Bolsward

Bolsward
Boalsert

Plaats in Nederland
Centrum Bolsward in 2014
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Gemeente	Súdwest-Fryslân Súdwest-Fryslân
Coördinaten	53° 4′ NB, 5° 31′ OL
Algemeen
Oppervlakte	9,42[1] km²
- land	9,04[1] km²
- water	0,38[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	10.120[1] (1.074 inw./km²)
Woning­voorraad	4.836 woningen[1]
Overig
Postcode	8700 - 8702
Netnummer	0515
Woonplaats­code	2079
Belangrijke verkeersaders	A7 N359
Foto's
Stadhuis van Bolsward
Historische kaart en stadsgezicht van Bolsward uit 1664
Julianapark
Portaal    Nederland Súdwest-Fryslân

Bolsward (uitspraak^ⓘ; Fries: Boalsert ([’bɔlzət]^?, uitspraak^ⓘ)) is een stad met 10.120 inwoners (1 januari 2023) in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland, die ligt ten zuiden van Franeker, ten noordwesten van Sneek en ten oosten van Makkum. De stad ligt aan de noordkant van de A7 en de Wijmerts en door de stad stromen onder meer de Stadsgracht en de Leeuwardervaart.

Bolsward is een van de elf steden. Tot 2011 was het de hoofdplaats van de voormalige gemeente Bolsward.

Bolsward is ontstaan op een drietal terpen, waarvan in ieder geval de oudste (waar de Sint Maartenskerk op staat) dateert van voor het begin van de jaartelling. De Broerekerk, op 8 mei 1980 door brand verwoest en nu als ruïne geconserveerd, is het oudste gebouw van de stad en dateert deels uit het eind van de 13e eeuw. Ook uit de middeleeuwen stamt het Mariabeeld Onze-Lieve-Vrouwe van Sevenwouden, tegenwoordig bewaard in de Sint-Franciscusbasiliek aan de Dijlakker.

Bolsward kreeg van Filips de Goede in 1455 stadsrechten mede dankzij de redenaar pater Brugman. Bolsward was een Hanzestad, maar was voor de afzet van de Friese zuivel aangewezen op de Hollandse steden. Zo kwam de stad tot welvaart. Het stadhuis van Bolsward, dat gebouwd werd rond 1615, is een teken van de bloei van de stad in de zeventiende eeuw. Het werd in 1765 vergroot en verfraaid in rococostijl.

In de tweede helft van de achttiende eeuw liep het inwoneraantal van Bolsward achteruit van 2878 in 1748 naar 2500. De plaatselijke textielindustrie had zwaar te lijden onder de buitenlandse concurrentie; de boter- en kaasmarkt leed erg onder de veepest die op het Friese platteland woedde.

Zie De Patriottentijd in Bolsward voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De patriotten in Bolsward kregen tussen 1782 en 1789 landelijke aandacht van de pers. De invloedrijke burgemeester Van Hiemstra werd gepasseerd, de vroedschap behield haar oude grootte, er werd een vrijwillige schutterij opgericht, waarin Willem Lycklama à Nijeholt en Cornelis van den Burg als de twee kapiteins een belangrijke rol speelden. Bolsward was de enige Friese stad die in september 1787 de Pretense Staten in Franeker erkende.

Zie Onze-Lieve-Vrouwe van Sevenwouden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bolsward is een bedevaartsoord omdat in de Sint-Franciscusbasiliek van Bolsward een genadebeeld van Maria is, het Onze-Lieve-Vrouwe van Sevenwouden uit het einde van de 13e eeuw.

De oude binnenstad met grachtjes, het stadhuis, de ambachtelijke distilleerderij "De Stiekeme Stoker" (Oenema Fryske Bearenburch), de distilleerderij Sonnema Berenburg, de Friese Bierbrouwerij en tevens whiskystokerij, en weeshuis Hid Herohiem (thans Hotel/Restaurant). De stad telt tientallen rijksmonumenten en 75 gemeentelijke monumenten. Een deel van de stad is een beschermd stadsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland.

Centrumkaart met bezienswaardigheden

Even buiten de stad staan drie poldermolens: De Klaver, een spinnenkopmolen die oorspronkelijk uit 1802 dateert, de in 1824 gebouwde grondzeiler Tadema's molen en een tjasker uit 1973.

• 
  Martinikerk
• 
  Sint-Franciscusbasiliek
• 
  Broerekerk
• 
  Gasthuiskerk
• 
  Doopsgezinde kerk

• Fietselfstedentocht. Jaarlijks op tweede pinksterdag.
• Stepelfstedentocht. Zaterdagnacht voor pinksteren.
• Heamiel. Vierdaags festival in juni, waarop wordt gevierd dat het hooi van het land gehaald is. Kermis en op donderdag traditionele 'hooimaaltijd' en markt.
• BOLStjurrich. Straatfestival op de zaterdag van de Heamiel. Mix van theater, muziek, acrobatiek en feest.
• Internationaal Folkloristisch Dansfestival. Tijdens de Heamiel.
• Bolletongersdei. Stierendonderdag.
• Nachtmarkt. Grote markt tijdens de avonduren.
• Simmerwike. Muzikale festijn met vier avonden muziekoptredens op een groot ponton in het Kruiswater, medio augustus.
• ParkBOP. Gratis muziekfestival in het Julianapark.

• Openbaar: De Opbouw, De Blinker
• Rooms-katholiek: Sint Maartenschool
• Protestants/christelijk: CBS de Bron

• Marne College, middelbare school voor tto, vwo, havo, vmbo en lwoo

• Kaatsverenigingen: KV Bolsward
• Korfbalvereniging: kv Westergo
• Schaakvereniging: Westergoo
• Schaatsvereniging: Schaats Training Bolsward (STB)
• Tennisvereniging: De Drie Posten
• Voetbalvereniging: VV BlauwRood ‘20
• Voetbalvereniging: SC Bolsward
• Volleybalvereniging: VC Bolsward
• Zwemvereniging: Zwem- en Poloclub Bolsward

Bolsward ligt aan de A7 en heeft twee aansluitingen, aansluiting 17 (Bolsward) en aansluiting 18 (Bolsward-Oost). Het ligt aan de N359 en is over het water te bereiken via de Wijmerts, de Makkumervaart en de Oude Kloostervaart. Bolsward heeft geen treinstation. Wel was er van 1882-1968 een tramverbinding met Sneek en van 1882-1947 een tramverbinding met Harlingen. Het tramstation aan de Snekerstraat herbergt nu een garagebedrijf.

Sinds 9 januari 2022 is het busstation gelegen aan de Twibaksdyk aan de westrand van Bolsward geopend. Hier stoppen o.a. de streekbussen van lijn 44, 92, 96, 98, 99, 192 en 199.^[2] Hierdoor kon het busverkeer in het centrum worden verminderd en kon het oude busstation worden gesloten en verbouwd worden tot parkeerterrein. Ter vervanging kwam wel een halte aan de Gasthuissingel. Aan de Kloosterlaan aan de oostrand van Bolsward bevindt zich ook een busstation met restanten van het meubilair van de interliner die daar in het verleden reed.

Zie Lijst van Bolswarders voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De Klokslag
• De Ward (Wonen en werken)
• De Marne
• Industriepark
• De Wijmerts

• Omroep Súdwest, tv- en radiozender gemeente Súdwest-Fryslân

Zie de categorie Bolsward van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.