Alphen aan den Rijn (gemeente)

Alphen aan den Rijn

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Zuid-Holland Zuid-Holland
Coördinaten	52° 8′ NB, 4° 39′ OL
Algemeen
Oppervlakte	132,50 km²
- land	126,23 km²
- water	6,27 km²
Inwoners (1 januari 2024)	114.968? (911 inw./km²)
Bestuurs­centrum	Alphen aan den Rijn
Belangrijke verkeersaders
Station(s)	Alphen aan den Rijn Boskoop Boskoop Snijdelwijk
Politiek
Burgemeester (lijst)	Liesbeth Spies (CDA)
Bestuur	​ Nieuw Elan ​ VVD ​ D66 ​ CDA
Zetels	39
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 28.300 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 245.000
WW-uitkeringen (2014)	36 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	2400 - 2409 2445 (Aarlanderveen) 2471 (Zwammerdam)
Netnummer(s)	0172, 079
CBS-code	0484
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.alphenaandenrijn.nl
Bevolkingspiramide (2023)
Topografische kaart
Topografische gemeentekaart van Alphen aan den Rijn. Klik op de kaart voor een vergroting
Foto's
Alphen gezien naar het zuiden
Portaal    Nederland

Alphen aan den Rijn (uitspraak^ⓘ) is een gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, gelegen aan de Oude Rijn en de Gouwe in het veenweidegebied Groene Hart tussen Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Leiden. De gemeente telt 114.968 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 132,50 km², waarvan 126,23 km² land en 6,27 km² water (1 januari 2024, Bron: CBS^[1]). Per 1 januari 2014, na de toevoeging van Boskoop en Rijnwoude, telt de gemeente meer dan 100.000 inwoners, waarmee ze tot de dertig grootste gemeenten van Nederland behoort.^[2][3] De gemeente bestaat uit de kernen Aarlanderveen, Alphen aan den Rijn, Benthuizen, Boskoop, Hazerswoude-Dorp, Hazerswoude-Rijndijk, Koudekerk aan den Rijn en Zwammerdam en de buurtschap Groenendijk.

Binnen de gemeente bevinden zich de resten van twee Romeinse versterkingen, Albaniana en Nigrum Pullum en van de Limesweg.^[4][5] De gemeente is voorts bekend vanwege voormalige uitgeverij Samsom, Vogelpark Avifauna, openluchtmuseum Archeon, het kenniscentrum van de fruitbomenteelt in Nederland, Boskoop en de opgraving van zes Romeinse schepen bij Zwammerdam.

De gemeente met de naam Alphen aan den Rijn ontstond op 1 januari 1918 toen de gemeente Alphen werd samengevoegd met Aarlanderveen en Oudshoorn.^[6]

In 1964 werd het dorp Zwammerdam en een gedeelte van haar grondgebied aan de gemeente Alphen aan den Rijn toegevoegd; een ander deel werd toegevoegd aan de gemeente Bodegraven. Op 1 januari 2014 zijn de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude gefuseerd tot een nieuwe gemeente onder de naam Alphen aan den Rijn.^[7][8]

Aangrenzende gemeenten
Leiderdorp Leiderdorp		Kaag en Braassem Kaag en Braassem
Zoeterwoude Zoeterwoude				Nieuwkoop Nieuwkoop
Zoetermeer Zoetermeer Lansingerland Lansingerland		Waddinxveen Waddinxveen		Bodegraven-Reeuwijk Bodegraven-Reeuwijk

Alphen aan den Rijn werkt op bestuurlijk gebied nauw samen met de gemeenten Nieuwkoop en Kaag en Braassem, in het Rijnstreekberaad waarin overlegd wordt over gemeenschappelijke en grensoverschrijdende zaken conform de Wet gemeenschappelijke regelingen. Hierbij kan het gaan om zowel beleidsafstemming en belangenbehartiging als de aanpak van concrete, uitvoerende projecten. De betrokken gemeenten maken sinds 1 april 2010 deel uit van de regio Holland Rijnland.

In 2012 werd het plan gelanceerd om de fusiegemeente die per 1 januari 2014 zou ontstaan Rijn en Gouweland te noemen.^[10] Deze naam ondervond veel kritiek, met name uit de toenmalige gemeente Alphen aan den Rijn.^[11] Daardoor ontstond de situatie dat er onderling geen overeenstemming over de fusienaam ontstond. De gemeenten Boskoop en Rijnwoude vroegen de minister van Binnenlandse Zaken, de Alphense Liesbeth Spies, die later benoemd werd tot burgemeester van Alphen aan den Rijn, om alsnog een neutrale gemeentenaam aan te wijzen. Daar kwam het echter niet van, waardoor de minister bepaalde dat Alphen aan den Rijn de naam van de fusiegemeente werd, omdat dit de grootste plaats in de gemeente is.

Burgemeester van Alphen aan den Rijn is sinds 15 december 2014 de in Alphen geboren Liesbeth Spies (CDA).^[12]

Zie ook Lijst van burgemeesters van Alphen aan den Rijn.

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 is een coalitie gevormd met vier partijen: Nieuw Elan, VVD, D66 en CDA. Wethouders in deze periode zijn: Gert Jan Schotanus en Gerard van As voor Nieuw Elan, Anouk Noordermeer voor de VVD, Gert van den Ham voor D66 en CDA-er Relus Breeuwsma.

Alphen kent ook een kinderraad en een kindercollege. De kinderburgemeester wordt steeds voor één jaar gekozen en ondersteunt de burgemeester. De kinderraad vergadert vier keer per jaar over zaken die zij van belang vinden.

Behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1982:

Noten:
¹ GroenLinks deed in 1986 mee onder de naam Progressief Alphen
² De ChristenUnie werd tot en met 1998 vertegenwoordigd door de RPF en het GPV
³ In 2013 vonden vervroegde verkiezingen plaats wegens de fusie met de gemeenten Rijnwoude en Boskoop.

• Oudtshoorn

• Lijst van rijksmonumenten in Alphen aan den Rijn (gemeente)
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Alphen aan den Rijn
• Lijst van oorlogsmonumenten in Alphen aan den Rijn
• Lijst van Stolpersteine in Alphen aan den Rijn

• Alphen aan den Rijn (plaats)
• Lijst van burgemeesters van Alphen aan den Rijn
• Lijst van beelden in Alphen aan den Rijn
• Alphen en Rietveld

Wikivoyage heeft een reisgids over Alphen aan den Rijn.

• Gemeente Alphen aan den Rijn

Zie de categorie Alphen aan den Rijn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.