Sardinetrek

Ten minste één Wikipediagebruiker vindt dat de inhoud van dit artikel ingevoegd zou moeten worden in Sardine of dat er een duidelijkere afbakening tussen beide artikelen dient te worden gemaakt. Als de tekst wordt ingevoegd, dient dit artikel een doorverwijzing te worden (bekijk voorstel).
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

De sardinetrek vindt plaats tussen mei en juli wanneer miljoenen sardines, meer bepaald Sardinops sagax, zich in de koude wateren van de Agulhas Bank bevinden en zich noordwaarts verplaatsen richting oostkust van Zuid-Afrika (Mozambique). Door hun grote aantal creëren ze een ‘predatorentrek’ die hen langs de kustlijn opwachten. Onderzoekers schatten dat de sardine trek kan concurreren met de migratie van Oost-Afrika’s wildebeesten (in biomassa). Dit maakt ze tot één van de grootste migraties ter wereld. Scholen vissen van meer dan 7 km lang, 1.5 km breed en 30 meter diep zijn geen uitzondering. Dit maakt ze duidelijk zichtbaar voor vliegtuigen. Toch vindt ze, in tegenstelling tot de trek van de gnoes, niet elk jaar plaats. Wetenschappers geloven dat de temperatuur van het water moet zakken onder de 21° alvorens er een migratie plaatsvindt. Zo konden de sardines in 2003 voor de derde maal in 23 jaar tijd niet migreren. De trek in 2005 was daarentegen wel succesvol. 2006 tenslotte werd gekenmerkt door een niet-trek. De laatste jaren wordt de migratie van deze vissen steeds moeilijker te voorspellen, onder meer door de opwarming van de aarde en overbevissing.

Deze migratie trekt, zoals bij elke migratie het geval is, vele predatoren aan. Dolfijnen, meestal de gewone dolfijnen (af en toe tuimelaars), kunnen met behulp van een inwendige sonar de sardines achtervolgen. Jan-van-genten achtervolgen deze zoogdieren en vinden dankzij de dolfijnen ook de sardines. Ook haaien grijpen hun kans, net als de Kaapse pelsrobben. Brydewalvissen tenslotte kunnen tot 20 000 visjes in één keer opslokken. Zowel de dolfijnen, de robben als de jan-van-genten stemmen het grootbrengen van hun jongen op de migratie af.

Toch kunnen deze predatoren de sardines slechts ‘vangen’ aan de kustlijn. Anders is het water te diep. Bovendien kunnen de meeste viseters de sardines niet vangen door hun defensief gedrag. Ten tijde van gevaar, troepen de visjes steeds samen. Dit instinctief gedrag is een soort van defensief mechanisme waardoor de kans op overleven groter wordt (dit is één van de voordelen van groepsvorming). Dit gedrag werkt, waardoor ze tot scholen van miljoenen visjes zijn kunnen uitgroeien. Enkel de dolfijnen hebben hier een gepaste strategie op gevonden: door een groepje af te splitsen, kunnen de sardines de roofdieren niet meer verwarren. De dolfijnen vallen de aasbal of ‘bait ball’ aan terwijl ze de sardines steeds weer bijeenhouden. Haaien vallen vanonder aan, terwijl de vogels zoals de jan-van-genten (en soms aalscholvers) als pijlen naar beneden schieten. De sardines worden nu langs alle kanten belaagd. Ook ander roofdieren komen nu mee profiteren van het werk van de dolfijnen; zonder hen zouden ze immers nooit de sardines onder bedwang kunnen houden. Dit fenomeen duurt maximaal 10 minuten.

• 
  Een tuimelaar
• 
  De gewone dolfijn
• 
  De Brydewalvis
• 
  De Kaapse pelsrob
• 
  Kaapse pesrobben op Kaap Kruis, een reservaat
• 
  jan-van-genten