Plättiesen

En Plättiesen, ok Striekiesen oder Bögeliesen is en Apparat in’n Huushold, mit den de Wäsch gladd maakt (streken) warrt. För grote Mengen Wäsch gifft dat ok de Heißmangel.

Dat Plättiesen hett ünnen en gladd Metallfläch, de hitt maakt warrn kann. Baven hett dat en Greep to’n Anfaten. Dormit warrt över de Wäsch streken. Dör den Druck un de Hitt warrt de kruse Stoff vun de Wäsch gladd. Gifft ok Plättiesens, de tosätzlich mit Damp arbeiden doot.

Bi de öllsten Plättiesens müss een noch glöhnig Köhl infüllen oder dat Plättiesen op’n Aven stellen, bet dat hitt weer. De öllsten Plättiesens stammt ut dat 15. Johrhunnert. In dat 17. un 18. Johrhunnert harrn se veel Plättiesens, bi de een vun achtern en hitt maakt Iesenplatt rinsteken kunn. Wenn de Platt afköhlt weer, denn kunn se gegen en annere wesselt un glieks mit Plätten wiedermaakt warrn. Besünners in dat 19. Johrhunnert hebbt se de Ossentung veel bruukt. Dit Plättiesen harr ok en Platt ut Iesen, de vun achtern inschaven warrt. De Platt harr de Form vun en Ossentung. To Enn vun dat 19. Johrhunnert hebbt se veel Plättiesens bruukt, de mit glöhnig Köhl un Briketts füllt weren.

To disse Tied kemen ok Plättiesens op, bi de een den Greep wesseln kunn. Wenn dat ene Iesen afköhlt weer, hebbt se dat op’n Aven afstellt, den Greep vun dat Iesen afklinkt un op en tweet Iesen opsteken, mit dat se denn wieder plätt hebbt. De eersten elektrischen Plättiesens hebbt se so üm 1880 boot. In dat 20. Johrhunnert is denn ok dat Dampplättiesen opkamen, bi dat de Metallfläch lütte Ventilen hett, ut de Damp utstött warrt. Disse Damp maakt den Stoff fucht, dat he sik lichter gladdstrieken lett. Ok bi Plättiesens ahn Damp warrt de Wäsch mehrsttieds fucht maakt.

To Enn vun dat 20. Johrhunnert hett sik de spaaßhaftige „Extrem-Sportoord“ Extreme Ironing rutbillt. Dat is dat Plätten vun Wäsch ünner extreme Ümstänn, to’n Bispeel Plätten in’n fre’en Fall bi en Fallschirmsprung oder Plätten op’n Grund vun dat Meer.