Theofylline: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
k lf |
||
| (10 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
| Naam = Theofylline |
| Naam = Theofylline |
||
| afbeelding1 = Theophyllin_-_Theophylline.svg |
| afbeelding1 = Theophyllin_-_Theophylline.svg |
||
| afbeeldingbreedte1 = |
| afbeeldingbreedte1 = 170 |
||
| onderschrift1 = Structuurformule van theofylline |
| onderschrift1 = Structuurformule van theofylline |
||
| afbeelding2 = Theophylline-3D-balls.png |
| afbeelding2 = Theophylline-3D-balls.png |
||
| afbeeldingbreedte2 = |
| afbeeldingbreedte2 = 180 |
||
| onderschrift2 = [[Molecuulmodel]] van theofylline |
| onderschrift2 = [[Molecuulmodel]] van theofylline |
||
| afbeelding3 = |
| afbeelding3 = |
||
| Regel 25: | Regel 25: | ||
| Beschrijving = |
| Beschrijving = |
||
| Vergelijkbaar = |
| Vergelijkbaar = |
||
| AfbWaarsch = {{Pictogram GHS}} |
| AfbWaarsch = {{Pictogram GHS|T}} |
||
| TekstWaarsch = |
| TekstWaarsch = Gevaar |
||
| Carcinogeen = |
| Carcinogeen = |
||
| Hygroscopisch = |
| Hygroscopisch = |
||
| Rzinnen = |
| Rzinnen = {{H301}} |
||
| EUHzinnen = |
| EUHzinnen = ''geen'' |
||
| Szinnen = |
| Szinnen = {{P301+P310}} |
||
| Omgang = |
| Omgang = |
||
| Opslag = |
| Opslag = |
||
| Regel 39: | Regel 39: | ||
| LethaalKonijn = |
| LethaalKonijn = |
||
| MSDS = |
| MSDS = |
||
| Aggregatie = |
| Aggregatie = vast |
||
| Kleur = |
| Kleur = |
||
| Dichtheid = |
| Dichtheid = |
||
| Smeltpunt = |
| Smeltpunt = 271-275 |
||
| Kookpunt = |
| Kookpunt = |
||
| Sublimatiepunt = |
| Sublimatiepunt = |
||
| Regel 51: | Regel 51: | ||
| Oplosbaarheid = |
| Oplosbaarheid = |
||
| GoedOplIn = |
| GoedOplIn = |
||
| SlechtOplIn = |
| SlechtOplIn = water, ethanol |
||
| > |
| > |
||
| Dipoolmoment = |
| Dipoolmoment = |
||
| Regel 79: | Regel 79: | ||
[[Bestand:Cylmin 100mg by Tsuruhara.jpg|thumb|180px|Theophylline extended-release tablets in Japan]] |
[[Bestand:Cylmin 100mg by Tsuruhara.jpg|thumb|180px|Theophylline extended-release tablets in Japan]] |
||
'''Theofylline''', ook bekend onder de naam '''dimethylxanthine''', is een methylderivaat van [[xanthine]], dat toegepast wordt als medicijn bij ziekten van de ademhalingswegen, zoals [[COPD]] of [[astma]]. Het middel is onder een groot aantal merknamen in de handel (geweest). Ten gevolge van het grote aantal bijwerkingen wordt het medicijn tegenwoordig weinig meer toegepast. Als lid van de xanthine-familie zijn er zowel moleculair structurele als farmacologische overeenkomsten met [[cafeïne]]. De stof komt voor in [[Thee (drank)|thee]], zij het in zeer kleine hoeveelheden:(~1 mg/L).<ref>[http://archive.food.gov.uk/maff/archive/food/infsheet/1997/no103/table2a.htm MAFF Food Surveillance Information Sheet]</ref> Voor therapeutische effecten is een veel hogere dosis nodig.<ref>[http://www.rxlist.com/cgi/generic/theosr_ids.htm RXlist dosage and administration information for theophylline]</ref> Hoeveelheden tot 3 |
'''Theofylline''', ook bekend onder de naam '''dimethylxanthine''', is een methylderivaat van [[xanthine]], dat toegepast wordt als medicijn bij ziekten van de ademhalingswegen, zoals [[COPD]] of [[astma]]. Het middel is onder een groot aantal merknamen in de handel (geweest). Ten gevolge van het grote aantal bijwerkingen wordt het medicijn tegenwoordig weinig meer toegepast. Als lid van de xanthine-familie zijn er zowel moleculair structurele als farmacologische overeenkomsten met [[cafeïne]]. De stof komt voor in [[Thee (drank)|thee]], zij het in zeer kleine hoeveelheden:(~1 mg/L).<ref>[https://web.archive.org/web/20060927200412/http://archive.food.gov.uk/maff/archive/food/infsheet/1997/no103/table2a.htm MAFF Food Surveillance Information Sheet]</ref> Voor therapeutische effecten is een veel hogere dosis nodig.<ref>[https://web.archive.org/web/20080616093705/http://www.rxlist.com/cgi/generic/theosr_ids.htm RXlist dosage and administration information for theophylline]</ref> Hoeveelheden tot 3,7 mg/g zijn gevonden in [[Criollo (cacaoboon)|Criollo]]-cacaobonen.<ref name="ApgarTarka">{{Citeer web |
||
| title=Caffeine |
| title=Caffeine |
||
| chapter=Methylxanthine composition and consumption patterns of cocoa and chocolate products |
| chapter=Methylxanthine composition and consumption patterns of cocoa and chocolate products |
||
| Regel 105: | Regel 105: | ||
== Geschiedenis == |
== Geschiedenis == |
||
Theofylline is voor het eerst geïsoleerd uit theebladeren en geïdentificeerd rond 1888 door de Duitse [[botanicus]] [[Albrecht Kossel]].<ref>{{cite journal |author=Kossel A. |year=1888 |title=Über eine neue Base aus dem Pflanzenreich. |journal=Ber. Dtsch. Chem. Ges. |volume=21 |pages=2164–2167}}.</ref><ref>{{cite journal |author=Kossel A. |year=1889 |title=Über das Theophyllin, einen neuen Bestandtheil des Thees. |journal=Hoppe Seylers Z. Physiol. Chem. |volume=13 |pages=298–308}}.</ref> Amper zeven jaar na de ontdekking werd de chemische synthese van de verbinding beschreven door [[Emil Fischer]] en [[Lorenz Ach]].<ref>{{cite journal |author=Fischer E., Ach L. |title=Synthese des Caffeins. |year=1895 |journal=Ber. Dtsch. Chem. Ges. |volume=28 |pages=3139}}.</ref> Rond 1900 werd de [[Traube synthese]] als alternatief door een andere Duitse chemicus, [[Wilhelm Traube]] beschreven.<ref name="Traube2">{{cite journal |author=Traube W |title=Der synthetische Aufbau der Harnsäure, des Xanthins, Theobromins, Theophyllins und Caffeïns aus der Cyanessigsäure] |journal=Chem. Ber. |year=1900 |volume=33 |pages=3035–3056 |doi=10.1002/cber.19000330352}}</ref> In 1902 werd theofylline voor het eerst als [[diureticum]] in een klinische situatie gebruikt.<ref>{{cite journal |author=Minkowski O. |year=1902 |title=Über Theocin (Theophyllin) als Diureticum. |journal=Ther. Gegenwart |volume=43 |pages=490–493}}.</ref> 20 jaar later werd de toepassing als astma-medicijn beschreven.<ref>{{cite journal |author=Schultze-Werninghaus G., Meier-Sydow J. |year=1982 |title=The clinical and pharmacological history of theophylline: first report on the bronchospasmolytic action in man by S. R. Hirsch in Frankfurt (Main) 1922. |journal=Clin. Allergy |volume=12 |pages=211–215 |pmid=7042115}}.</ref> |
Theofylline is voor het eerst geïsoleerd uit theebladeren en geïdentificeerd rond 1888 door de Duitse [[botanicus]] [[Albrecht Kossel]].<ref>{{cite journal |author=Kossel A. |year=1888 |title=Über eine neue Base aus dem Pflanzenreich. |journal=Ber. Dtsch. Chem. Ges. |volume=21 |pages=2164–2167}}.</ref><ref>{{cite journal |author=Kossel A. |year=1889 |title=Über das Theophyllin, einen neuen Bestandtheil des Thees. |journal=Hoppe Seylers Z. Physiol. Chem. |volume=13 |pages=298–308}}.</ref> Amper zeven jaar na de ontdekking werd de chemische synthese van de verbinding beschreven door [[Hermann Emil Fischer|Emil Fischer]] en [[Lorenz Ach]].<ref>{{cite journal |author=Fischer E., Ach L. |title=Synthese des Caffeins. |year=1895 |journal=Ber. Dtsch. Chem. Ges. |volume=28 |pages=3139}}.</ref> Rond 1900 werd de [[Traube synthese]] als alternatief door een andere Duitse chemicus, [[Wilhelm Traube]] beschreven.<ref name="Traube2">{{cite journal |author=Traube W |title=Der synthetische Aufbau der Harnsäure, des Xanthins, Theobromins, Theophyllins und Caffeïns aus der Cyanessigsäure] |journal=Chem. Ber. |year=1900 |volume=33 |pages=3035–3056 |doi=10.1002/cber.19000330352}}</ref> In 1902 werd theofylline voor het eerst als [[diureticum]] in een klinische situatie gebruikt.<ref>{{cite journal |author=Minkowski O. |year=1902 |title=Über Theocin (Theophyllin) als Diureticum. |journal=Ther. Gegenwart |volume=43 |pages=490–493}}.</ref> 20 jaar later werd de toepassing als astma-medicijn beschreven.<ref>{{cite journal |author=Schultze-Werninghaus G., Meier-Sydow J. |year=1982 |title=The clinical and pharmacological history of theophylline: first report on the bronchospasmolytic action in man by S. R. Hirsch in Frankfurt (Main) 1922. |journal=Clin. Allergy |volume=12 |pages=211–215 |pmid=7042115}}.</ref> |
||
== Farmacokinetiek == |
== Farmacokinetiek == |
||
| Regel 120: | Regel 120: | ||
Theofylline wordt onveranderd in de [[urine]] uitgescheiden (tot 10%). Theofylline verdwijnt sneller uit het lichaam bij kinderen tot 16 jaar en volwassen rokers. De stof blijft langer in het lichaam aanwezig bij ouderen, personen met [[hartfalen]], [[cirrose]] of [[hypothyreoidie]]. |
Theofylline wordt onveranderd in de [[urine]] uitgescheiden (tot 10%). Theofylline verdwijnt sneller uit het lichaam bij kinderen tot 16 jaar en volwassen rokers. De stof blijft langer in het lichaam aanwezig bij ouderen, personen met [[hartfalen]], [[cirrose]] of [[hypothyreoidie]]. |
||
De [[halveringstijd]] varieert: 30 uur voor premature baby's, 24 uur voor pasgeboren baby's, 3 |
De [[halveringstijd]] varieert: 30 uur voor premature baby's, 24 uur voor pasgeboren baby's, 3,5 uur bij kinderen van 1 tot 9, 8 uur bij volwassen niet-rokers, 5 uur volwassen wel-rokers, 24 uur bij mensen met leverziekten en 12 uur voor ouderen. |
||
=== Mogelijke toepassingen === |
=== Mogelijke toepassingen === |
||
| Regel 129: | Regel 129: | ||
== Ongeboren kind == |
== Ongeboren kind == |
||
De [[Gezondheidsraad]] veronderstelt in zijn rapport van 5 april 2013 dat theofylline in categorie 1B is te classificeren, namelijk als een stof waarvan verondersteld wordt dat die het ongeboren kind kan schaden voor betrokkenen in het |
De [[Gezondheidsraad]] veronderstelt in zijn rapport van 5 april 2013 dat theofylline in categorie 1B is te classificeren, namelijk als een stof waarvan verondersteld wordt dat die het ongeboren kind kan schaden voor betrokkenen in het reproductieproces.<ref>[https://web.archive.org/web/20171201035336/https://www.gezondheidsraad.nl/nl/taak-werkwijze/werkterrein/gezonde-arbeidsomstandigheden/theophylline-evaluation-of-the-effects-on Theophylline; Evaluation of the effects on reproduction, recommendation for classification], Gezondheidsraad (5 april 2013)</ref> |
||
== Synthese == |
== Synthese == |
||
| Regel 142: | Regel 142: | ||
[[Categorie:Purine]] |
[[Categorie:Purine]] |
||
[[Categorie:Alfa,bèta-onverzadigde carbonylverbinding]] |
[[Categorie:Alfa,bèta-onverzadigde carbonylverbinding]] |
||
[[Categorie:Toxische stof]] |
|||
[[Categorie:Geneesmiddel bij longaandoeningen]] |
|||
Huidige versie van 11 jul 2021 om 19:28
| Theofylline | ||||
|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | ||||
| ||||
Structuurformule van theofylline
| ||||
| ||||
Molecuulmodel van theofylline
| ||||
| Algemeen | ||||
| Molecuulformule | C7H8N4O2 | |||
| IUPAC-naam | 1,3-dimethyl-7H-purine-2,6-dione | |||
| SMILES | CN1C(=O)N(C)c2nc[nH]c2C1=O
| |||
| CAS-nummer | 58-55-9 | |||
| PubChem | 2153 | |||
| Wikidata | Q407308 | |||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | ||||
| ||||
| H-zinnen | H301 | |||
| EUH-zinnen | geen | |||
| P-zinnen | P301+P310 | |||
| Fysische eigenschappen | ||||
| Aggregatietoestand | vast | |||
| Smeltpunt | 271-275 °C | |||
| Slecht oplosbaar in | water, ethanol | |||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
| ||||
Theofylline, ook bekend onder de naam dimethylxanthine, is een methylderivaat van xanthine, dat toegepast wordt als medicijn bij ziekten van de ademhalingswegen, zoals COPD of astma. Het middel is onder een groot aantal merknamen in de handel (geweest). Ten gevolge van het grote aantal bijwerkingen wordt het medicijn tegenwoordig weinig meer toegepast. Als lid van de xanthine-familie zijn er zowel moleculair structurele als farmacologische overeenkomsten met cafeïne. De stof komt voor in thee, zij het in zeer kleine hoeveelheden:(~1 mg/L).[1] Voor therapeutische effecten is een veel hogere dosis nodig.[2] Hoeveelheden tot 3,7 mg/g zijn gevonden in Criollo-cacaobonen.[3]
De voornaamste effecten van theofylline zijn:
- ontspanning van de bronchiën (gladde spieren)
- toegenomen hartspiercontractie (positief inotropisch)
- toegenomen hartfrequentie (positief chronotropisch)
- bloeddruk verhogend
- toegenomen doorbloeding van de nieren
- enig ontstekingsremmend effect
- in het centrale zenuwstelsel vooral stimulering van het ademhalingscentrum.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Theofylline is voor het eerst geïsoleerd uit theebladeren en geïdentificeerd rond 1888 door de Duitse botanicus Albrecht Kossel.[4][5] Amper zeven jaar na de ontdekking werd de chemische synthese van de verbinding beschreven door Emil Fischer en Lorenz Ach.[6] Rond 1900 werd de Traube synthese als alternatief door een andere Duitse chemicus, Wilhelm Traube beschreven.[7] In 1902 werd theofylline voor het eerst als diureticum in een klinische situatie gebruikt.[8] 20 jaar later werd de toepassing als astma-medicijn beschreven.[9]
Farmacokinetiek
[bewerken | brontekst bewerken]Absorptie
[bewerken | brontekst bewerken]De biologische beschikbaarheid is 100%, hoewel er effecten zijn van de tijd waarop het medicijn wordt ingenomen[10] of wat er vlak voor gegeten is.[11] Deze effecten hebben geen invloed op de biologische beschikbaarheid.
Verdeling door het lichaam
[bewerken | brontekst bewerken]Theofylline wordt verspreid via de extracellulaire vloeistof, in de placenta, via moedermelk en in het centrale zenuwstelsel. Het distributievolume bedraagt 0.5 L/kg. Binding aan eiwitten is 40%. Het distributievolume kan groter zijn bij pasgeborenen en in gevallen van ondervoeding, obesitas leidt tot een kleiner distributievolume.
Metabolisme
[bewerken | brontekst bewerken]Theofylline wordt vooral via de lever gemetaboliseerd (tot 70%). De stof ondergaat N-demethylering via cytochroom CYP1A2. Het metabolisme volgt parallelle routes: deels via een eerste orde, deels via een Michaelis-Menten-route. Het metabolisme kan verzadigd raken, zelfs bij therapeutische hoeveelheden. Kleine dosisverandering kunnen dan leiden tot buitensporige veranderingen in de serumconcentratie. Voor rokers en mensen met een leveraandoening kan het metabolisme anders verlopen.
Uitscheiding
[bewerken | brontekst bewerken]Theofylline wordt onveranderd in de urine uitgescheiden (tot 10%). Theofylline verdwijnt sneller uit het lichaam bij kinderen tot 16 jaar en volwassen rokers. De stof blijft langer in het lichaam aanwezig bij ouderen, personen met hartfalen, cirrose of hypothyreoidie.
De halveringstijd varieert: 30 uur voor premature baby's, 24 uur voor pasgeboren baby's, 3,5 uur bij kinderen van 1 tot 9, 8 uur bij volwassen niet-rokers, 5 uur volwassen wel-rokers, 24 uur bij mensen met leverziekten en 12 uur voor ouderen.
Mogelijke toepassingen
[bewerken | brontekst bewerken]Er lijken aanwijzingen te zijn dat theofylline in gevallen van anosmie de geursensatie kan helpen verbeteren (studie in 2008).[12]
Bijwerkingen
[bewerken | brontekst bewerken]Het gebruik van theofylline wordt gecompliceerd doordat er interferentie optreedt met verschillende andere medicijnen, beschreven zijn die met cimetidine en phenytoine. Daarnaast heeft theofylline een kleine therapeutische breedte, het gebruik dient goed gecontroleerd te worden om toxische effecten te voorkomen.[13][14]
Ongeboren kind
[bewerken | brontekst bewerken]De Gezondheidsraad veronderstelt in zijn rapport van 5 april 2013 dat theofylline in categorie 1B is te classificeren, namelijk als een stof waarvan verondersteld wordt dat die het ongeboren kind kan schaden voor betrokkenen in het reproductieproces.[15]
Synthese
[bewerken | brontekst bewerken]Theofylline kan synthetisch worden bereid, uitgaande van dimethylureum en ethyl-2-cyanoacetaat.
- ↑ MAFF Food Surveillance Information Sheet
- ↑ RXlist dosage and administration information for theophylline
- ↑ Caffeine. CRC Press (1998).
- ↑ Kossel A. (1888). Über eine neue Base aus dem Pflanzenreich.. Ber. Dtsch. Chem. Ges. 21: 2164–2167. .
- ↑ Kossel A. (1889). Über das Theophyllin, einen neuen Bestandtheil des Thees.. Hoppe Seylers Z. Physiol. Chem. 13: 298–308. .
- ↑ Fischer E., Ach L. (1895). Synthese des Caffeins.. Ber. Dtsch. Chem. Ges. 28: 3139. .
- ↑ Traube W (1900). Der synthetische Aufbau der Harnsäure, des Xanthins, Theobromins, Theophyllins und Caffeïns aus der Cyanessigsäure]. Chem. Ber. 33: 3035–3056. DOI: 10.1002/cber.19000330352.
- ↑ Minkowski O. (1902). Über Theocin (Theophyllin) als Diureticum.. Ther. Gegenwart 43: 490–493. .
- ↑ Schultze-Werninghaus G., Meier-Sydow J. (1982). The clinical and pharmacological history of theophylline: first report on the bronchospasmolytic action in man by S. R. Hirsch in Frankfurt (Main) 1922.. Clin. Allergy 12: 211–215. PMID 7042115. .
- ↑ 's avonds laat een dosis nemen vertraagt de opname.
- ↑ Na een - vette - maaltijd vindt de opname trager plaats.
- ↑ For Some Who Have Lost Their Sense Of Smell, A Once Popular Asthma Drug Could Help. Science Daily, American Physiological Society
- ↑ MedlinePlus Drug Information: Theophylline
- ↑ THEOPHYLLINE - ORAL 24 HOUR TABLET (Uni-Dur) side effects, medical uses, and drug interactions
- ↑ Theophylline; Evaluation of the effects on reproduction, recommendation for classification, Gezondheidsraad (5 april 2013)