Achaltsiche (stad)
Stad in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Regio | Samtsche-Dzjavacheti | ||
| Gemeente | Achaltsiche | ||
| Hoogte | 975 m | ||
| Coördinaten | 41° 38' NB, 42° 59' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 17.287 [1] | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (71,7%) Armeens (26,7%) | ||
| Overige informatie | |||
| Stad sinds | 1840 | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | akhaltsikhe | ||
| Achaltsiche in Samtsche-Dzjavacheti | |||
 | |||
| Foto's | |||
| |||
| |||
Achaltsiche (Georgisch: ახალციხე; Armeens: Ախալցխա, Achaltscha, vertaalt als 'Nieuwe Burcht') is een stad in het zuidwesten van Georgië met 17.287 inwoners (2024). Het is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente en is de hoofdstad van de regio Samtsche-Dzjavacheti. In de oude stad, Rabati, bevindt zich de middeleeuwse vesting die Achaltische domineert. De gefortificeerde stad werd in de periode 2010-12 grondig gerestaureerd en is sindsdien een toeristische bestemming.[2]
Achaktsiche is gesitueerd aan de Potschovi die buiten de stad in de Mtkvari uitmondt en ligt hemelsbreed 150 kilometer ten westen van hoofdstad Tbilisi en 15 kilometer van de grensovergang met Turkije. De stad is een van de centra van de Armeense minderheid in Georgië.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Achaltsiche werd voor het eerst vermeld in 12e eeuwse kronieken. In de 12e en 13e eeuw was het de zetel van de Achaltsitsjeli's, de heersers van het middeleeuwse vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti). Van de 13e tot de 17e eeuw werd Samtsche geregeerd door de feodale familie van de Dzjakeli's.[3]
Safawieden en Ottomanen
[bewerken | brontekst bewerken]In de 15e eeuw werd Samtsche onafhankelijk van het Koninkrijk Georgië, maar in de 16e eeuw werd het door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië bevochten, met name in de omgeving van Achaltsiche en Adigeni. Na de Vrede van Amasya in 1555 kwam Achaltsiche in Perzisch gecontroleerd gebied te liggen, niet ver van de bestandslijn met het Ottomaanse Rijk.[5] Niet lang daarna, in 1579, kwam Achaltsiche alsnog onder Ottomaanse controle,[7][8] en werd het onderdeel van het Eyalet van Çıldır (of ook Pasjalik Achaltsiche).[9]
Russisch gezag
[bewerken | brontekst bewerken]
In de 18e eeuw werd Achaltsiche wederom betwist toen het Georgische Koninkrijk Kartli-Kachetië zich los probeerde te maken van zowel de Perzen als de Turken. Dit liep met Russische steun uit op een mislukking bij Aspindza, waardoor Achaltsiche onder Turks gezag bleef.[10] Gedurende de eerste fase van de Russische annexatie van Georgische gebieden in het begin van de 19e eeuw lag Achaltsiche nog in het Ottomaanse Rijk.
De stad werd onder leiding van Ivan Paskevitsj door tsaristisch Rusland veroverd tijdens de Russisch-Turkse Oorlog (1828-1829). Het Verdrag van Adrianopel regelde dat Achaltsiche en omgeving onder Russisch gezag kwamen te staan.[11] Armeniërs die in Ottomaans gecontroleerde gebieden woonden, steunden tijdens deze oorlog de Russen die zij als bevrijders zagen. Na de oorlog zagen zij zich genoodzaakt naar Russisch gecontroleerde gebieden te vluchten, waaronder naar Achaltsiche.[7]
De stad werd vervolgens vanaf 1829 opnieuw opgebouwd en werd in 1840 het centrum van het oejezd Achaltsiche, dat korte tijd deel uitmaakte van het gouvernement Georgië-Imeretië. In datzelfde jaar kreeg Achaltsiche opnieuw stadsrechten.[12] In 1846 werd Achaltsiche bij het nieuw opgerichte gouvernement Koetais ingedeeld, om vervolgens in 1867 bij het gouvernement Tiflis ingedeeld te worden.[13][14] Na de Sovjet verovering van de Democratische Republiek Georgië in 1921 en de bestuurlijke hervorming in 1930 werd Achaltsiche het bestuurlijk centrum van het gelijknamige district.
In onafhankelijk Georgië
[bewerken | brontekst bewerken]In 1995 werd Achaltische hoofdstad van de regio Samtsche-Dzjavacheti. Tussen 2014 en 2017 was de stad Achaltsiche een aparte bestuurlijke eenheid, een zogeheten "stad met zelfbestuur", naast de rest van de gemeente. In 2017 werd dat net als bij zes andere steden teruggedraaid omdat deze constructie te duur en inefficiënt bleek.[15]
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Begin 2024 had Achaltsiche 17.287 inwoners,[1] een daling van ruim 3% ten opzichte van de volkstelling in 2014. De bevolking van Achaltsiche bestond volgens de volkstelling van 2014 uit met name Georgiërs (72%) en Armeniërs (27%). Verder woonden er enkele tientallen Russen, Azerbeidzjanen, Pontische Grieken, Osseten, Oekraïners en Joden.[16]
| Jaar | 1897 | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2014 | 2020 | 2024 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | 15.357 |  10.153 |
 12.328 |
12.180 |
16.868 |
18.972 |
19.742 |
24.570 |
18.452 |
17.903 |
16.943 |
17.287
| ||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[17][18][20] | ||||||||||||||
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]
De belangrijkste bezienswaardigheid in Achaltsiche is het Rabatifort op een rots aan de westkant van de stad. Deze middeleeuwse burcht uit verschillende bouwperiodes werd in 2010-12 grondig gerestaureerd.[2] Daarnaast zijn er verschillende Armeense kerken, twee synagogen (de oude synagoge werd in 2012 gerenoveerd), een grote joodse begraafplaats en zijn er verschillende moskeeën (ooit waren dat er 28). Een van deze moskeeën is goed bewaard gebleven in het fort. Het werd in de 19e eeuw omgebouwd tot een orthodoxe kerk en is verbonden met een instelling voor hoger onderwijs.
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]De belangrijkste wegen door de stad zijn de Georgische routes van internationaal belang S8 en S11. De S8 verbindt centraal Georgië en Tbilisi met Turkije. De S11 begint in Achaltsiche en gaat via Achalkalaki en Ninotsminda naar Armenië. De Europese weg E692 valt samen met de S11 en het stukje S8 van Achaltsiche naar de Turkse grensovergang bij Vale. Deze grensovergang ligt in de gemeente Adigeni.
Het oostelijk uiteinde van de nationale route Sh1 ligt net buiten Achaltsiche. Deze regionale hoofdroute van "nationaal belang" verbindt Achaltsiche met Batoemi via de 2.027 meter hoge Goderdzi-pas. In de late Sovjetperiode was deze weg onderdeel van de A306, een nationale Sovjethoofdroute.
In Achaltsiche is sinds eind jaren 1940 een spoorwegstation, maar sinds 2013 rijden er geen passagierstreinen meer over het traject Bordzjomi - Achaltsiche - Vale.
Stedenbanden
[bewerken | brontekst bewerken]Achaltsiche heeft stedenbanden met:
Sport
[bewerken | brontekst bewerken]De voetbalclub FK Mescheti Achaltsiche had haar thuisbasis in het lokale Micheil Iadzestadion. Sinds 2019 speelt FK Samtsche Achaltsiche in het stadion.
Geboren
[bewerken | brontekst bewerken]- Hovhannes Kadzjaznoeni (1868–1938), de eerste leider van de Republiek Armenië (1918-1920).
- Vardges Soerenjants (1860-1921), kunstschilder, illustrator en decorontwerper.
- Vahram Gajfetsjan (1879-1960), kunstschilder, kunstcriticus en decorontwerper.
- Krikor Agagianian (1895-1971), geestelijke van de Armeens-Katholieke Kerk.
Externe link
[bewerken | brontekst bewerken]- (ka) Website Akhaltsiche
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Geraadpleegd op 19 juli 2024.
- ↑ a b (en) Rabati. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 21 februari 2022.
- ↑ (ka) Topoarchaeologisch woordenboek van Kartli - Achaltsiche. National Parliamentary Library of Georgia. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ a b c d e (en) Skinner, Peter F. (2014). Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 17 januari 2022.
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 12 "Georgia in the 16th Century: Surviving Turkish and Persian Invasions", p.210-231[4]
- ↑ (en) Karpetian, Samvel (2011). Javakh, 1e druk. Research On Armenian Architecture (RAA) Foundation, Jerevan. ISBN 978-99941-875-7-7. Geraadpleegd op 2 maart 2022.
- ↑ a b Karpetian, "A Historical Introduction", p.13[6]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 13 "Georgia in the 17th Century: The Persian Ascendancy", p.258[4]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.356[4]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 15 "Teimuraz II and Erekle II: Triumph and Tragedy", p.301-304[4]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.353, 355, 356[4]
- ↑ (ka) deel I. Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.94 (2003). Gearchiveerd op 10 oktober 2022. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Grote Russische Encyclopedie. Gearchiveerd op 2 januari 2020. Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (ru) Gouvernement Tiflis. Geografisch en statistisch woordenboek van het Russische rijk, deel V p.128 (1885). Geraadpleegd op 17 oktober 2022.
- ↑ (en) Parliament Reduces Number of Self-Governing Cities. Civil.ge (3 juli 2017). Geraadpleegd op 30 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[19], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ (tr) Over Ardahan. Website gemeente Ardahan. Geraadpleegd op 2 maart 2022.
