Brontekst bekijken van Dortmund

U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want:

U heeft geen bewerkingsrechten
De opgegeven reden van uw blokkering luidt: Open proxy - Nadere informatie.

Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.
U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets.
- Niet aangemelde gebruiker: indien u geen gebruik maakt van een gebruikersaccount en u krijgt deze melding, dan is uw externe IP-adres geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is 62.210.136.28. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld. Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen.
  - Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in het logboek tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding alleen anoniemen staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u inlogt als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding aanmaken account geblokkeerd, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een gebruikersaccount aanmaken. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers.
- Geregistreerde gebruiker: uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.
Voor verdere vragen kunt u contact opnemen met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.
Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is.
Deze blokkade is ingesteld door ‪Hasley‬. De opgegeven reden is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .
- Aanvang blokkade: 18 dec 2022 17:21
- Einde blokkade: 18 dec 2025 17:21
Uw huidige IP-adres is 62.210.136.28. Het geblokkeerde bereik is 62.210.0.0/16.
Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid Geen open proxy’s.
Anders kunt u om de blokkering bespreken een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen. U kunt ook een e-mail sturen naar de VRT-wachtrij van de stewards op stewards@wikimedia.org met daarin alle bovenstaande gegevens.

U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren.

{{Infobox Duitse plaats plus
| Art                        = Kreisfreie Stadt
| flag                       = Flag of Dortmund.svg
| Name                       = Dortmund
| Wappen                     = Coat of arms of Dortmund.svg
| Wappengröße                = 
| Breitengrad                = 51/30/50/N
| Längengrad                 = 7/27/55/E
| Karte                      = 
| Lageplan                   = Locator map DO in North Rhine-Westphalia.svg
| Lageplanbeschreibung       = 
| Bundesland                 = Noordrijn-Westfalen
| Regierungsbezirk           = [[Regierungsbezirk Arnsberg|Arnsberg]]
| Gemeindeverwaltungsverband = 
| Samtgemeinde               = 
| Verwaltungsgemeinschaft    = 
| Höhe                       = 86
| Fläche                     = 280.71
| Einwohner                  = 586.181
| Stand                      = 2015-12-31
| PLZ                        = 44135–44388
| PLZ-alt                    = 4600
| Vorwahl                    = 0231, 02304 (Holzen, Lichtendorf)
| Kfz                        = DO
| Gemeindeschlüssel          = 05 9 13 000
| NUTS                       = DEA52
| LOCODE                     = DE DTM
| Gliederung                 = 12 [[Stadtbezirk]]e
| Straße                     = 
| Adresse                    = Friedensplatz 1<br />44135 Dortmund
| Website                    = [https://www.dortmund.de/ dortmund.de]
| Bürgermeister              = Thomas Westphal
| Bürgermeistertitel         = Oberbürgermeister
| Partei                     = SPD
| foto0                      = [[Bestand:Westfalenpark-100818-16757-Florian-Turm-cor.jpg|{{Infobox/afbeeldingbreedte}}px]]
| ondertitel0                = Uitzicht op Dortmund
| image                      = Stadtpanorama Dortmund.jpg
| caption                    = De skyline van Dortmund 's nachts
| image1                     = Union-Brauerei Dortmund.jpg
| caption1                   = ''Dortmunder U''
| extra portaal              = Dortmund
}}

'''Dortmund''' (Nederlands, historisch: ''Dortmond'', [[Nedersaksisch]]: ''Düörpm'' ({{IPA|dyːœɐ̯pm̩}})) is een [[kreisfreie Stadt]] gelegen in het westen van [[Duitsland]], in de [[Deelstaten van Duitsland|deelstaat]] [[Noordrijn-Westfalen]]. De stad telt {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen}} inwoners ({{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen|TXT=jaar}})<ref name="inw_statistiek" /> en is daarmee de grootste stad van het [[Ruhrgebied]], de op twee na grootste stad van Noordrijn-Westfalen na [[Keulen (stad)|Keulen]] en [[Düsseldorf]] en de [[Lijst van grootste steden in Duitsland|achtste stad van Duitsland]].<ref>[https://web.archive.org/web/20180626135743/https://www.dortmund.de/media/p/statistik_3/statistik/bevoelkerung/02_01_Bevoelkerung_Geschlecht_Altersgruppen.pdf]</ref> De kreisfreie Stadt heeft een oppervlakte van {{Statistiek gemeente Duitsland oppervlakte|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen}} [[Vierkante kilometer|km²]]. Op {{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen|TXT=jaar}} had {{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders percentage|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen}} van de inwoners een niet-Duits [[staatsburgerschap]] ({{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen}} niet-Duitsers)<ref>{{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen|TXT=bron}}</ref> en hadden {{Statistiek gemeente Duitsland Nederlanders|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen}} inwoners het [[Nederlanders in Duitsland|Nederlandse staatsburgerschap]].<ref>{{Statistiek gemeente Duitsland Nederlanders|05 9 13 000|Noordrijn-Westfalen|TXT=bron}}</ref>

Dortmund is een van de oudste steden in het westen van het land en zijn bestaan gaat terug tot het jaar 882.
De plaats kreeg kort na 1200 [[stadsrechten]], werd in 1236 de enige [[vrije rijksstad]] [[Westfalen (streek)|Westfalen]] en groeide in de [[hoge middeleeuwen]] uit tot een van de belangrijkste [[Hanzestad|Hanzesteden]] in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. In de [[19e eeuw|19e]] en begin [[20e eeuw]] was Dortmund en omgeving een belangrijk centrum van mijnbouw en staalindustrie, waardoor de stad weer tot grote welvaart kwam. Dat blijkt uit de vele statige gebouwen met [[industrieel erfgoed]] uit die periode. De historische binnenstad is tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] als gevolg van de bombardementen door de geallieerden grotendeels verwoest.<ref name="backtonormandy.org">{{Citeer web|url=https://www.backtonormandy.org/the-history/air-force-operations/airplanes-in-actions/lancaster/raf-bomber-command-748-lancasters-record-attack-dortmund-12-march-1945.html|title=Support - Main Menu|publisher=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20170813042135/https://www.backtonormandy.org/the-history/air-force-operations/airplanes-in-actions/lancaster/raf-bomber-command-748-lancasters-record-attack-dortmund-12-march-1945.html|archiefdatum=2017-08-13|dodeurl=nee}}</ref>

Rond 2010 zijn de [[informatietechnologie]], verzekeringsmaatschappijen, [[logistiek]] en energiemaatschappijen belangrijke economische sectoren voor de stad. Er zijn enkele grote Duitse bedrijven zoals [[Rhenus]], [[Amprion]] en [[RWE (energiebedrijf)|RWE-Westnetz]] gevestigd. De stad en haar handelscentrum beschikt over een grote haven en heeft een [[metro (vervoermiddel)|metro]] en [[vliegveld]] (''[[Flughafen Dortmund]]'').<ref>[https://www.dortmund-airport.nl]</ref> Er zijn diverse wetenschappelijke instellingen, onder andere zes universiteiten en meerdere grote nationale onderzoeksorganisaties.

Dortmund staat bekend om zijn [[bier]], voetbalploeg [[Borussia Dortmund]], [[Deutsches Fußballmuseum|voetbalmuseum]], winkelstraat [[Westenhellweg]] en de [[Technische Universiteit Dortmund]].

== Geschiedenis ==
{{Zie ook|Zie ook [[Rijksstad Dortmund]].}}
[[Bestand:Probsteikirche-Baegert-Altar-1470-Marien-Reinoldi.jpg|thumb|left|Stadsgezicht met op de achtergrond de toren van de Reinoldikerk en Marienkerk (ca.1470)]]
[[Bestand:Wappen Fürstentum Oranien-Nassau-Fulda.jpg|thumb|Het wapen van het Huis Nassau-Fulda; met de kwartieren van Dortmund]]
Dortmund ligt aan de [[Westfaalse hellweg]]. De stad wordt in bronnen uit [[880]] voor het eerst genoemd als ''Trutmundi''.<ref>Rudolf Kötzschke (Hrsg.): Die Urbare der Abtei Werden a. d. Ruhr (= Publikationen der Gesellschaft für rheinische Geschichtskunde XX: Rheinische Urbare). Bd. 2: A. Die Urbare vom 9.-13. Jahrhundert. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 3: B. Lagerbücher, Hebe- und Zinsregister vom 14. bis ins 17. Jahrhundert, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 4,I: Einleitung und Register. I. Namenregister. Hrsg. von Fritz Körholz, Düsseldorf 1978, Bd. 4,II: Einleitung, Kapitel IV: Die Wirtschaftsverfassung und Verwaltung der Großgrundherrschaft Werden. Sachregister. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1958</ref> In 952 wordt het als “vicus” (stad) genoemd en in 1226 is het een [[Vrije rijksstad|rijksstad]]. In 1523 wordt er de [[reformatie]] toegestaan, maar niet integraal ingevoerd. Dat gebeurt in 1570 als er door het stadsbestuur voor de reformatie wordt gekozen. Als het [[graafschap Mark]] in 1609 aan [[Brandenburg-Pruisen]] toevalt, komt de zelfstandigheid van de rijksstad sterk onder druk te staan.
[[Bestand:Dortmund um 1804.jpg|thumb|Stadsgezicht 1804]]
In de [[Reichsdeputationshauptschluss]] van [[25 februari]] [[1803]] wordt in paragraaf 12 de inlijving bij het vorstendom Nassau-Dillenburg vastgesteld, waardoor de stad niet langer vrije rijksstad is (1226-1803). Omdat de vorst, beter bekend als stadhouder [[Willem V van Oranje-Nassau|Willem V]], geen geroofde landen wil, neemt zijn zoon de latere koning [[Willem I der Nederlanden|Willem I]] bezit van de nieuwe gebieden. De prins van Oranje houdt op [[30 juni]] [[1806]] zijn intocht in de stad. Als graafschap Dortmund gaat het deel uitmaken van het [[vorstendom Nassau-Oranje-Fulda]].

Op 12 juli 1806 worden middels de [[Rijnbondakte]] aan de meeste Nassause vorstendommen hun soevereiniteitsrechten ontnomen. In oktober van hetzelfde jaar wordt het graafschap door Franse troepen bezet en wordt op 1 maart 1808 bij het [[groothertogdom Berg]] gevoegd. Het is daar de hoofdstad van het Ruhr-departement.

Op het [[congres van Wenen]] in 1815 wordt het hele groothertogdom Berg, dus ook Dortmund bij het [[koninkrijk Pruisen]] gevoegd.

Vanaf het begin van de 19e eeuw is Dortmund snel geïndustrialiseerd, mede dankzij de aanwezigheid van grote hoeveelheden kolen in de buurt van de stad. De voornaamste activiteit was de productie van staal en de stad kreeg de bijnaam Staalstad. Tussen 1921 en 1925 werd Dortmund door Franse en Belgische troepen bezet om [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]] tot herstelbetalingen voor de [[Eerste Wereldoorlog]] te dwingen. Tijdens de recessie van de jaren zeventig van de 20e eeuw zijn veel onrendabele staalfabrieken gesloten. Onder meer [[Hoesch AG|Hoesch]] had een groot staalfabriekscomplex in Dortmund.
[[Bestand:Reconnaissance Photo Aerial View Dortmund.jpg|thumb|Centrum van Dortmund na het puinruimen in 1945]]
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] had Dortmund een belangrijke rol als het hart van het industriële Ruhrgebied waar bommen en wapens ontwikkeld werden. Als gevolg daarvan is de stad door de Engelse en Amerikanen zwaar gebombardeerd. De historische gebouwen in het centrum van de stad zijn toen zwaar beschadigd. Zij zijn later of gerestaureerd of de als gevolg van de bombardementen ontstane lege plekken zijn parken geworden. Dortmund is daardoor een zeer groene stad, die zich uitstekend leent om te fietsen.
In de jaren 70 en 80 van de twintigste eeuw had de lokale industrie zwaar te lijden onder internationale concurrentie. In diezelfde periode werden de kolenmijnen gesloten.

Vanaf grofweg 1990 heeft Dortmund zich gemoderniseerd. De zware industrie heeft plaats gemaakt voor dienstverlenende en technologische bedrijven. De stad is de hoofdzetel van [[Rhenus]], [[Amprion]], [[Tedi]] een [[Verizon Communications]]. Er zijn veel kunstgalerieën en musea. Van oudsher zijn in de stad enkele grotere brouwerijen gevestigd waar het [[Dortmunder bier]] wordt gebrouwen. Bekend zijn ook het [[voetbal]] - [[Borussia Dortmund]] - en de jaarlijkse kerstmarkt.

== Geografie ==
Dortmund ligt in het midden van de deelstaat [[Noordrijn-Westfalen]] aan de rand van het [[Sauerland]] en [[Münsterland]] in de [[Noord-Duitse Laagvlakte]]. De stad maakt deel uit van het [[Metropoolgebied Rijn-Ruhr]]. De [[agglomeratie]] Rhein-Ruhr is een van de grootste industriegebieden in Europa en het grootste in Duitsland. Belangrijke steden in de nabije omgeving zijn
[[Münster (stad)|Münster]], [[Essen (Noordrijn-Westfalen)|Essen]], [[Duisburg (hoofdbetekenis)|Duisburg]], en [[Düsseldorf]]. Het hoogste punt van de stad is gelegen in de wijk Dortmund-Syburg en wordt gevormd door de 254,33 meter hoge Klusenberg. Het laagste punt is het Lanstroper meer in Dortmund-Derne op 49,5 meter boven ''[[Normaal Amsterdams Peil|NAP]]''.

Dortmund ligt aan de rivieren de [[Ruhr]] en de [[Emscher]], die hebben bijgedragen aan de groei van de stad. Er is een binnenhaven aan het [[Dortmund-Eemskanaal]].

=== Indeling van de stad ===
<gallery widths="300px" heights="255px" style="font-size:85%">
Dortmund_Bezirke_und_Nachbargemeinden.png|Kaart districten en buursteden van Dortmund
</gallery>
De stad bestaat uit twaalf districten (''Stadtbezirke'') die zijn onderverdeeld in 63 wijken. Elk district heeft een bestuur bestaande uit 19 gekozen leden. De twaalf stadsdistricten met de daarbij behorende wijken zijn:
{|
| valign = "top" |
* '''Innenstadt-West''': City, Dorstfeld, Dorstfelder Brücke, Westfalenhalle
* '''Innenstadt-Nord''': Borsigplatz, Hafen, Nordmarkt
* '''Innenstadt-Ost''': Kaiserbrunnen, Ruhrallee, Westfalendamm
* '''Eving''': Brechten, Eving, Holthausen, Lindenhorst
* '''Scharnhorst''': Alt-Scharnhorst, Derne, Hostedde, Kirchderne, Kurl-Husen, Lanstrop, Scharnhorst-Ost
* '''Brackel''': Asseln, Brackel, Wambel, [[Wickede (Dortmund)|Wickede]]
| valign = "top" |
* '''Aplerbeck''': Aplerbeck, Berghofen, Schüren, Sölde, Sölderholz
* '''Hörde''': Benninghofen, Hacheney, Holzen, Hörde, Syburg, Wellinghofen, Wichlinghofen
* '''Hombruch''': Barop, Bittermark, Brünninghausen, Eichlinghofen, Hombruch, Kirchhörde, Menglinghausen, Persebeck, Lücklemberg
* '''Lütgendortmund''': Bövinghausen, Kley, Lütgendortmund, Marten, Oespel, Westrich
* '''Huckarde''': Deusen, Huckarde, Jungferntal-Rahm, Kirchlinde
* '''Mengede''': Bodelschwingh, Mengede, Nette, Oestrich, Schwieringhausen, Westerfilde
|}

=== Naburige steden ===
[[Bestand:Hengsteysee Panorama.jpg|thumb|Dortmund Zuid, drie steden hoek tussen Dortmund, [[Hagen (hoofdbetekenis)|Hagen]] en [[Herdecke]]]]
De stad Dortmund grenst in het noorden aan de steden [[Lünen]] en [[Waltrop]], in het oosten aan de steden [[Unna (stad)|Unna]], [[Kamen (Duitsland)|Kamen]] en [[Holzwickede]], in het zuiden aan de steden [[Schwerte]], [[Hagen (hoofdbetekenis)|Hagen]] en [[Herdecke]]. Ten westen van Dortmund liggen de steden [[Witten (Duitsland)|Witten]] en [[Bochum]].

=== Klimaat ===
Het [[klimaat]] van Dortmund is [[gematigd klimaat|gematigd]]. De zomers en winters in de Boven-Rijnslenk behoren tot de warmste respectievelijk mildste van Duitsland. De jaargemiddelde temperatuur is 9,5°[[Celsius|C]], gebaseerd op klimaatgegevens van de luchthaven.<ref>[https://de.climate-data.org/location/147/ Das Klima in Dortmund], Klimadiagramme.de</ref> Dat is hoger dan andere grote Duitse steden als Hamburg (9,0&nbsp;°C) Berlijn (8,9&nbsp;°C) en München (7,6&nbsp;°C). De warmste maand in Dortmund is juli (gemiddeld 17,6&nbsp;°C), de koudste maand is januari (gemiddeld 1,4&nbsp;°C). Tussen 1961 en 1990 viel er jaarlijks gemiddeld 675&nbsp;mm regen, tussen 1971 en 2000 bedroeg de jaargemiddelde neerslag 611&nbsp;mm. In juni valt gemiddeld de meeste neerslag (82,2&nbsp;mm), in februari het minst (52,8&nbsp;mm).

== Bevolking ==
[[Bestand:Dortmund-100706-15350-Ferris-Reinoldi.jpg|thumb|De [[Sint-Reinoutkerk|St. Reinoldikirche]] is Dortmund grootste kerkgebouw]]
Onder de 601.000 inwoners die Dortmund op 31 december 2017 had, waren destijds 104.015 buitenlanders, een percentage van 17,3. Driekwart hiervan was afkomstig uit andere Europese landen (waarbij Turkije als Europees land is gerekend). De tien omvangrijkste buitenlandse bevolkingsgroepen waren op 31 december 2017 de [[Turkije|Turken]] (22.154), [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]] (9.988), [[Syrië|Syriërs]] (7.791), [[Roemenië|Roemenen]] (4.561), [[Griekenland|Grieken]] (4.132), [[Spanje|Spanjaarden]] (3.623), [[Italië|Italianen]] (3.569), [[Marokko (hoofdbetekenis)|Marokkanen]] (3.421), Oekraïners (2.420) en [[Kroatië|Kroaten]] (2.103). Op diezelfde datum waren er circa 200 [[België (hoofdbetekenis)|Belgen]] en ongeveer 500 [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]ers woonachtig in Dortmund.<ref>{{de}} [https://web.archive.org/web/20130211183302/https://www.dortmund.de/de/leben_in_dortmund/nachrichtenportal/nachricht.jsp?nid=230976 Einwohnerstand und Einwohnerbewegung in Dortmund - Viertes Quartal 2017], Dortmund Statistik Aktuell, 12/2017</ref>

Door zijn lange en veelbewogen geschiedenis, immigratiegolven en zijn internationale karakter telt Dortmund een groot aantal verschillende religies. Sinds de [[Reformatie]] geldt de stad van oudsher als [[protestantisme|protestants]], maar de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]] geloofsgemeenschap is nooit helemaal uit de stad verdwenen en heeft een vergelijkbare omvang als de protestantse kerkgemeente. Dortmund beschikt voorts over een van 's lands grootste [[jodendom|joodse]] gemeenschappen en sinds de Tweede Wereldoorlog hebben ook andere [[wereldreligie]]s in de stad voet aan de grond gezet. Bovendien hebben ook niet-religieuze [[levensbeschouwing]]en een noemenswaardige aanhang.<ref>{{de}} [https://web.archive.org/web/20180814134809/https://www.dortmund.de/de/leben_in_dortmund/stadtportraet/statistik/veroeffentlichungen_1/statistisches_jahrbuch/index.html Dortmund Statistische Jahrbücher - 2017], Dortmund Statistik Aktuell, 12/2017</ref>

== Politiek ==
Als [[Kreisfreie Stadt]] wordt Dortmund bestuurd door een Oberbürgermeister en een aantal Bürgermeister, die samen het stadsbestuur vormen; elk van deze burgemeesters heeft zijn eigen bevoegdheden.<ref>Stadt Dortmund: [https://www.dortmund.de/de/rathaus_und_buergerservice/lokalpolitik/start_lp/index.html]. [https://web.archive.org/web/20230408100846/https://www.dortmund.de/de/rathaus_und_buergerservice/lokalpolitik/start_lp/index.html Gearchiveerd] op 8 april 2023.</ref> De Oberbürgermeister is tevens lid en voorzitter van de gemeenteraad, dat over alle belangrijke aangelegenheden in de stad beslist. De gemeenteraad wordt om de vijf jaar verkozen.<ref>Stadt Dortmund: [https://www.dortmund.de/de/rathaus_und_buergerservice/lokalpolitik/start_lp/index.html Gemeinderat der Stadt Dortmund]. [https://web.archive.org/web/20230408100846/https://www.dortmund.de/de/rathaus_und_buergerservice/lokalpolitik/start_lp/index.html Gearchiveerd] op 8 april 2023.</ref> De uitgaven van de stad Dortmund bedragen jaarlijks circa 2,4 miljard. Dortmund kampt met enorme schulden, op 25 mei 2008 bedroeg de totale schuld 3,15 miljard euro.<ref>Schuldenstand Stadt Dortmund: [https://www.waz.de/staedte/dortmund/pruesse-andere-staedte-haben-hoehere-schulden-id1691306.html Schulden der Stadt Dortmund]. [https://web.archive.org/web/20220410231234/https://www.waz.de/staedte/dortmund/pruesse-andere-staedte-haben-hoehere-schulden-id1691306.html Gearchiveerd] op 10 april 2022.</ref>

=== Stadswapen===
[[Bestand:NRW, Dortmund, Friedensplatz - Altes Stadthaus 03.jpg|thumb|Oude Stadthuis met Stadswapen]]
[[Bestand:Stadtwappen Dortmund.png|left|90px|Wapen Dortmund]]
Het stadswapen van Dortmund bestaat al enkele eeuwen, hoewel het wel enkele keren is veranderd. De kleuren rood en wit verwijzen naar het [[Hanze]]verbond. Dortmund was een belangrijke [[Hanzestad]] en de Hanzevlag ligt dan ook voor een deel aan de basis van het stadswapen van Dortmund. Het wapenschild bestaat uit een zwarte adelaar met een rode bek op een gouden achtergrond.

=== Burgemeester ===
De huidige burgemeester van Dortmund is Thomas Westphal en is in functie sinds 1 November 2020. Het stadsbestuur zetelt in het "Rotes Rathaus" nabij de Friedensplatz.

=== Stadsraad – actuele zetelverdeling ===
{| border="0" cellpadding="4" cellspacing="0" width = "90%"
|- bgcolor="#eeeeee" align="center"
|
| width = "12%" | [[Christlich Demokratische Union Deutschlands (Bondsrepubliek)|CDU]]
| width = "12%" | [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]
| width = "12%" | [[Bündnis 90/Die Grünen|GRÜNE]]
| width = "12%" | [[Die Linke]]
| width = "12%" | [[Freie Demokratische Partei|FDP]]
| width = "12%" | [[Alternative für Deutschland]]
| width = "12%" | [[Andere partijen]]
| width = "12%" | '''Totaal'''
|- align="center"
| 2020 ||20 || 27 || 22 || 5 || 3 || 5 || 8 || 90
|}
* [https://www.dortmund.de/de/rathaus_und_buergerservice/lokalpolitik/rat_und_ausschuesse/rat/zusammensetzung/index.jsp= leden van de raad]{{Dode link|datum=juni 2018 |bot=InternetArchiveBot}}

=== Stedenbanden ===
De gemeente Dortmund heeft de volgende jumelages (partnersteden):
* {{US-VLAG}} [[Buffalo (New York)|Buffalo]] (Verenigde Staten) sinds 1977
* {{FR-VLAG}} [[Amiens (stad)|Amiens]] (Frankrijk) sinds 1960
* {{CN-VLAG}} [[Xi'an|Xian]] (China) sinds 1991
* {{IL-VLAG}} [[Netanja]] (Israël) sinds 1980
* {{RU-VLAG}} [[Rostov aan de Don]] (Rusland) sinds 1973
* {{DE-VLAG}} [[Zwickau (stad)|Zwickau]] (Duitsland) sinds 1989
* {{TR-VLAG}} [[Trabzon (stad)|Trabzon]] (Turkije) sinds 2014
* {{GB-VLAG}} [[Leeds (hoofdbetekenis)|Leeds]] (Verenigd Koninkrijk) sinds 1949

Daarnaast worden sinds 2018 vriendschapsbanden onderhouden met [[Pittsburgh]] (Verenigde Staten).

== Economie ==
[[Bestand:Dortmund Centrum.jpg|thumb|Dortmund Centrum - Zakelijk district "Wallring"]]
De belangrijkste economische sectoren van Dortmund zijn de [[informatietechnologie]], de energiesector, waaronder [[Amprion]] en [[RWE (energiebedrijf)|RWE-Westnetz]], en de logistieke sector met [[Rhenus]], [[Zalando]], [[Amazon.com|Amazon]] en [[Decathlon (winkel)|Decathlon]].

De tertiaire sector is ook van economisch belang voor de stad, met onder andere administratieve diensten, beurzen, verzekeringsmaatschappijen, banken en hoofdkantoren van enkele grote industriële bedrijven. Ten slotte is toerisme een bron van inkomsten en werk.

=== Jaarbeurzen en concerten ===
De jaarbeurs van Dortmund ''Westfalenhallen'' is een van de Duitse plaatsen voor jaar- en tweejaarlijkse beurzen. Een selectie uit terugkerende beurzen:
* Duitse comic con - [[San Diego Comic-Con International]]
* GLOW by dm - The Beauty Convention
* Destination Star Trek Germany - Europe's Official Star Trek Convention
* Creativa
In de jaren 80 en 90 werden er ook concerten gehouden, voor pop-, rock- en heavymetalbands, met op 17 en 18 december 1983 een groot, op televisie uitgezonden, concert, met onder andere de (toen) bekende namen als [[Judas Priest]], [[Iron Maiden]], [[Krokus (band)|Krokus]], [[Def Leppard]], [[Michael Schenker Group]], [[Ozzy Osbourne]], [[Quiet Riot]] en [[Scorpions]].<ref>[https://www.setlist.fm/festival/1983/rock-pop-in-concert-1983-3-73d62a8d.html Setlist.fm Festival 1983 Dortmund] Geraadpleegd 25 juni 2022. [https://web.archive.org/web/20220625102114/https://www.setlist.fm/festival/1983/rock-pop-in-concert-1983-3-73d62a8d.html Gearchiveerd] op 25 juni 2022.</ref>

== Stadsbeeld ==
=== Architectuur===
[[Bestand:Alte Markt Dortmund.JPG|thumb|Oude Markt en [[Sint-Reinoutkerk|Reinoldikerk]]]]
Vanwege de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog is er veel ruimte voor nieuwbouw. De stad profileert zich als internationale architectuurstad met moderne wolkenkrabbers, inkoopcentra en kantoorgebouwen.

De volgende plaatsen en bouwwerken zijn bepalend voor het stadsbeeld van Dortmund.
[[Bestand:Buildings ostenhellweg.JPG|thumb|links|Oude binnenstad]]
De '''Reinoldikirche''' uit de dertiende eeuw. De heilige Reinold was de patroonheilige van de stad tot aan de [[reformatie]]. De in de oorlog beschadigde klok is nog steeds een symbool van de vrede.

Naast de Reinoldikirche staat de '''Marienkirche''' uit de twaalfde eeuw uitgevoerd in de romaanse bouwstijl. Tijdens de verbouwingen in de vijftiende eeuw zijn daar gotische elementen aan toegevoegd. De kerk herbergt een Maria-altaar van [[Conrad von Soest]] uit 1420 en het Berswordtaltaar uit 1395. De Adler Apotheke naast de Mariakirche dateert uit 1322. De eigenaren van die apotheek zijn nog tot 500 jaar terug bekend.
[[Bestand:Boulevard Kampstraße Dortmund.jpg|thumb|Nieuwe binnenstad]]
Er is ook een gotische hallenkerk '''St. Petri''' uit de veertiende eeuw met een altaar van de Antwerpse meester Gilles uit 1521 dat veel toeristen trekt.

Ten westen van de [[Hansaplatz (Dortmund)|Hansaplatz]] ligt de enige katholieke kerk uit de binnenstad van Dortmund - '''St. Johannes Baptist'''. De eerste steen werd gelegd in de veertiende eeuw door de broeders van de [[Dominicanen]] of Orde der Predikheren die zich in Dortmund kwamen vestigen. Zij werden verschillende malen verdreven en daarom hebben ze de bouw van de hallenkerk pas in 1458 kunnen voltooien. De [[Tweede Wereldoorlog]] heeft ook hier een groot deel van de kerk vernield. Alleen een deel van de oostvleugel stamt nog af van de oorspronkelijke kerk. Een aantal middeleeuwse kunstwerken uit de kerk bleven wel gespaard van het bommengeweld. Blikvangers zijn het altaar van Derick Baegert met bijhorend retabel dat de oudste afbeelding van de stad bevat, het bombastische orgel van Siegfried Sauer en het levensechte beeld van Maria met kind.

Het '''oude stadhuis''' van Dortmund is in 1899 gebouwd. Als gevolg van oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog is het in vereenvoudigde vorm herbouwd met behoud van de oorspronkelijke architectuur. Op het gebouw prijkt het stadswapen met adelaar.
[[Bestand:Union-Brauerei Dortmund.jpg|thumb|links|''Dortmunder U'']]
De '''Adlerturm''' is een gereconstrueerde toren van de middeleeuwse stadsmuur in Dortmund. Hij werd gebouwd boven op de oorspronkelijke basis van de [[stadsmuren]]. De toren herbergt op zes verdiepingen een kindermuseum op de middeleeuwse stadshistorie.

Het '''Dortmunder U-gebouw''' gebouwd in 1926-1927 is een van de bekendste herkenningstekens van de stad. Het gebouw van de voormalige Union-brouwerij is nu een centrum voor hedendaagse [[kunst]] en [[cultuur]]. Deze herbergt naast het [[Museum Ostwall]] talrijke andere partners en verenigingen uit de kunst- en mediasector. Het gebouw doet eveneens dienst als centrum voor culturele opleidingen. Het gebouw doet eveneens dienst als centrum voor culturele opleidingen. Ook de dakterras en wisselende video-installaties op de gevel zijn een blikvanger.

De [[kolenmijn]] '''Zollern Dortmund''' maakt deel uit van het Westfälisches Landesmuseum für Industriekultur (Westfaals museum voor industriecultuur), het grootste industriemuseum in [[Duitsland]]. Het vroegere "Schloss der Arbeit" (kasteel van de arbeid) is een van de mooiste getuigen van het industriële verleden van Europa. De kolenmijn, die in 1904 werd gebouwd, beschikte van de modernste installaties uit haar tijd. Sinds haar definitieve sluiting in 1968 is de mijn vooral bewaard gebleven dankzij haar prachtige jugendstilarchitectuur die op het eerste gezicht helemaal niet aan een industrieterrein doet denken.
[[Bestand:Dortmund Zollern IMGP0620.jpg|thumb|[[Zeche Zollern|Kolenmijn Zollern]]]]
* ''Florianturm'' (Televisietoren, 206 m)
* ''Westfalenhalle'' (Multifunctionele evenementenhal)
* ''Signal Iduna Park'' (Voetbalstadion)
* ''Altes Hafenamt'' (Havenautoriteit)
* ''Wasserschloss Bodelschwingh'' (Oud kasteel)
* ''Kokerei Hansa''
* ''Denkmal Hohensyburg''
* ''Hörder Burg''

=== Winkels en markten ===
[[Bestand:Westenhellweg.jpg|thumb|Winkelstraat Westenhellweg]]
Dortmund geldt als een populaire winkelstad. Bekende winkelstraten en -centra zijn de Westenhellweg, Ostenhellweg, Kleppingstraat, Kampstraat en Brückstraat. Naast de kleine winkels hebben de grotere (kleding-)winkelketens zoals [[H&M]], [[Mango (mode)|Mango]], [[Zara (kledingketen)|Zara]], [[C&A]], [[Primark]], [[Karstadt (winkelketen)|Karstadt]], [[HEMA|Hema]] en [[Peek & Cloppenburg]] er een vestiging. Wie het liever wat dichter bij elkaar heeft, kan naar de Thier-Galerie. Dit winkelcentrum bevat allerlei winkels en eetgelegenheden. Dortmund het hoogste aantal exclusieve winkelformules{{Bron?|Vage en ononderbouwde claim. Hoe duidt men exclusief?|2023|10|15}} van alle steden in [[Ruhrgebied]].

Ten zuidwesten van de ''Alte Markt'' (Oude Markt) ligt het grote Hansaplein. Hier zijn veel luxe merken zoals [[Hermès|Hermes]], Zumnorde en Lloyd. Er worden evenementen georganiseerd, er zijn af en toe betogingen en elke week kan je er op woensdag, vrijdag en zaterdag terecht voor een grote markt. De gebouwen rondom het plein, dat tot het einde van de 19e eeuw ''Wickedeplatz'' heette, huisvesten grotendeels banken op het grote Althoff warenhuis en de tot sporthuis omgebouwde bibliotheek na.

De [[kerstmarkt]] in Dortmund trekt veel toeristen en is de grootste kerstmarkt van Europa. Deze bestaat uit meer dan 300 kraampjes en de grootste kerstboom ter wereld. De kerstmarkt begint in november en gaat door tot eind december. De hele stad wordt omgetoverd tot een gezellig kerstdorp met verlichtingen en versieringen. Alleen hier is het mogelijk om kerstgroeten te versturen op kerstpapier met een speciale postzegel en stempel.

== Kunst en cultuur ==
=== Bezienswaardigheden ===
[[Bestand:Dortmund Oper Kaufmann.jpg|thumb|Operagebouw van Dortmund]]
Dortmund heeft een ballettheatergebouw, een operagebouw, het Dortmund Symphony Orchestra en diverse andere uitgaansgelegenheden. In de stad bevinden zich diverse musea, waaronder het [[Deutsches Fußballmuseum|Duitse voetbalmuseum]], het [[Museum Ostwall]], dat sinds 1969 de collecties van de verzamelaar van naam bevatten, en het historisch museum.

Het Dortmundse uitgaansleven telt veel cafés en restaurants, voornamelijk rond de Oude Markt, het Vrijheidsplein, de Kleppingsraat en de Kaiserstraat. Als studentenstad kent Dortmund een levendig uitgaansleven. Veel horeca is geconcentreerd in de stadswijk Kreuzviertel, met cafés als OmaRosa, Schönes Leben, Café Lotte en Kieztörtchen.

Naast deze vaste locaties is Dortmund een echte evenementenstad.

==== Kerken ====
[[Bestand:Dortmund-100706-15133-Marienkirche.jpg|thumb|[[Mariakerk (Dortmund)|Marienkerk]]]]
* [[Sint-Reinoutkerk]] Duits: ''Reinoldikirche'' (gebouwd in 1233-1450)
* [[Mariakerk (Dortmund)|Mariakerk]] Duits: ''Marienkirche'' (gebouwd in 1170–1200)
* ''Propsteikirche'' Klooster van de Dominicaanse Orde in het stadscentrum (gebouwd in 1331-1353)
* ''Petrykerk'' Duits: ''Petrikirche'' (gebouwd in 1322)
* [[Sint-Petruskerk (Dortmund-Syburg)|Sint-Petruskerk]] Duits: ''St. Peter'' (gebouwd in 996)

==== Muziek ====
* ''Konzerthaus Dortmund''
* ''Theater Dortmund''

==== Industrieel erfgoed ====
[[Bestand:Kokerei Hansa Dortmund-Huckarde.jpg|thumb|''[[Kokerei Hansa]]'' Dortmund-Huckarde, overzicht van Deusenberg]]
* ''[[Kokerei Hansa]]'', een van de belangrijkste musea voor industrie
* ''[[Zeche Zollern]],'' het paleis onder de mijnen
* ''Phoenix-West,'' stilgelegd [[hoogoven]]complex en Gashouder
* ''Zeche Adolf von Hansemann,'' mijnencomplex in Dortmund-Mengede
* ''Besucherbergwerk Graf Wittekind,'' mijnbouwmuseum in Dortmund-Syburg

==== Musea ====
[[Bestand:Dortmund Museum Kunst Kulturgeschichte IMGP8267.jpg|thumb|''Museum für Kunst en Kulturgeschichte'']]
* ''Brauereimuseum Dortmund,'' bier-museum van Dortmund en Westfalia
* ''DASA – Arbeitswelt Ausstellung''
* ''[[Deutsches Fußballmuseum]],'' een van de belangrijkste musea voor [[voetbal]] van [[Europa (werelddeel)|Europa]]
* ''LWL-Industriemuseum – Westfälisches Landesmuseum für Industriekultur''
* ''[[Museum Ostwall]],'' een van de belangrijkste musea voor de Schone Kunsten van [[Duitsland]]
* ''Museum für Kunst en Kulturgeschichte,'' museum over de geschiedenis van [[Westfalen (streek)|Westfalen]] en Dortmund
* ''Museum Adlerturm''
* ''[[Museum für Naturkunde]],'' natuurhistoriemuseum van Dortmund en Westfalia

==== Theater ====
* ''Theater Dortmund''
* ''Fletch Bizzel''
* ''Theater im Depot''
* ''Theater Olpketal''
* ''Hansa Theater''

=== Gastronomie ===
De traditionele drank uit Dortmund en omgeving is de [[Dortmunder (bier)|Dortmunder]], een bierstijl uit Dortmund, donkerder en voller dan pils en gedronken in de "Stößchen". De meest populaire merken zijn Dortmunder Actien-Brauerei (DAB Bier), de Dortmunder Union-Brauerei (Siegel Pils), Bergmann Brauerei (Bergmann Spezial), Ritter Brauerei (First), Hansa Brauerei, Thier Brauerei en de Privatbrauerei Dortmunder Kronen een HÖVELS. In 2008 bestond ongeveer 10% van het in Duitsland geconsumeerde bier uit Dortmunder.<ref>{{de}}{{Citeer web
| url=http://www.brauer-bund.de/index1.html
| title=Bierverkoop naar biersoort in Duitsland
| publisher=Deutscher Brauer Bund
| accessdate=2010-03-18
| last=
| first=
| archiefurl=https://web.archive.org/web/20070927234101/http://www.brauer-bund.de/index1.html|archiefdatum=2007-09-27|dodeurl=nee}}</ref>

Typische gerechten zijn de [[pfefferpotthast]] (Nederlands: piäpperpottharst), [[Kroeboet]] ([[Nederlands]]: ''balkenbrij''), [[pompernikkel]] met [[reuzel]] en de [[currywurst]].
{{Clearleft}}

=== Natuur ===
Dortmund is voor een stad rijk aan natuur. Binnen de gemeentegrens ligt een omvangrijk, ruigbegroeid duingebied, met daarlangs een breed, natuurlijk zandstrand van bijna twaalf kilometer lang. Verspreid door de stad liggen enkele grotere en kleinere parken, zoals het Rosarium, Westfalenpark, Westpark en Ostpark, Fredenbaum, Bolmke, Grävingholz, Rahmer Wald, en de Schwerter Wald.<ref>[https://www.dortmund.de/de/freizeit_und_kultur/parks/parks_und_gaerten_in_dortmund/index.html Anlagen und Parks], Dortmund.de. [https://web.archive.org/web/20230422004225/https://www.dortmund.de/de/freizeit_und_kultur/parks/parks_und_gaerten_in_dortmund/index.html Gearchiveerd] op 22 april 2023.</ref>

==== Parken ====
[[Bestand:Westfalenpark-100821-17611-Eingang-Ruhrallee.jpg|thumb|180px|Televisietoren van Dortmund, Florian in het ''Westfalenpark'']]
De grootste groene oase van [[Westfalen (streek)|Westfalen]] en Dortmund is het ''Westfalenpark''. Het park omvat een klein treintje, het beachvolleybalplein, het minigolfparcours, het kookboekmuseum en de uitgestrekte graspleinen. In het bekende Deutsche [[Rosarium]] maak je een van de kleurrijkste wandelingen uit je leven, want je wordt er omgeven door meer dan 3.800 rozensoorten.<ref>[https://www.dortmund.de/de/freizeit_und_kultur/westfalenpark_dortmund/start_westfalenpark/index.html Westfalenpark], Dortmund.de. [https://web.archive.org/web/20230607192127/https://www.dortmund.de/de/freizeit_und_kultur/westfalenpark_dortmund/start_westfalenpark/index.html Gearchiveerd] op 7 juni 2023.</ref>

''Rombergpark'' - In 1927 werd dit gebied omgetoverd tot een [[botanische tuin]] en heeft nu ongeveer 4500 boomsoorten. Maar de geschiedenis van dit park gaat zelf terug tot 1820 toen de adellijke familie Romberg begon met het aanleggen van een Engels [[Engelse tuin|landschapspark]]. In 1944 werd de botanische tuin zwaar beschadigd en het voormalige kasteel van [[Romberg (familie)|Romberg]] werd vernietigd.<ref>[http://www.freundeskreis-botanischer-garten-rombergpark.org Rombergpark], Freude und Förderer des Botanischen Gartens Rombergpark e.V.</ref>

''Fredenbaum'' - Het 63-hectare grote park is de groene long van Dortmund's noorden. Er is een speeltuin, bootverhuur, minigolf, bbq-gebieden en avonturenterrein.

Het ''Westpark'' werd oorspronkelijk gebouwd in 1811 als een Westentotenhof. Dit is een kerkhof dat buiten de stadsmuren viel. Als je door het park wandelt zie je nog verschillende oude grafstenen. Het park wordt vooral gebruikt in de zomer om events te organiseren of te barbecueën of te picknicken.

==== Natuurgebieden ====
[[Bestand:2012-10-06 Dortmund Sonnenuntergang über der Emscher.jpg|thumb|links|200px|Natuurgebied Bolmke]]

Het ''Schwerter Wald'' is een uitgebreid bosgebied en recreatiegebied ten oosten van Dortmund. In 1843 werd er beslist dat hier een bos mocht komen en al vlug werd het een populaire uitstap voor de inwoners van Dortmund. In 1899 werd er zelfs al een tramlijn richting dit bos aangelegd.

Het natuurgebied ''Grävingholz'' is een bosrijk gebied in het noorden van Dortmund. Het gebied is gevormd net na de ijstijd en sindsdien behouden als bosgebied. In de middeleeuwen was dit een geheerd jachtgebied. Er zijn verschillende aangelegde paden voor wandelaars en fietsers.

''Bolmke'' is een natte zone, die in veel delen nog steeds natuurlijk is, maar is sterk veranderd door de massale menselijke interventies. Na de [[Eerste Wereldoorlog]] werd kolen in de kolenmijn in de Bolmke ontgonnen. Angezien het gebied dicht bij een dichtbevolkt deel van Dortmund ligt, kan het er vrij druk zijn. Ben je meerdere dagen in de buurt is dit bos wel de moeite waard.

''Bittermark'' - Het bos is het grootste aangesloten bosgebied in het stadsgebied van Dortmund tussen [[Hagen (hoofdbetekenis)|Hagen]] en [[Herdecke]]. Het bos is een populair recreatiegebied voor wandelaars, joggers en fietsers.

=== Sport ===
[[Bestand:Dortmund Signal Iduna Park 1.jpg|thumb|De ''Westfalenstadion'', de thuishaven van Borussia Dortmund]]
Dortmund is bekend vanwege zijn voetbalclub [[Borussia Dortmund]]. De eerste club uit de stad werd in 1895 opgericht als [[Dortmunder FC 1895]]. Later volgden nog clubs als [[VfB Dortmund 1897|VfB 1897]], [[VfB Alemannia 1897 Dortmund|SuS Alemannia 05]] en [[BV 04 Dortmund|BV 04]]. Al deze clubs speelden in de begindagen in de hoogste klasse, terwijl Borussia, dat in 1909 opgericht werd, voornamelijk in de tweede klasse actief was tot de club in 1936 promoveerde naar de [[Gauliga Westfalen]]. Geen enkele van de oudere gevestigde clubs kon het niveau van de Gauliga aan en zo werd de club vanaf 1936 de onbetwiste nummer 1 van de stad, een plaats die het nooit meer af zou geven. De werkelijke bloeiperiode van de club kwam in de jaren vijftig, toen de club voor het eerst kampioen werd. Borussia zou hierna nog zes titels winnen en was ook de allereerste Duitste club die een Europese beker won (in 1966). In 1997 won de club zelfs de Champions League en de Wereldbeker voor clubs. Dortmund werd tevens de kampioen van Duitsland
in 2011 en 2012.

==== Stadions ====
De ''[[Signal Iduna Park]]'' voorheen: ''Westfalenstadion'') van [[Borussia Dortmund]] is het grootste stadion van de stad en Duitsland (81.360 toeschouwers) en werd ook gebruikt tijdens het [[wereldkampioenschap voetbal 2006|WK 2006]] en [[Europees kampioenschap voetbal 2024|EK 2024]]. Daarvoor was Dortmund al speelstad bij het WK voetbal van 1974 en EK voetbal van 1988. Het stadion bevindt zich 4 kilometer ten zuiden van het centrum van Dortmund.

De ''[[Westfalenhalle]]'' is de oudste en grootste multifunctionele [[evenementenhal]] van [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]]. De arena is geopend in 1925 en 1952 en biedt ongeveer plaats aan 15.000 toeschouwers (afhankelijk van het evenement). Verder zijn er nog de ''[[Stadion Rote Erde]]'' en ''Sporthalle Wellinghofen''. Het ''[[Stadion Rote Erde]]'' is een [[voetbal]]- en [[atletiek]] ligt direct naast ''Signal Iduna Park'' en heeft een capaciteit van 25.000 plaatsen, waarvan 3.000 overdekte zitplaatsen.

==== IJshockey ====
Dortmund was in 1955, 1983 en 1993 gastheer van het [[Wereldkampioenschap ijshockey|WK ijshockey]].

== Verkeer en vervoer==
[[Bestand:Schnettkerbruecke West.jpg|thumb|''Bundesautobahn A40'' in Dortmund]]
Dortmund is een verkeersknooppunt in de regio [[Westfalen (streek)|Westfalen]]. De stad wordt omringd door enkele belangrijke "autoroutes" en beschikt over een eigen luchthaven, een centraal station en een binnenhaven die behoort tot de grootste van Europa.

=== Wegverkeer ===
Het stedelijke gebied van Dortmund is door de volgende [[snelweg]]en omgeven:
* [[Bundesautobahn 1|A 1]] [[Bremen (stad)|Bremen]] - [[Keulen (stad)|Keulen]]
* [[Bundesautobahn 2|A 2]] [[Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)|Oberhausen]] - [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]]
* [[Bundesautobahn 40|A 40]] Dortmund - [[Venlo (stad)|Venlo]]
* [[Bundesautobahn 42|A 42]] Dortmund - [[Kamp-Lintfort]]
* [[Bundesautobahn 44|A 44]] [[Aken (stad)|Aachen]] - Dortmund - [[Kassel (Duitsland)|Kassel]]
* [[Bundesautobahn 45|A 45]] Dortmund - [[Aschaffenburg (stad)|Aschaffenburg]]

Verder lopen de ''[[Bundesstraße]]n'' ‘B 1’, ‘B 54’, ‘B 235’ en ‘B 256’ en door de stad.

=== Spoorwegen===
[[Bestand:HBFDo.JPG|thumb|[[Dortmund Hauptbahnhof|Dortmund Centraal Station]]]]
''[[Dortmund Hauptbahnhof]]'' is het op twee na grootste langeafstandknooppunt van Duitsland en een van de belangrijkste stations van Europa met verbindingen in alle richtingen. Elke dag passeren 982 treinen, wat Dortmund het drukste treinstation van het [[Ruhrgebied]] maakt. Op dit station stoppen de [[InterCityExpress|ICE]]- en [[InterCity|IC]]-treinen alsmede een paar lijnen van de [[S-Bahn Rhein-Ruhr]]. Daardoor heeft Dortmund directe verbindingen met onder meer [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]], [[Keulen (stad)|Keulen]], [[Hamburg (hoofdbetekenis)|Hamburg]], [[Frankfurt am Main]], [[München]] en ook met internationale bestemmingen als [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]], [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Luik (stad)|Luik]], [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]], [[Wenen (hoofdbetekenis)|Wenen]] en [[Innsbruck]].

De hogesnelheidstrein [[Eurostar]] van [[Station Paris Nord|Parijs]] stopt ook in Dortmund Hauptbahnhof. Vanuit Nederland is de stad met een rechtstreekse [[trein]]verbinding vanaf [[Enschede]] te bereiken.

Het ''station Dortmund Hörde'' ligt aan de spoorlijn Dortmund - Soest. Dit station heeft een metrostation ("Bf. Hörde"), een Stadtbahn-station en meerdere bushaltes.

=== Luchthaven ===
Dortmund heeft ook een eigen internationale luchthaven: ''[[Flughafen Dortmund]]''. De luchthaven heeft zich de laatste jaren {{wanneer?| graag concretiseren|2020|06|28}} ontwikkeld van een klein regionaal vliegveld tot een belangrijke luchthaven in [[Noordrijn-Westfalen]].

=== Scheepvaart ===
Dortmund is met 2.734.000 miljoen ton vracht per jaar de grootste kanaal binnenhavenstad van Duitsland en Europa. Het [[Dortmund-Eemskanaal]] ([[Duits]]: ''Dortmund-Ems-Kanal'') is een 265 [[kilometer]] lang [[kanaal (waterweg)|kanaal]] tussen de haven van Dortmund en [[Emden (Nedersaksen)|Emden]]. Dit kanaal verbindt tevens het [[Ruhrgebied]] en het ''[[Mittellandkanaal]]''. Het bestaat uit een noordelijk en een zuidelijk gedeelte.

Het zuidelijke gedeelte loopt van Dortmund tot aan de splitsing van het ''Mittellandkanaal''. Dit gedeelte heeft twee sluizen. Dit is het belangrijkste gedeelte en wordt daarom ook verdiept en verbreed, zodat groot-rijnschepen over enkele jaren via het Wesel-Dattelnkanaal, het Dortmund-Emskanaal, het ''Mittellandkanaal'', het Elbe-Havelkanaal en de ''Untere-Havelstrasse'' naar [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]] kunnen.

== Onderwijs en wetenschap ==
[[Bestand:Mathetower TU Dortmund.jpg|thumb|[[Technische Universiteit Dortmund]]]]
Dortmund bezit een hoge concentratie van [[wetenschap]]s- en [[Wetenschappelijk onderzoek|onderzoeksinstellingen]]. In de stad studeren aan in totaal zes universiteiten en hogescholen rond 52.000 studenten, [[Technische Universiteit Dortmund]] en de [[Universiteit van wetenschap en kunst]] zijn de bekendste [[universiteit]]en van de stad. De TUD opgericht op 16 december 1968 is met circa 31.000 studenten en 7.000 personeelsleden waaronder 300 professoren na de [[Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule|RWTH]] de grootste technische universiteit van Nordrhein-Westfalen en heeft drie campussen in Dortmund:
* ''Campus Noord - Stadsdeel Barop''
* ''Campus Zuid - Stadsdeel Eichlinghofen''
* ''Campus City - Stadsdeel Binnenstad''

Daarnaast zijn er:
* ''FOM Hochschule für Oekonomie & Management''
* ''Fachhochschule für öffentliche Verwaltung Nordrhein-Westfalen''
* ''International School of Management''
* ''IT-Center Dortmund''
* ''International University of Applied Sciences Bad Honnef - Bonn''
* ''Orchesterzentrum Nordrhein-Westfalen''

=== 
[[Bestand:Technologiepark Dortmund Luftbild.jpg|thumb|Onderzoekscentrum van Dortmund]]
[[Bestand:Dortmund stadt u landesbibliothek.jpg|thumb|Openbare bibliotheek van Dortmund en [[Noordrijn-Westfalen]]]]
Ook de grote nationale onderzoeksorganisaties ''[[Fraunhofer-Gesellschaft]]'', ''[[Helmholtz-Gemeinschaft]]'', ''[[Leibniz-Gemeinschaft]]'' en ''[[Max-Planck-Gesellschaft]]'' zijn met meerdere instituten aanwezig.

* ''Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin'' (gezondheid)
* ''[[Forsa]] Sozialforschungsinstitut''
* ''Forschungsinstitut für Kinderernährung'' (FKE)
* ''Forschungsinstitut für Telekommunikation'' (telecommunicatie)
* ''Fraunhofer-Institut für Materialfluss und Logistik'' (IML) (logistiek)
* ''Fraunhofer-Institut für Software- und Systemtechnik'' (ISST)
* ''Fritz-Hüser-Institut für deutsche und ausländische Arbeiterliteratur'' (literatuur)
* ''ILS–Institut für Landes- und Stadtentwicklungsforschung'' (urbaniteit)
* ''Institut für Roboterforschung''
* ''Institut für Schulentwicklungsforschung'' (IFS)
* ''Institut für Zeitungsforschung''
* ''Leibniz-Institut für Analytische Wissenschaften'' (ISAS)
* ''Leibniz-Institut für Arbeitsforschung'' (IfADo)
* ''Max-Planck-Institut für molekulare Physiologie''

=== Bibliotheek ===
* Land - en stadsbibliotheek Dortmund - is de Openbare bibliotheek van Dortmund en [[Noordrijn-Westfalen]]
* Universiteitsbibliotheek Dortmund - is de bibliotheek voor de wetenschappelijke informatievoorziening van de [[Technische Universiteit Dortmund]].
* Hbo-school bibliotheek Dortmund - is de bibliotheek voor de wetenschappelijke informatievoorziening van de ''Fachhochschule Dortmund''.

== Geboren in Dortmund ==
{{Zie artikel|[[Lijst van personen uit Dortmund]]}}

== Galerij ==
<gallery mode="packed" heights="150" style="font-size:85%">
Platz der Deutschen Einheit.jpg|Gezicht op Dortmund, 2017
Buildings ostenhellweg.JPG|Winkelstraat Ostenhellweg
Einkaufsstraße Westenhellweg Dortmund.jpg|Winkelstraat Westenhellweg
Dortmund, markt op de Hansaplatz foto2 2012-08-04 12.08.jpg|''Hansaplatz''
AltesStadthaus Dortmund 072017 02.jpg|Oude Raadhuis
IMG 3001-Petrikirche-06.JPG|Petrikerk
Synagoge Dortmund.jpg|Synagoge
Dortmund Konzerthaus.jpg|''Konzerthaus''
IMG 7667Hafen-Dortmund-.jpg|Canaal huis
Dortmund Zollern IMGP0620.jpg|''[[Zeche Zollern]]''
Dortmund - Schloßstraße - Haus Bodelschwingh 08 ies.jpg|Kasteel Bodelschwingh
</gallery>

== Externe link ==
* {{de}} [http://www.dortmund.de Website van de gemeente Dortmund]

{{Commons|Dortmund}}
{{Appendix}}
{{Navigatie Hanze}}
{{Navigatie districten Noordrijn-Westfalen}}
{{Coor title dms|51|30|58|N|7|28|6|E|type:city(586754)_region:DE-NW}}

[[Categorie:Dortmund| ]]

Op deze pagina gebruikte sjablonen:

Sjabloon:Appendix (bekijk bron) (uitgebreid beveiligd)
Sjabloon:Array Duitsland gemeentes inwonertallen/Noordrijn-Westfalen (bewerken)
Sjabloon:Array Duitsland gemeentes inwonertallen Nederlanders/Noordrijn-Westfalen (bewerken)
Sjabloon:Array Duitsland gemeentes inwonertallen buitenlanders/Noordrijn-Westfalen (bewerken)
Sjabloon:Array Duitsland gemeentes oppervlakte/Noordrijn-Westfalen (bewerken)
Sjabloon:Bewerklinks (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Bron? (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:CN-VLAG (bewerken)
Sjabloon:Citeer web (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Clearleft (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Commons (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Coor (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Coor title dms (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Coördinaten2 (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:DE-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:DE-vlag (bewerken)
Sjabloon:Datum (bewerken)
Sjabloon:De (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Dode link (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:FR-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:GB-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:IL-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:IPA (bewerken)
Sjabloon:ISO-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Infobox/breedte (bekijk bron) (beveiligd)
Sjabloon:Infobox Duitse plaats plus (bewerken)
Sjabloon:Infobox plaats (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Infobox plaats in Duitsland (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Infobox plaats in land (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:InterProject (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:MapsServer (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Navigatie (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Navigatie/Tabel (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css (bewerken)
Sjabloon:Navigatie/styles.css (bekijk bron) (uitgebreid beveiligd)
Sjabloon:Navigatie Hanze (bewerken)
Sjabloon:Navigatie districten Noordrijn-Westfalen (bewerken)
Sjabloon:Navigatie uitklapbaar (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Nowrap (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Positiekaart Duitsland (bewerken)
Sjabloon:RU-VLAG (bewerken)
Sjabloon:References (bekijk bron) (uitgebreid beveiligd)
Sjabloon:Shy (bewerken)
Sjabloon:Statistiek gemeente Duitsland Nederlanders (bewerken)
Sjabloon:Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders (bewerken)
Sjabloon:Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders percentage (bewerken)
Sjabloon:Statistiek gemeente Duitsland inwoners (bewerken)
Sjabloon:Statistiek gemeente Duitsland oppervlakte (bewerken)
Sjabloon:Str left (bewerken)
Sjabloon:TR-VLAG (bewerken)
Sjabloon:Taal-de (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Taalaanduiding (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css (bewerken)
Sjabloon:US-VLAG (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Wanneer? (bewerken)
Sjabloon:Wikidata coördinaten (bewerken)
Sjabloon:Zie artikel (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Sjabloon:Zie hoofdartikel (bekijk bron) (beveiligd)
Sjabloon:Zie ook (bekijk bron) (beveiligd)
Sjabloon:Zusterproject box (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Module:CoorCheck (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Module:String (bekijk bron) (uitgebreid beveiligd)
Module:StringReplace (bekijk bron) (semi-beveiligd)
Module:Wd (bewerken)
Module:Wd/i18n (bewerken)

Terug naar Dortmund.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Dortmund"