Hoestdrank

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Een hoestdrank of antitussivum is een vloeibaar geneesmiddel, waarvan verondersteld wordt, dat het effect heeft op hoesten.

Hoesten is een reflexmatige explosieve uitademing, die ontstaat bij prikkeling van de luchtwegen en deze reinigt van slijm en vreemde voorwerpen^[1] De meeste hoest wordt veroorzaakt door een virale bovenste luchtweginfectie (verkoudheid) en verdwijnt vanzelf zodra deze infectie overwonnen is, of, als de luchtwegen wat overgevoelig aangelegd zijn, na enkele weken. Behandeling van deze voorbijgaande hoest is niet nodig. Een andere oorzaak van hoest is het (mee)roken van sigaretten, in dat geval kan beter daarmee worden opgehouden.

De Belgische Geneesmiddelencommissie is na een evaluatie van alle hoestsiropen die in België op de markt zijn van mening dat de vermeende heilzame werking van de siropen bij kinderen te weinig is aangetoond. Hoestsiroop wordt volgens de commissie meestal verkeerd gebruikt en er is veel kans op overdosering met bijwerkingen zoals slaperigheid en zelfs ernstige ademhalingsproblemen. Wanneer de hoest afneemt door het slikken van hoestremmers wordt het achterliggende ziektebeeld gemaskeerd, waardoor ernstige aandoeningen (o.a. astma en reflux) soms te laat opgemerkt worden en de behandeling ervan bemoeilijkt wordt. Om deze reden pleit de commissie voor een verbod op het gebruik van hoestsiroop bij kinderen onder de twaalf jaar.^[2]

Hoestdranken bevatten vaak zoethoutextract, thijm, althea, mierikswortelsap of andere stoffen, die lekker zacht aanvoelen aan de keel, maar de hoest niet anders beïnvloeden dan het zuigen op een snoepje. Dit soort middelen bevat geen werkzame bestanddelen, maar kan ook niet veel kwaad. Mensen die geen drop mogen wegens hoge bloeddruk of een hart- of nierziekte mogen deze middelen niet gebruiken.

Er zijn middelen op de markt, zoals acetylcysteïne (Mucomist^®; Fluimucil^®) en broomhexine (Bisolvon^®), die pretenderen het slijm oplosbaarder te maken en daardoor het ophoesten te vergemakkelijken. Er zijn volgens het Farmacotherapeutisch Kompas geen aanwijzingen dat deze stoffen zo'n effect hebben.^[3][4]

Morfine en andere opiaten dempen de hoestreflex in de hersenen. Vanwege de bijwerkingen (obstipatie, slaperigheid, verwardheid en de kans op verslaving) zal een arts deze middelen alleen als hoestdemper toepassen bij een terminale patiënt.

Zwakkere afgeleiden van de opiaten zijn echter met enige voorzichtigheid wel te gebruiken, bijvoorbeeld bij een hardnekkige prikkelhoest na een doorgemaakte virale infectie. Te denken valt dan aan noscapine, codeïne en dextromethorfan. Noscapine (afleverstatus UAD) en codeine (in preparaten met 2,5 mg/5 ml codeinefosfaat-hemihydraat afleverstatus AV) zijn als zelfzorgmedicijn verkrijgbaar, dextromethorfan uitsluitend bij de apotheek (afleverstatus UA). Codeïne is verschillende sterktes verkrijgbaar op doktersrecept (afleverstatus UR). Codeïne heeft als bijwerking dat het obstipatie kan veroorzaken.

Begin 2006 is hoestdrank negatief in het nieuws, omdat het wordt gebruikt als drug. Het gaat dan om hoestdranken die dextromethorfan bevatten. Bij het gebruik van sterke overdoseringen zouden hallucinaties optreden, voelen de gebruikers zich wazig en hebben moeite met spreken en bewegen. De Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA waarschuwde in mei 2005 voor misbruik van dextromethorfan. Wegens het risico op misbruik is de afleverstatus van dextromethorfan veranderd van UAD naar UA.

• Vroeger werd promethazine voorgeschreven. Dit middel laat de slijmvliezen opdrogen, dempt eventuele allergie, dempt de hoestreflex en maakt suf. Ophoesten van slijm wordt juist bemoeilijkt, wat onwenselijk is. Promethazine wordt nogsteeds weleens voorgeschreven bij nachtelijk hoesten dat de slaap verstoort. Het sederende effect is dan een "gunstige bijwerking".
• Vroeger werd oxomemazine (merknaam Toplexil) veelvuldig voorgeschreven. Dit middel laat net als promethazine de slijmvliezen opdrogen, dempt eventuele allergie, onderdrukt de hoestreflex en maakt suf. Bij een slijmhoest mag oxomemazine niet gebruikt worden, omdat het het ophoesten van slijm bemoeilijkt, wat onwenselijk is. Oxomemazine wordt nogsteeds weleens voorgeschreven bij nachtelijk hoesten dat de slaap verstoort. Het sederende effect is dan een "gunstige bijwerking".
• Efedrine wordt soms in hoestdranken aangetroffen. Bij de behandeling van astma is dit middel vervangen door veel veiligere middelen als salbutamol dat geïnhaleerd wordt. In plaats van efedrine in te nemen, kan, indien nodig, dan ook veel beter een spray geïnhaleerd worden. Dit kan met name effectief zijn als de hoest veroorzaakt wordt door hyperreactiviteit.
• Een ander middel, clobutinol, werd begin 2008 van de Europese markt genomen omdat het bijwerkingen op het hart bleek te hebben (hartritmestoornissen).