Mopan-Maya
De Mopan-Maya sünd en Volk in Belize un Guatemala, dat to de gröttere Grupp von de Maya-Völker höört.
Levenswies
[ännern | Bornkood ännern]De Mopan leevt vör allen as Lüttbuern in lüttje Dörper, de na dat Milpa-System weertschoppen doot. Dorbi sünd Mais un Bahnen wichtige Anbofrücht. Aver ok de Anbo von Kakao speelt en grote Rull in de Kultur von de Mopan.
Rebeed
[ännern | Bornkood ännern]Dat Rebeed, in dat de Mopan leevt, liggt in de Maya-Bargen un ümto.
In Belize kaamt de 10.557 Mopan (Stand Zensus 2010) in verscheden Dörper von de Distrikte Toledo (Stand 2010 4507 Lüüd), Stann Creek (3166 Lüüd) un Cayo (1936 Lüüd) vör.[1] Verstreit in de annern dree Distrikte von Belize hebbt 948 Lüüd leevt, de sik as Mopan identifizeert hebbt.[1] Dormit weren 3,5 % von de Inwahners von Belize Mopan-Maya.[1] De gröttste Mopan-Oort is San Antonio in’n Distrikt Toledo.
In Guatemala leevt de 2891 Mopan (Stand Zensus 2002) vör allen in’n Süüdoosten von dat Departamento Petén in de Municipios Melchor de Mencos (Süüddeel), Dolores, Poptún un San Luis.
Spraak un Religion
[ännern | Bornkood ännern]Jemehr Spraak is dat Mopan, wat en yukateeksche Maya-Spraak is. Blangen de traditschonelle Spraak bruukt se aver ok Engelsch (in Belize) un Spaansch (in Guatemala un Belize).
De Mopan weren fröher Anhängers von de Maya-Religion, sünd aver al lang to dat röömsch-kathoolsche Christendom övergahn. Liekers sünd Elementen von de ole Religion bestahn bleven, de to en synkretistischen Maya-Katholizismus mank de Mopan föhrt hebbt. Dör Mission sünd vondaag ok verscheden evangelikale Karken ünner de Mopan vertreden.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]In de fröhe Koloniaaltied hett in dat hüdige Mopan-Rebeed dat Volk von de Tulumki leevt. 1695/1696 sünd de Tulumki/Mopan ünner spaansche Herrschop kamen. Von Oosten her hebbt de brietschen Kolonisten, de de Kolonie Brietsch-Honduras grünnt hebbt, de Mopan later jümmer wieder na Westen na dat Rebeed von Guatemala verdreven.
Eerst in dat 19. Johrhunnert hebbt de Mopan sik von Guatemala (vör allen von San Luis ut) wedder wieder na Oosten utbreedt un en Reeg ne’e Dörper grünnt.
De öllsten Mopan-Dörper in Belize sünd Pueblo Viejo un San Antonio (1883 grünnt). Jüngere Dörper sünd Big Falls, San Pablo, San Roman, Santa Elena, Blue Creek (1925), Crique Jute (1932), Santa Cruz (1950), San Jose (1954), Silver Creek (1969), Golden Stream (1970), Maya Mopan (1975), Maya Centre (1976), Red Bank (1982), Na Lum Cah (1986) un Boom Creek (1990).