Cycladen

Cycladen
Νομός Κυκλάδων

Voormalig departement van Griekenland
Situering
Regio	Zuid-Egeïsche Eilanden
Coördinaten	37°0'0"NB, 25°10'0"OL
Algemeen
Oppervlakte	2.572 km²
Inwoners (2001[1])	112.615 (44 inw./km²)
Hoofdstad	Ermoupoli
Provincies	0
Gemeenten	20
Gemeenschappen	11
Overig
Postcode(s)	84x xx
Netnummer(s)	228x0
Nummerplaat	ΕΜ
ISO 3166-2 code	GR-82 Kyklades
Portaal    Griekenland

De Cycladen (Grieks: Κυκλάδες, IPA: [kʲikˈlaðe̞s]), is een groep van Griekse eilanden in de Egeïsche Zee. Het is een historisch departement van Griekenland, een nomos. De hoofdstad was Ermoupoli, dat ligt op het eiland Syros.

De eilanden van de Cycladen lijken in een cirkel (Oudgrieks: Κύκλος, cyclus) rondom Delos te liggen, in de klassieke oudheid misschien wel het belangrijkste Griekse heiligdom.

Zie Geschiedenis van de Cycladische beschaving voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De eerste permanente nederzettingen op de Cycladen ontstonden in het laat-neolithicum, 5300-4500 v.Chr.. De typisch Cycladische kunst werd hier later, tussen 4000 en 1100 v.Chr. geproduceerd, zoals kleine in wit marmer, modern ogende beeldjes met alleen een neus, de idolen, en de ronde versierde marmeren platen. De Cycladische beschaving laat zich in verschillende perioden opdelen, de Keros-Syroscultuur, 2800-2300 v.Chr., wordt gezien als het hoogtepunt van deze beschaving. De Ioniërs kwamen rond 1900 v.Chr. naar de Cycladen en maakten van het eiland Delos het religieuze centrum.

Vanaf het 3e millennium v.Chr. ontstond op Kreta de Minoïsche beschaving die de Cycladische eilanden zou overheersen. De Minoërs zouden de handel in het oosten van de Middellandse Zee domineren en Santorini, ook Thera, was voor hen een belangrijke aanlegplaats, waarop de nederzetting Akrotiri ontstond. De Minoïsche uitbarsting, een enorme vulkaanuitbarsting op Santorini omstreeks 1620 v.Chr., zou mogelijk de ondergang van de Minoïsche beschaving hebben veroorzaakt of die hebben versneld. De legende van Atlantis zou van deze gebeurtenis zijn kunnen afgeleid. Later volgde de ondergang van de meeste beschavingen rond de middellandse zee. De Cycladen speelden hierna voor lange tijd geen rol meer in de geschiedenis, met uitzondering van het eiland Delos dat tot de komst van het christendom een belangrijke religieuze plek bleef.

De eilanden werden tijdens de Derde Heilige Oorlog, 355-346 v.Chr., door Philippus II van Macedonië, de vader van Alexander de Grote, onder gezag van Macedonië gebracht, waarmee voor hen de hellenistische periode begon. De eilanden kwamen later onder Romeins en Byzantijns bestuur.

Van 1207 tot 1579 vormden de Cycladen het hertogdom Naxos, een vazalstaat van de republiek Venetië. Het was een van de kruisvaardersstaten, die na de val van het Byzantijnse Rijk in 1204 ontstonden, na de Vierde Kruistocht. Khair ad-Din, beter bekend als Barbarossa, veroverde de eilanden in twee slagen, in 1537 en 1538, voor het Ottomaanse Rijk, waardoor het hertogdom onder de Ottomanen nog een tijd zou voortbestaan. Alleen het eiland Tinos zou tot 1715 in Venetiaanse handen blijven. Door de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog, 1821 - 1832, werden de eilanden onderdeel van de nieuw gestichte staat Griekenland.

De eilanden werden in de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke toeristische trekpleister.

Zie Cycladische kunst voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Cycladen staan, behalve om hun stranden, gezamenlijk bekend om hun kunst. Er werden tussen 4000 en 1100 v.Chr. op deze eilandengroep kleine in wit marmer, modern ogende beeldjes geproduceerd, idolen, zonder gelaat en alleen een neus. De beeldjes zijn tot de geometrische grondvormen herleid. Opvallend was dat de beeldjes meestal een vrouw voorstelden. Deze werden aanvankelijk in graftombes gezet als afgodsbeeldjes, later werden ze echt gezien als kunstvorm.

Een andere belangrijke kunstvorm waren de zogenaamde koekenpannen, marmeren gebolde platen met allerlei motieven. Historici zijn het er nog steeds niet over eens wat de functie hiervan was maar mogelijk hadden ze een religieuze functie. De Cycladische kunst wordt tegenwoordig massaal gereproduceerd en verkocht aan toeristen.

De onderstaande, bewoonde, eilanden maken bestuurlijk deel uit van de Cycladen:

• Andros: Het op een na grootste eiland van de Cycladen heeft bergen tot 997 meter hoogte en is groener dan de andere eilanden. Het eiland is bekend om zijn watervallen.
• Tinos
• Syros: met de plaats Ermoupoli dat tot 2010 de hoofdstad van de Cycladen was.
• Gyaros - onbewoond, gevangeniseiland
• Rinia
• Delos - onbewoond en een Ionisch heiligdom. Het is sinds 1990 werelderfgoed.
• Mykonos - een van de kleinere eilanden maar het geldt als toeristische bestemming.

• Kea of Tzia
• Kithnos
• Kimolos
• Milos
• Antimilos
• Serifos
• Sifnos
• Poliegos - onbewoond, natuurreservaat

• Despotiko - onbewoond
• Antiparos
• Paros - het op twee na grootste eiland en een knooppunt voor veerverbindingen.
• Naxos - het grootste eiland van de Cycladen. Het is bergachtiger en groener dan de andere eilanden en vormde ooit het hoofdeiland van het Hertogdom Naxos.
• Amorgos

• Iraklia
• Schinousa
• Koefonisia
• Keros - onbewoond eiland met archeologische opgravingen
• Donoussa - bekend door de grote groep katten die er woont

• Folegandros
• Sikinos
• Ios - een belangrijke toeristische bestemming met in de zomermaanden een berucht uitgaansleven
• Thirasia
• Anafi
• Santorini - Het eiland wordt ook wel Thera genoemd en bestaat uit zes eilanden die samen de top van een van de zestien grootste vulkanen ter wereld vormen.
• Christiana

De Cycladen zijn met veerdiensten onderling met elkaar, met het vasteland en Kreta verbonden. Paros, Naxos, Mykonos en Santorini hebben bovendien een vliegveld.

Zie de categorie Cycladen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.