Minsch

Modernen Minschen
Systematik
Ornen: Primaten Ünnerornen: Dröögnesenapen Böverfamilie: Ooltweltapen (Catarrhini) Familie: Minschenapen (Hominidae) Tribus: Hominini Geslecht: Homo Oort: Homo sapiens
Wetenschoplich Naam
Homo sapiens
Linnaeus, 1758

De moderne Minsch (m., wetenschopplich: Homo sapiens) höört to de högern Söögdeerten. Dormank warrt he to de Ordnung vun de Primaten (Primates) un de Unnerordnung vun de Dröögnesenapen (Haplorrhini) rekent. Amenne höört he noch to de Familie vun de Minschenapen (Hominidae) un to den Tribus vun de Hominini mit to. De moderne Minsch is de eenzigste Aart mank dat Geslecht Homo, de bit up düssen Dag överleevt hett. Dat gifft Mannslüüd un Froonslüüd. Dat sünd de twee Geslechter. De Kinner sünd de Jungs un de Deerns.

Fröher is de moderne Minsch in de Wetenschop ok Homo sapiens sapiens nömmt wurrn. Dor scholl dat mit düütlich maakt weern, dat de Neanderdaler to desülvige Aart tohören dö, as de moderne Minsch. De Neanderdaler harr dormols den wetenschopplichen Naam Homo sapiens neanderthalensis kregen. Man hüdigendags warrt de Neanderdaler as en egene minschliche Aart ankeken. Dor hett de Homo sapiens nu sien körtern Naam vun weg. He kümmt ut de Latiensche Spraak un is tohopenföögt ut de beiden Wöör homo „Minsch“ un sapiens „de Bescheed weet“.

DNA-Unnersöken hett rutbröcht, dat de moderne Minsch vör um un bi 200.000 Johren in Afrika as Aart upkamen is. De Homo sapiens hett en sunnerlich goot entwickelten Brägen. Dor kann he abstrakt mit nadenken, snacken, in sik rinkieken, Problemen lösen un Geföhlen wiesen. He is intelligent un steiht un geiht liekup. Dor hett he de Arms üm free un kann Gegenstänn to Faat kriegen un bearbeiden. Veel mehr, as annere Aarden kann he Reedschoppen bruken. De moderne Minsch leevt över de ganze Welt hen up all Kontinenten in grote Masse, bloß nich up de Antarktis. In'n Juli 2008 hett dat up de Eer mehr as 6,7 Milliarden Minschen geven.^[1]

Just, as de meisten annern Apen sünd de Minschen vun en soziale Aart. Sunnerlich weet se wat af vun dat Bruken vun Kommunikatschoonsmiddeln. Dor drückt se sik sülms mit ut, dor tuuscht se Ideen unner'nanner mit un dor bringt se Saken mit up'e Reege. Minschen boot sunnerliche soziale Gruppen up, vun Familien bit hen to Natschonen. Mank de Minschen gifft dat en unbannige Tahl vun Traditschonen, Ritualen, Ethiken, Normen un Werten un Gesetten. All höört se to de Grundlagen vun dat minschliche Tohopenleven.

Dat Woort „Minsch“ (Hoochdüütsch Mensch, Sweedsch människa, Däänsch menneske) is en Variant vun „Mann“, (as up Düütsch, Engelsch: man). Amenne geiht düt Woort torüch up den indogermaanschen Stamm *„man-“: „denken“ oder *„ma-“: „meten“. Düsse Stamm is ok to finnen in latiensch „mens, mentis“: „Geist, Verstand“, „memoria“: „Gedächtnis, Erinnerung“, Greeksch „menos“: „Geist“, „mnèmè“: „Gedächtnis“, Sanskrit „man-“: „Denken, Geist“, Russisch „mnit“: „menen, denken“. In dat ooldindische gifft dat „Manu“: „(Oor-)minsch“, in dat moderne Hindi „manusha“: „Minsch, Mann“.

De wetenschoppliche Naam vun den modernen Minschen is Homo sapiens. He kümmt ut de Latiensche Sprake. Dat Woort „homo, hominis“ is villicht verwandt mit „humus“: „Eer, Land“.

Vergleken mit annere Deerter hett de moderne Minsch noch keen sunnerlich lange Geschicht achter sik. Na Europa is he vör um un bi 40.000 Johren as Cro-Magnon-Minsch henkamen. In Afrika harr he avers al veel länger leevt. Düsse „Afrikaners“ sünd as Vörlöpers vun den Cro-Magnon-Minschen ankeken wurrn. Düsse Meenung is unnerstütt wurrn, as 1967 an den Omo-Stroom twee Schädels funnen wurrn sünd. Wetenschopplers hefft dormols annehmen, düsse Schädels weern bi 130.000 Johre oolt. De Schädels sünd later noch mol unnersöcht wurrn. Dor is denn bi rutkamen, dat düsse beiden Homo-sapiens-Schädels unner Umstänn öller sünd, as 195.000 Johre.^[2]

Hen un wenn warrt ok seggt, dat de Homo sapiens an verschedene Städen vun de Welt upkamen is. Nich bloß in Afrika, so as dat jummers annahmen wurrn weer, man ok in China.

Taxeert wurrn is, dat vun dat Upkamen vun den modernen Minschen af an so um un bi 107,5 Milliarden Minschen boren wurrn sünd.^[3]

1. ↑ Kiek u. a. bi website van het US Census Bureau
2. ↑ In de Tiedschrift Nature, 17. Februar 2005
3. ↑ Nos Nieuws - 'Meer dan honderd miljard geboortes'