door

• Geluid:  door    (hulp, bestand)
• IPA: / dor / (1 lettergreep); /ˈdoːr/
  • (Noord-Nederland): [dʊːr]
  • (Vlaanderen, Brabant): [doːr]

• door

• erfwoord, als voorzetsel aangetroffen vanaf 901 ^[1]

afkomstig van: Middelnederlands: dore Oudnederlands: thuro Germaans: *þurh Indo-Europees: *tr-

Verwant in Germaans: West: Engels: through (Angelsaksisch: thuru), Duits: durch, (Oudhoogduits: duruh), Fries: troch (Oudfries: thur, thore)

door

1. de handelende persoon bij een lijdende vorm

   • Het afval wordt wekelijks door vuilnismannen opgehaald. 
   • Dit huis is door mijn vader gebouwd. 

2. de oorzaak

   • In de herfst heeft de trein vaak vertraging door gladheid van het spoor. 

   ▸ Ze ging naar de zonsondergang kijken vanuit het water, maar kwam er niet meer uit door de sterke stroming. Haar lichaam werd pas dagen later gevonden.^[2]

3. in

   • We liepen uren door het park. 

4. tijdens, gedurende

   • Het is hier in het weekend veel drukker dan door de week. 

5. doorheen, binnenin van de ene kant naar de andere kant

   • Het water stroomt door de leiding. 

6. doorheen, aan de ene kant naar binnen en aan de andere kant naar buiten

   • Het valt niet mee de draad door het oog van de naald te steken. 

7. als achterzetsel: doorheen, van de ene kant naar de andere kant, aan de ene kant naar binnen en aan de andere kant naar buiten

   • De gang door. 

   Belangrijk: strikt gesproken moet zo'n achterzetsel grammaticaal worden opgevat als een bijwoord (1.)

8. als achterzetsel: van het begin tot het einde, gedurende

   • Jantje heeft de hele dag door zitten zeuren. 

9. door ... te + infinitief; de procedure die gevolgd wordt om het doel te bereiken

   • Je kunt de bus laten stoppen door op de knop te drukken. 

10. de ene stof is door de andere gemengd

    • Er zat teveel peper door het eten. 

• [2] ten gevolge van
• [3] in
• [5] doorheen
• [6] doorheen
• [7] doorheen
• [8] gedurende, tijdens, (soms kun je het zonder gevolgen weglaten)

• oord, rood

• De kogel door de kerk laten gaan

• De kogel is door de kerk

• Door de bomen het bos niet meer zien

• Door de mand vallen

• Door de mazen van het net kruipen

• Door de neus boren

• Door de wol geverfd

• Door de wol geverfd zijn

• Door de wol geverfd zijn.

• Door de zure appel heen bijten

• Door dik en dun

• Door dik en dun gaan

• Door een hennepen venster moeten kijken

• Door een ringetje halen (kunnen)

• Door het oog van de naald kruipen

• Door merg en been gaan

• Door roeien en ruiten gaan

• Door schade en schande wordt men wijs.

• Door vragen wordt men wijs.

• Een streep door de rekening halen

• Een streep door de rekening zijn

• Er loopt een streep door

• Ergens een streepje door lopen

• Iemand door de mosterd halen

• Iemand door de mangel halen

• Iemand iets door de neus boren

• Iemands naam door de slijk halen

• Iets door de vingers zien

• Met de hoed in de hand komt men door het ganse land.

• Niet door de beugel kunnen

• Recht door zee gaan

• Schitteren door afwezigheid

• Voor iemand door het vuur gaan

• Men wordt eerder door een strontkar overreden dan door een koets

		vnw. bijw.
voorzetselbijwoord		door
persoonlijk		erdoor
aanwijz.	nabij	hierdoor
	veraf	daardoor
vragend/betrekk.		waardoor

door

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord met klemtoon op dóór,
   1. benadrukt dat de handeling onverminderd voortgaat

      • Je moet dóórwerken of dóórlopen! 
      • Zij heeft de hele straat vandaag doorgelopen. 

   2. geeft aan dat de handeling een verplaatsing binnen het object meebrengt

      • Je kunt het water van de afwas nu wel doorspoelen. 
      • Ik neem de informatie door. 

2. als eerste deel van een onscheidbaar werkwoord, zonder klemtoon op door
   1. geeft aan dat de handeling helemaal voltooid wordt

      • Zij heeft de de opleiding tot arts doorlópen. 

   2. geeft aan dat de handeling van de ene kant tot de andere kant van een object uitwerking heeft

   • Hij doorbóórde de draak met zijn speer. 

3. versterkend voorvoegsel helemaal

   • Het zijn doorbrave mensen. 

4. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord

   • Hij wordt er soms door in de war gebracht. 

• [3] door en door
• [1] kruip-door-sluip-door

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	door	doren
verkleinwoord	doortje	doortjes

de door m

1. dwaas ^[3]
2. centrale deel van vogelei ^[4]

• Het woord door staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "door" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.[5]

enkelvoud	meervoud
door	doors

door

1. deur

• backdoor
• halfdoor
• outdoor

• odor, ordo, rood

• Geluid:  door    (hulp, bestand)

door

1. beginnen, starten