Eddelgas

Eddelgasen warrt in de Chemie de Elementen nöömt, de bi Normaldruck als Gas vörliggt un besünners swor mit annere Elementen oder ok mit sik sülvst reageert. Se kommt dorüm ok blots as Atomen in de Natur vör un nich, as annere Gasen, as Molekül.

In dat Periodensystem staht de Eddelgasen in de 8. Hööftgrupp. Na de niege offizielle Indeelen von de IUPAC is dat de 18. Grupp. Dat bedüd, dat de Schalen in de Elektronenhüll von dat Atom all vull sünd. Dorüm künnt de Eddelgase ok so slecht mit annerswat reageeren un sik verbinnen. Bit hüüt sünd 6 Eddelgasen bekannt: Helium, Neon, Argon, Krypton, Xenon un Radon. Bito gifft dat ok dat künstliche Element Oganesson, över dat aver noch so goot as nix künnig is. Dat Element höört na dat Periodensystem to de lieken Grupp, aver vun wegen den relativistischen Effekt kann dat angahn, dat sik Oganesson gor nich recht as en Eddelgas verhollt.

In de Natur kummt op de Eer Eddelgasen vör allns in de Atmosphäär, dat heet in de Luft, vör. Dat meiste is dat Argon:

• Argon: 0,934 %
• Neon: 18,18 ppm
• Helium: 5,24 ppm
• Krypton: 1,14 ppm
• Xenon: 0,087 ppm

Radon is blots in lütte Spöör vörhannen, so in de Grööt üm de Dusend Atomen op’n Liter Luft.

Wunnen warrt de Eddelgasen ut de Luft. Argon un Helium sünd an billigsten to kriegen, as dat dorvun dat meiste gift. Helium is neemlich ok as Deel von dat Eerdgas noch fakener vörhannen. De annern sünd bannig düür in de Produkschoon. In dat Weltall sünd aver Helium dat tweetfakenste un Neon dat drüttfakenste Element.