Tweesiedendeerter
De Tweesiedendeerter oder Bilateria sünd en Unnergrupp vun dat Unnerriek vun de Geweevdeerter (Eumetazoa). De wetenschoppliche Naam vun düt Taxon is hernahmen vun lat. bis (dubbelt; twee) un latus (Siet) „Tweesiedig“ oder „Tweesiedendeerter“. Meist all Deerter, de dat gifft, höört dor to. Vun de Gruppen, de nich to de Tweesiedendeerter tohören doot, sünd de Swammdeerter un de Neteldeerter sunnerlich bekannt.
| Tweesiedendeerter | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||
| Bilateria | ||||||||||||||
| Hatschek, 1888 |
Meist all Bilateria sünd na twee Sieden hen symmetrisch. Bloß bi de Stekelhuutdeerter (Seesteerns un annere) sütt dat anners ut: Se sünd (sekundär) radial symmetrisch. Man as Larve sünd se ok tweesiedensymmetrisch. Dat heet, de linke Hälft vun dat Lief is as en Spegelbild to de rechte Hälft upboot. De Liever vun de Tweesiedendeerter foolt sik ut ut dree Kiemblöder: Dat Entoderm, dat Mesoderm un dat Ektoderm. An un for sik hefft se all en Vör- un en Achterenne un en Mund. Dat kann avers angahn, datt se in’n Loop vun de Stammgeschicht düsse Kennteken torüchboot hefft, as dat bi Parasiten passeert is. Meist all Bilateria hefft en vullstännigen Darmkanal. Ok en Liefhöhle (Coelom) is bi jem to finnen. Se liggt in dat Mesoderm. In de Höhle liggt de Organe. Bi de annern gifft dat en Pseudocoelom, as bi de Lüttjen Raddeerter un de Fadenwörmer. De Plattwörmer un Gastrotricha hefft gor keen Liefhöhlen un sünd vundeswegen as Acoelomata bekannt. Wohrschienlich is de Liefhöhl eerst later, mit den Loop vun de Evolutschoon, bi jem torüchbillt wurrn.
Wie de Bilateria unnerdeelt weert
ännernDe Tweesiedendeerter fallt ut’neen in twee Gruppen: De Ehrdermünner (Protostomia) un de Latermünner (Deuterostomia). In de Grupp vun de Neemünner weert de Stekelhuutdeerter, de Hemichordata un de Chordadeerter (Chordata), dormank Warveldeerter un ok de Minschen, tohopenfaat. Unner Umstänn kaamt dor noch de wecken Stämm mit to. All annern Stämm höört to de Oormünner to, u. a. de Liddfööt, Ringelwörmer un Weekdeerter. Twuschen Oormünner un Neemünner gifft dat en Reeg vun Unnerschede. De wichtigst is, datt bi de Oormünner dat eerste Gatt, wat in den Embryo opengeiht, de Mund is. Bi de Neemünner is dat eerste Gatt, datt sik rutbillt, dat Achtergatt (Anus).
Bi de ollsten Bilateria, de bekannt sünd, hannelt sik dat um Vernanimalcula un Kimberella.
Literatur
ännern- Wehner, R.; Gehring, W.: Zoologie. 24. Uplage, heel un deel nee overhen gahn, Georg Thieme Verlag, New York, 2007 ISBN 978-3-13-367424-9.
- Westheide, W.; Rieger, R.: Spezielle Zoologie. Deel 1: Einzeller und Wirbellose Tiere. 2. Upl. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 2007 ISBN 3-8274-1575-6.