bevat hij zaken als modder en zand. Douwe is een soort landloper, en heeft dus geen vaste woonplaats. Maar omdat hij een goed mens is, is hij een graag geziene gast. Hij beloont die gastvrijheid met geld of zeldzame artikelen die hij uit zijn knapzak haalt.

Prinses Pauline is de verwende prinses die in het eerste album voorkomt. Aanvankelijk speelt zij de hoofdrol in het verhaal, maar in tweede instantie krijgt Douwe Dabbert de hoofdrol. Verder komt ze voor in een van de vertellingen in het laatste album.

Ludo Lafhart is een "deftige" schurk met zwarte golvende haren en een sikje. Of hij van adel is is onbekend, maar in 2 verhalen bewoont hij wel een kasteel. Zijn doel is om met behulp van gemene streken zo snel mogelijk rijk te worden. Samen met zijn domme knecht Knudde komt hij voor in De verwende prinses, Het verborgen dierenrijk en Het monster van het Mistmeer. Het is Douwe Dabbert die steeds een stokje steekt voor hun kwade plannen.

De heks Wredulia, die voorkomt in De poort naar oost (1978) en De schacht naar noord (1979), stuurt Douwe tot tweemaal toe op een schier onmogelijke missie. Haar bedoelingen zijn ondubbelzinnig duidelijk: ze wil de absolute macht. Maar tegenover Douwe beweert ze iets onschuldigers. Onder de vloer van haar hutje diep in het bos leidt een onderaardse grot naar de vier windstreken. In tegenstelling tot de meeste heksen heeft Wredulia niet de traditionele zwarte kat, maar een zwart mini-draakje dat (alleen in het eerste verhaal) kan vliegen.

Terwijl Douwe op de Noordpool is, ontmoet hij daar vreemd genoeg een dodo. Hij ontdekt gaandeweg dat het dier naar hetzelfde op zoek is als hij, namelijk een dodo-ei. Nadat het ei in handen van Wredulia valt en door haar wordt vernietigd, gaat het tweetal op zoek naar een vrouwtje voor Dodo. Dodo komt voor in De schacht naar noord (1979) en De weg naar west (1980).

Berendsz en Knielsen komen voor in De zee naar zuid. Ze zijn een hebberig tweetal, die als zeelieden meevaren op een Hollands vrachtschip. Nadat ze Douwe Dabbert, die op zoek is naar de weg terug naar huis vanuit Afrika, goudstukken uit zijn knapzak zien halen, zijn ze ervan overtuigd dat ze hem moeten achtervolgen en bestelen om snel rijk te worden.

Douwe Dabbert ontmoet Pief voor het eerst in Het flodderwerk van Pief. Pief woont in een voor gewone mensen onzichtbare wereld waar het heel gewoon is te "fliffen"; een manier van toveren waarbij door het bewegen van de vingers dingen en situaties zomaar veranderd kunnen worden. Helaas heeft Pief het fliffen nog niet goed onder de knie, dit tot grote ergernis van zijn vader, de tovenaar Socratof. Douwe Dabbert komt Pief in latere verhalen regelmatig weer tegen.

Pief heeft verder nog een neefje en een nichtje (Domoli en Kijfje), kinderen van zijn oom Balthasof. Uiteraard zijn ook zij tovenaarskinderen. Kijfje, de oudste, is een mager, sprietig, enigszins kattig maar ook slim meisje. Domoli, de jongste, is een dik jongetje dat alleen maar aan eten kan denken en ook vaak voor zichzelf taartjes e.d. flift. Zoals het broers en zussen betaamt, kibbelen ze regelmatig. Zij komen samen met Pief voor in de albums 12, 16 en 18 t/m 21.

Net als alle andere tovenaars hebben Pief, Kijfje en Domoli uitzonderlijk lange levens. Alle kinderen zijn reeds enkele eeuwen oud, maar ogen en gedragen zich niet ouder dan tieners. In de albums 18 t/m 21 gaan ze tien jaar uit logeren bij bevriende tovenaars zodat ze wat volwassener kunnen worden, en moet Douwe hen ophalen. Domoli vertrekt tien jaar naar Rusland, Pief naar Japan, en Kijfje naar Amerika. Pief is na afloop inderdaad een stuk volwassener en heeft zelfs een vriendinnetje.

In totaal zijn er 33 verhalen van Douwe Dabbert in de Donald Duck gepubliceerd.^[1]

1. In softcover én hardcover door uitgeverij Oberon en later Big Balloon.
2. In luxe-uitvoering in cassette door uitgeverij Lekturama. Aan elke band zijn enkele bladzijden toegevoegd over de totstandkoning van de verhalen.
3. In zéér luxueuze, zeer gelimiteerde uitvoering door uitgeverij Barabas. In deze reeks verschijnen de verhalen in zwart-wit. De serie is gestart in 2013 en is anno 2023 bijna voltooid. Voor de intekenaars is bovendien Collectie Knapzak uitgebracht: eveneens alle albums in zwart-wit, maar dan op pocketformaat.
4. In softcover, hardcover én luxe-uitvoering door Uitgeverij L. De kaften zijn wat bijgewerkt en de inkleuringen zijn vernieuwd. Daarnaast zijn in elk deel van de beide hardcoverversies enkele bladzijden door Thom Roep toegevoegd met daarin achtergrondinformatie over de totstandkoming van het betreffende verhaal.

Daarnaast zijn verschillende verhalen verschenen in bloemlezingen.

Titel	Aantal pagina's	Publicatie in		Albumpublicatie	Jaar van eerste druk
		Donald Duck weekblad	Sjosji Extra (herdruk)
De verwende prinses	44	1975-1 t/m 1975-15		De verwende prinses	1977
Het verborgen dierenrijk	46	1975-44 t/m 1976-7		Het verborgen dierenrijk	1977
De valse heelmeester	45	1976-41 t/m 1977-2		De valse heelmeester	1978
De poort naar oost	55	1977-43 t/m 1978-9		De poort naar oost	1978
Het monster van het Mistmeer	43	1978-39 t/m 1979-1		Het monster van het Mistmeer	1979
De schacht naar noord	49	1979-26 t/m 1979-41		De schacht naar noord	1979
De weg naar west	49	1980-13 t/m 1980-29		De weg naar west	1980
De zee naar zuid	51	1981-13 t/m 1981-29		De zee naar zuid	1981
Florijn de flierefluiter	48	1981-53 t/m 1982-15		Florijn de flierefluiter	1982
Douwe Dabberts kerstavontuur	10	1982-50 t/m 1982-52	1996-26	De laatste plager	1985
De tanden van Casius Gaius	44	1983-9 t/m 1983-23		De tanden van Casius Gaius	1983
Woeste Willem	6	1983-47 t/m 1983-48	1997-7	Op het spoor van kwade zaken	1988
Twee gauwdieven en een picknickmand	6	1983-52 t/m 1984-1	1997-11
Een scheve schaats	4	1984-5	1997-5
Het flodderwerk van Pief	41	1984-24 t/m 1984-37		Het flodderwerk van Pief	1984
Vis-à-vis	3	1984-45		Op het spoor van kwade zaken	1988
De laatste plager	33	1985-19 t/m 1985-29		De laatste plager	1985
De heksen van eergisteren	52	1986-9 t/m 1986-25		De heksen van eergisteren	1986
Kleren maken de man	4	1987-43	1997-6	Op het spoor van kwade zaken	1988
De struikrovers van Koeterwaal	18	1988-26 t/m 1988-31	1996-20
Het bedrog van Balthasar	48	1989-48 t/m 1990-11		Het bedrog van Balthasar	1990
De dame in de lijst	45	1990-52 t/m 1991-14		De dame in de lijst	1991
Wolven in het wilde woud	3	1991-43		Bombasto met het boze oog	1992
De poppen aan 't dansen	16	1991-52 t/m 1992-4	1997-26
In de aap gelogeerd	9	1992-9 t/m 1992-11	1997-13	De kast met duizend deuren	1993
Bombasto met het boze oog	27	1992-33 t/m 1992-41		Bombasto met het boze oog	1992
De kast met duizend deuren	36	1993-17 t/m 1993-27		De kast met duizend deuren	1993
Het schip van ijs	45	1994-14 t/m 1994-22 1994-24 t/m 1994-27		Het schip van ijs	1994
De zwarte kimono	48	1995-13 t/m 1995-27		De zwarte kimono	1995
Het gemaskerde opperhoofd	43	1996-17 t/m 1996-29		Het gemaskerde opperhoofd	1996
Tweeëntwintig jaar later	51	1997-16 t/m 1997-31		Terug naar het verborgen dierenrijk	1997
Een strenge vorst	25	1998-1 t/m 1998-8		De wonderlijke raamvertelling	2001
Stuivertje-wisselen	20	2001-9 t/m 2001-14

Alle verhalen die in Donald Duck zijn verschenen, zijn in de reguliere albumreeks opgenomen. Niet in Donald Duck (en ook niet in de albumreeks) verschenen de volgende miniverhalen en stroken:

• Hoe wordt een strip gemaakt - Douwe Dabbert vertelt, een verhaaltje van drie pagina’s. Dit korte verhaal is wel gepubliceerd in de boeken Leer striptekenen met: Avro Wordt Vervolgd Club en Wordt Vervolgd ‘presenteert’ (beide uit 1985).
• Hee, Douwe Dabbert, een stripstrook van drie plaatjes. Dit strookje verscheen uitsluitend in de rubriek Wordt Vervolgd van de AVRO-bode van 11 februari 1984.
• Ho! Stop!!, een door Piet Wijn getekende stripstrook van drie plaatjes als onderdeel van het verhaal Dossier Vier Dozijn, een jubileumverhaal van Agent 327. Het verhaal is gepubliceerd in Eppo Wordt Vervolgd 1986-37 en later in boekvorm onder de naam Top Secret.

Er zijn verder diverse tekstloze afbeeldingen, aankondigingen, prijsvragen etc. in Donald Duck (en elders) verschenen die eveneens de albumreeks niet allemaal gehaald hebben.

In 2023 is het stripblad Eppo gestart met een reeks van elf hommageverhalen van elk vier pagina’s, vooruitlopend op Douwes vijftigste verjaardag in januari 2025. Deze verhalen zijn zoveel mogelijk in de stijl en sfeer van de originele reeks. Het gaat om de volgende verhalen:

1. De kaperbrief (Eppo 2023-6). Tekst, tekeningen en kleur Robbert Damen.
2. Patience (Eppo 2023-8). Tekst, tekeningen en kleur Fred de Heij.
3. De vijfde windrichting (Eppo 2023-11). Tekst Pascal Oost, tekeningen en kleur Wilma van den Bosch.
4. Ouwe Dabbert (Eppo 2023-13). Tekst en tekeningen Remco Polman en Wilfred Ottenheijm, kleur Sandra Vlemmix.
5. De gestolen knapzak (Eppo 2023-16). Tekst Gerard Leever, tekeningen Mathys van der Harst, kleur Lonneke Leever.
6. Gestrand gevogelte (Eppo 2023-22). Tekst, tekeningen en kleur Tim Artz.
7. Het geheim van de oude Sebastiaan (Eppo 2023-24). Tekst Lotte Roep en Bas Schuddeboom, tekeningen Maarten Gerritsen.
8. Gratis Klappen (Eppo 2024-2). Tekst Thom Roep, tekeningen Robert van der Kroft.
9. Heet onder de voeten (Eppo 2024-8). Tekst en tekeningen Jorg de Vos.
10. Ridder Ligthart (Eppo 2024-10). Tekst Rob van Bavel, tekeningen Apri Kusbiantoro.
11. Groene vingers (Eppo 2024-14). Tekst, tekeningen en kleur Gerben Valkema.

In alle gevallen staat Douwe ook prominent op de voorpagina van het betreffende nummer.

Niet alle voorgestelde verhalen hebben het uiteindelijk tot een publicatie gebracht. Zo is er o.a. (?) een synopsis onder de werktitel Reis naar Ierland, naar een idee van René Riva (tekst) en Ralph Dikmans (tekeningen), te lezen op Uitgebreid overzicht van Douwe Dabbert.

In 1977 verscheen Douwe Dabbert voor het eerst in albumvorm - niet in Nederland, maar in Denemarken. Douwe Dabbert kreeg daar de naam "Gammelpot". De reeks is uiteindelijk in vele talen vertaald:

• Fries (Douwe Dabbert - 1 album): De bedoarne prinsesse (= De verwende prinses).
• Deens (Gammelpot - 23 albums). Diverse uitgeverijen. De recentste herdrukken zijn van uitgeverij Cobolt.
• Indonesisch (Pak Janggut - 23 albums). Illegale uitgaven.
• Spaans (Bermudillo - 8 albums). Uitgeverij Dolmen.
• Portugees (Danny Doodle - 3 albums).
• Engels (Danny Doodle / Dusty Dabbert - 2 albums).^[2]
• Duits (Timpe Tampert - 3 albums).
• Pools (Daniel Dudek - 1 album).
• Zweeds (Teobald - 3 albums).
• Luxemburgs (Nicky Bommel - 1 album).

• Uitgebreid overzicht van Douwe Dabbert