Stuntman

En Stuntman [ˈstʌntmən] (Mehrtall Stuntmen [ˈstʌntmən], engelsch för een, de gefährliche Tricks vörföhrt) is dat Double vun en Filmschauspeler, de för em in sien Rull inspringt, wenn swore oder gefährliche Szenen dreiht warrn schüllt.

Man seggt, dat de Stunt in’n Zirkus boren weer. In de Anfangstiet vun’n Film hebbt eenige Schauspelers, as to’n Bispeel Buster Keaton, de gefährlichen Szenen sülvst speelt. Later weern dorför Doubles insett, de sik dormit sünners utkennt, man tomeist eher unbekannt in’n Achtergrund bleven sünd. Blots wenige Stuntlüüd sünd sülvst ok bekannt un beropen worrn, as de düütsche Arnim Dahl.

De Hööftopgaav vun en Stuntman is dat Doubeln vun Schauspelers in gefährliche Szenen. En Stuntman is nich to verwesseln mit en Pyrotechniker, Kulissenboer oder SFX-Techniker, ok wenn Stuntmen deelwies ok veel Weten ut disse Rebeden mitbringt. De gröttste Deel vun de Arbeit to en Stunt is dat Planen un Vörbereiten, wobi systemaatsch all Risiken utslaten warrn mööt.

De Bundsverband vun de düütschen Stuntlüüd e.V. hett 2010 to’n eersten mol Beroopsbiller för de Beroopsgrupp utarbeit. De Beroopsbeteken sünd nich schuult, se hebbt aver den Charakter vun en Leddbild un schüllt intern un extern en Kennteken för en Mindstmaat an Sekerheit un Gööd vun de Arbeit vun Stuntmen dorstellen. Dat Beroopsbild vun en Stuntman oder en Stuntwoman bargt en Reeg vun verschedene künstlerische un technische Anlagen, de en homogene Eenheit billn doot.

De Arbeit lett sik in verschedene Beroopsbiller ünnerdeelen. De Bundsverband ünnerscheedt hier in:

• Stuntman / Stuntwoman (Stuntperformer; so veel as „Trickvörföhrer“)
• Stunt Coordinator („Trick-Koordinerer“)
• Assistant Stunt Coordinator („Hülpsmann/-fro vun’n Trick-Koordinerer“)
• Fight Choreographer („Kamp-Choreograaf“)
• Horse Master/in („Peermeester“)
• Precision Driver („Nauigkeitsfohrer“)
• Stunt Rigger („Trick-Monteur“)
• Stunt Rescue Diver („Trick-Rettungsduker“)
• 2nd Unit Director / Action Unit Director („Baas vun de Action-Eenheit“)

Disse Begrepen staht nich för Statschonen bun de Loopbahn vun en Stuntman, man se betekent all egenstännige Arbeitsfeller, de vun Stuntlüüd utfüllt warrt. Afhangig vun de Opgaven, de in de Szenen vun en Film-, Theater- oder Feernsehnprodukschoon to lösen sünd, warrt een oder mehrere Facklüüd bruukt.

De Nafraag na Stuntlüüd haar ehrn Anfang in’t Johr 1903. De eerste Stuntman in de Filmhistorie is 1908 in den Stummfilm The Count of Monte Cristo (Der Graf von Monte Christo) vun den Speelbaas Francis Boggs insett. Üm den Filmpioneer Thomas Alva Edison mit en spektakulär Enn to överbeden, hett de Filmproduzent William N. Selig sien Speelbaas anhollen, he schüll en dramaatschen Hööchdpunkt in den Film inboen. Dat schüll de Flucht ut dat Château d’If wesen. Üm de Szeen ümtosetten, weer en go’en Swemmer mit veel Moot bruukt. Maakt hett dat en bannig go’en Akrobat, de tosegg, för fief US-Dollar vun en Klipp in de See to springen.

En bekannten US-amerikaanschen Stuntman weer Yakima Canutt. He weer fröher en Rodeo-Star, un is dordör vun Filmproduzenten för Actionszenen un Stunts opdeckt worrn. Anfang vun de 1930er Johren weer meist de hele Utbilln för Action- un Stuntszenen vun Canutt maakt, un ok dat Planen vun Actionszenen lööp tomeist över em. He arbeit to de Tiet ünner annern veel mit John Wayne tosamen. Canutt gellt as de Vadder vun de Veelfalt vun d ehüütigen Stunts.

Miki Dora weer en bekannten Surfer, de as Stuntdouble aver ok as Dorsteller an vele Speelfilmen bedeeligt weer un sik in den Surferfilm The Endless Summer un Surfers: The Movie sik sülvst speelt hett. Ok Terry Forrestal (1948–2000), de as Stuntman un Stunt Coordinator an mehr as hunnert Film- un Feernsehprodukschonen mitarbeit hett, weer as Schauspeler aktiv.

Dar Robinson hett in sien lange Loopbahn eenuntwintig Stunt-Weltrekorden opstellt. He kreeg för en mit Kavel sekerten Sprung vun’n 553 Meter hogen CN Tower an’n 12. August 1980 de Rekordgaasch vun 150.000 US-Dollar. Dormit stünn he as hööchstbetahlte Stuntman in’t Guinness-Book vun de Rekorden.

Dör sien Stuntshows un sien spektakulären Sprüng mit’n Motorrad is Evel Knievel (1938–2007) weltwiet beropen worrn. Sien Söhn Robbie Knievel arbeit sülvst ok as Stuntman. De öllste Stuntman weer bit to sien Dood de US-Amerikaner Wally Rose, de noch in en Öller vun 80 Johren Stunts maakt hett. To de bekannsten düütschen Stuntlüüd tellt Hermann Joha, de intwüschen in sien Ünnernehmen action concept sülvst Stuntlüüd utbilln deit. Bekannte Stuntwomen sünd to’n Bispeel de Neeseelaännersche Zoë Bell un ok de düütsche Tanja de Wendt.

Siet 2001 gifft de World Stunt Academy jeed Johr den World Stunt Award oder Taurus Award ut. Dormit warrt sünnere Leistungen in dat Gewarf vun de Stuntlüüd ehrt.

• Hakan Haslaman: Stunts und wie sie gemacht werden – Über die wahren Helden der Actionfilme. Bender, Mainz 2002, ISBN 3-936497-00-1

Stuntlüüd. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Bundsverband vun de düütschen Stuntlüüd
• Sandra Irlenkäuser: Crash-Pädagogik. Artikel op Zeit Online vun’n 24. Februar 2005
• Markus Schleufe: Beruf Stuntman - fast wie beim Ballett. Artikel op Zeit Online vun’n 9. August 2010 ut de Reeg „Beruf der Woche“