Ruggiero Leoncavallo

Ruggiero Leoncavallo
Ħajja
Twelid	Napli, 23 April 1857
Nazzjonalità	Renju tal-Italja
Mewt	Montecatini Terme, 9 Awwissu 1919
Post tad-dfin	Knisja tal-Madonna tal-Pont f'Brissago
Edukazzjoni
Alma mater	Università ta' Bologna 1878) Konservatorju ta' San Pietro a Majella f'Napli
Lingwi	Taljan
Għalliema	Giosuè Carducci Beniamino Cesi
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	librettist kompożitur pjanist xeneġġatur
Xogħlijiet importanti	Pagliacci
Moviment artistiku	opra
Strument/i tal-mużika	pjanu

Ruggiero (jew Ruggero)^[1] Leoncavallo ([rudˈdʒɛːro leˌoŋkaˈvallo]; twieled fit-23 ta' April 1857 – miet fid-9 ta' Awwissu 1919) kien kompożitur u librettist tal-opri Taljan. Minkejja li pproduċa bosta opri u kanzunetti oħra matul il-karriera tiegħu, hija l-opra tiegħu Pagliacci (1892) l-iktar li baqgħet magħrufa fit-tul, minkejja t-tentattivi biex ma jibqax fid-dell tal-ikbar suċċess tiegħu.

Illum baqa' magħruf l-iktar għal Pagliacci, waħda mill-iktar opri popolari u li titwettaq spiss fir-repertorju tal-opri. Il-kompożizzjonijiet l-oħra tiegħu jinkludu l-kanzunetta "Mattinata", li saret popolari bis-saħħa ta' Enrico Caruso, u l-poema sinfonika La Nuit de mai.

Iben Vincenzo Leoncavallo, maġistrat u mħallef tal-pulizija, Leoncavallo twieled f'Napli fit-23 ta' April 1857.^[2] Fi tfulitu, huwa mar jgħix ma' missieru fir-raħal ta' Montalto Uffugo fil-Calabria, fejn Leoncavallo għex sa l-adolexxenza tiegħu. Iktar 'il quddiem huwa reġa' lura Napli u rċieva l-edukazzjoni tiegħu fil-Konservatorju ta' San Pietro a Majella fil-belt u mbagħad fl-Università ta' Bologna fejn studja l-letteratura taħt il-poeta famuż Giosuè Carducci.

Fl-1879, iz-ziju ta' Leoncavallo Giuseppe, id-direttur tad-dipartiment tal-istampa tal-Ministeru għall-Affarijiet Barranin fl-Eġittu, issuġġerixxa li n-neputi żagħżugħ tiegħu jmur il-Kajr biex juri l-ħiliet tiegħu fid-daqq tal-pjanu. Wara li wasal ftit wara t-tneħħija tal-Khedive Ismail, Leoncavallo eventwalment sab xogħol bħala għalliem tal-pjanu u pjanist għal ħu l-Khedive l-ġdid Tewfik Pasha. Il-permanenza tiegħu fl-Eġittu ġiet konkluża ħesrem fl-1882 wara rvelli f'Lixandra u fil-Kajr immexxija minn Urabi, meta l-kompożitur qabad u telaq malajr lejn Franza. F'Pariġi, Leoncavallo sab fejn joqgħod f'Montmartre.

Aġent f'Rue du Faubourg-Saint-Denis sab impjieg għal Leoncavallo bħala akkumpanjatur u surmast għall-artisti li kien iwettqu spettakli fil-kunċerti ta' nhar ta' Ħadd, l-iktar fil-kafetteriji. Matul dan iż-żmien, huwa ltaqa' ma' Berthe Rambaud (1869-1926) li kienet "studenta ppreferita" tiegħu, li saret martu fl-1895. Kulma jmur kien ispirat mir-romantiċi Franċiżi, b'mod partikolari Alfred de Musset. Leoncavallo beda jaħdem fuq poema sinfonika bbażata fuq il-poeżija ta' Musset intitolata La nuit de mai. Ix-xogħol tlesta f'Pariġi fl-1886 u deher għall-ewwel darba f'April 1887 fejn kiseb fama kritika. Permezz ta' dan is-suċċess u b'biżżejjed flus imġemmgħin, Leoncavallo u Rambaud marru Milan fejn Leoncavallo beda l-karriera tiegħu bħala kompożitur tal-opri.

Lura fl-Italja, Leoncavallo qatta' xi snin jgħallem u jipprova mingħajr ma jirnexxilu jikseb il-produzzjoni ta' iktar minn opra waħda, b'mod partikolari Chatterton. Fl-1890 huwa ra s-suċċess enormi tal-Cavalleria rusticana ta' Pietro Mascagni u ma damx ma beda jipproduċi x-xogħol tiegħu tal-Veriżmu, Pagliacci. Skont Leoncavallo, it-trama tax-xogħol tiegħu kellha oriġini fil-ħajja reali: huwa sostna li oriġinat minn proċess għal qtil f'Montalto Uffugo, li kien ippresieda missieru.

Pagliacci ġiet imtella' f'Milan fl-1892 b'suċċess immedjat; illum hija l-unika biċċa xogħol ta' Leoncavallo fir-repertorju standard tal-opri.^[3] L-arja l-iktar famuża tagħha "Vesti la giubba" ("Ilbes il-kostum") ġiet irreġistrata minn Enrico Caruso u jingħad li kienet l-ewwel opra jew kanzunetta rreġistrata fid-dinja li bigħet miljun kopja (għalkemm x'aktarx li dan huwa t-total tal-verżjonijiet preċedenti tagħha ta' Caruso li saru fl-1902, fl-1904 u fl-1907).

Is-sena ta' wara pproduċa I Medici f'Milan ukoll, iżda la hi u lanqas Chatterton (li ġiet prodotta fl-1896)—it-tnejn li huma xogħlijiet bikrin—ma kisbu suċċess dejjiemi. Madankollu, ħafna minn Chatterton ġiet irreġistrata mill-Gramophone Company (iktar 'il quddiem HMV) saħansitra fl-1908, u rreġistrata mill-ġdid fuq CD kważi 100 sena wara minn Marston Records. Leoncavallo nnifsu jidderieġi l-ispettaklu jew mill-inqas jissorvelja l-produzzjoni.^[4]

It-talent ta' Leoncavallo kiseb konferma pubblika meta La bohème ttellgħet fl-1897 f'Venezja. Madankollu, l-opra ta' Giacomo Puccini bl-istess isem fl-1896 ibbrillat u tiegħu malajr intesiet. Żewġ arji tat-tenuri mill-verżjoni ta' Leoncavallo xi kultant għadhom isiru, speċjalment fl-Italja.

Opri sussegwenti ta' Leoncavallo ġew prodotti fl-ewwel deċennju tas-seklu 20: Zazà (l-opra tal-ispettaklu aħħari famuż fl-1922 ta' Geraldine Farrar fil-Metropolitan Opera), u Der Roland von Berlin fl-1904. Fl-1906, il-kompożitur ġab kantanti u mużiċisti tal-orkestra minn La Scala għal kunċerti tal-mużika tiegħu fil-Belt ta' New York, kif ukoll għal tour estensiv tal-Istati Uniti. Kollox ma' kollox, it-tour kien suċċess ikkwalifikat.^[5] Huwa kellu suċċess qasir b'Zingari li ttellgħet għall-ewwel darba bit-Taljan f'Londra fl-1912, u għal żmien twil fil-Hippodrome Theatre. Zingari waslet ukoll fl-Istati Uniti iżda ftit wara għebet mir-repertorju.

Wara serje ta' operetti, Leoncavallo milli jidher għamel ħiltu bi sforz serju aħħari b'Edipo re. Dejjem kien jingħad li Leoncavallo kien temm ix-xogħol iżda miet qabel ma lesta l-orkestrazzjoni, li tlestiet minn Giovanni Pennacchio. Madankollu, bil-pubblikazzjoni tal-bijografija ta' Leoncavallo magħmula minn Konrad Dryden^[6] ġie żvelat li Leoncavallo jaf ma kiteb xejn mix-xogħol wara kollox (għalkemm ċertament fiha temi ta' Leoncavallo). Reċensjoni tal-istudju ta' Dryden tinnota li: "Edipo re ... lanqas biss kienet komposta minn [Leoncavallo]. Meta romlot, martu ħallset kompożitur ieħor biex jagħmel opra oħra u juża l-mużika ta' Der Roland von Berlin. Dryden ma sabx min kien fil-korrispondenza ta' Leoncavallo u lanqas ma sab nota waħda tiegħu fil-librett miktub bl-idejn".^[7] Pennacchio x'aktarx jew sawwar l-opra hu jew inkella kellu jagħmel tajjeb sew għan-nuqqasijiet fix-xogħol mhux komplut ta' Leoncavallo billi juża mużika preċedenti ta' Leoncavallo.^[8]

Leoncavallo miet f'Montecatini Terme, it-Toskana, fid-9 ta' Awwissu 1919. Il-funeral tiegħu sar jumejn wara, fejn attendew mijiet ta' nies, fosthom il-kompożitur Pietro Mascagni u r-rivali dejjiemi tiegħu Giacomo Puccini. Huwa ġie midfun fiċ-Cimitero delle Porte Sante f'Firenze.

70 sena wara mewtu, ġiet imnedija kampanja biex minflok f'Firenze jiġi midfun f'Brissago, l-Iżvizzera, wara għajdut li nstabet xi ittra miktuba minn Leoncavallo fejn jingħad li l-kompożitur xtaq jindifen hemm oriġinarjament, iżda din l-ittra qatt ma nstabet. Leoncavallo sar ċittadin onorarju ta' Brissago u kien sid ta' residenza lussuża tas-sajf hemmhekk imsejħa Villa Myriam. Fl-1904, il-kompożitur kien semma f'diskors li ma kienx jiddejjaq jindifen fiċ-ċimiterju Madonna di Porte tar-raħal, iżda din ix-xewqa qatt ma tniżżlet fit-testment tiegħu. Xorta waħda, il-kampanja biex Leoncavallo jiġi midfun hemmhekk kompliet u l-approvazzjoni uffiċjali ngħatat minn Piera Leoncavallo-Grand, l-aħħar dixxendent li kien għad fadal tal-kompożitur. Leoncavallo ġie midfun hemmhekk flimkien ma' martu Berthe, li mietet fl-1926.

Il-Mużew ta' Leoncavallo ġie stabbilit fl-2002 fi Brissago biex il-kompożitur jiġi mfakkar. Jinkludi wirja ta' oġġetti personali u manuskritti oriġinali, kif ukoll statwi li jirrappreżentaw il-karattri mill-opri l-oħra tiegħu Zazà u Der Roland von Berlin.

Kważi xejn mill-opri l-oħra ta' Leoncavallo ma jinstemgħu llum il-ġurnata, iżda l-arji għall-baritoni minn Zazà kienu l-favuriti fost il-baritoni għal kunċerti u reġistrazzjonijiet kbar u Zazà kif ukoll La bohème tiegħu ġieli jittellgħu. L-arji tat-tenuri minn La bohème għadhom favuriti għar-reġistrazzjonijiet.

Leoncavallo kkompona wkoll kanzunetti, u l-iktar waħda famuża kienet "Mattinata", li huwa kiteb għall-Gramophone Company (li mbagħad saret HMV) bil-vuċi unika ta' Caruso f'moħħu. Fit-8 ta' April 1904, Leoncavallo akkumpanja lil Caruso fuq il-pjanu f'reġistrazzjoni tal-kanzunetta. Fit-8 ta' Diċembru 1905, huwa rreġistra ħames biċċiet mużikali tiegħu għall-pjanu tar-riproduzzjoni Welte-Mignon.^[9][10]

Leoncavallo kien il-librettist għall-biċċa l-kbira tal-opri tiegħu stess. Ħafna kienu jikkunsidrawh bħala l-ikbar librettist Taljan ta' żmienu wara Boito. Fost il-libretti ta' Leoncavallo għal kompożituri oħra hemm il-kontribut tiegħu fil-librett ta' Manon Lescaut ta' Puccini.

• Pagliacci – il-21 ta' Mejju 1892, Teatro Dal Verme, Milan.
• I Medici – id-9 ta' Novembru 1893, Teatro Dal Verme, Milan). (L-ewwel parti tat-triloġija mhux kompluta, Crepusculum).
• Chatterton – l-10 ta' Marzu 1896, Teatro Argentina, Ruma. (Reviżjoni ta' opra miktuba fl-1876).
• La bohème – is-6 ta' Mejju 1897, Teatro La Fenice, Venezja.
• Zazà – l-10 ta' Novembru 1900, Teatro Lirico, Milan.
• Der Roland von Berlin – it-13 ta' Diċembru 1904, Königliches Opernhaus, Berlin.
• Maïa – il-15 ta' Jannar 1910, Teatro Costanzi, Ruma.
• Zingari – is-16 ta' Settembru 1912, Hippodrome, Londra.
• Mimi Pinson – 1913, Teatro Massimo, Palermo. (Reviżjoni ta' La bohème).
• Mameli – is-27 ta' April 1916, Teatro Carlo Felice, Genova. (Il-Fondazione Leoncavallo tikklassifikaha bħala opra u mhux operetta).
• Edipo re – it-13 ta' Diċembru 1920, Chicago Opera. (Prodotta wara mewt il-kompożitur, mill-inqas orkestrazzjoni mhux ta' Leoncavallo, ikkompletata jekk mhux komposta għalkollox minn Giovanni Pennacchio).

• La jeunesse de Figaro – 1906, l-Istati Uniti.
• Malbrouck – id-19 ta' Jannar 1910, Teatro Nazionale, Ruma.
• La reginetta delle rose – l-24 ta' Ġunju 1912, Teatro Costanzi, Ruma.
• Are You There? – l-1 ta' Novembru 1913, Prince of Wales Theatre, Londra.
• La candidata – is-6 ta' Frar 1915, Teatro Nazionale, Ruma.
• Prestami tua moglie – it-2 ta' Settembru 1916, Casino delle Terme, Montecatini.
• Goffredo Mameli – is-27 ta' April 1916, Teatro Carlo Felice, Genova.
• A chi la giarrettiera? – is-16 ta' Ottubru 1919, Teatro Adriano, Ruma. Prodotta wara mewt il-kompożitur.
• Il primo bacio – id-29 ta' April 1923, Salone di cura, Montecatini. Prodotta wara mewt il-kompożitur.
• La maschera nuda – is-26 ta' Ġunju 1925, Teatro Politeama, Napli. Prodotta wara mewt il-kompożitur.

• La nuit de mai – poème symphonique għal tenur u l-orkestra wara Alfred de Musset, Pariġi 1886 (li twettqet u ġiet irreġistrata wkoll fl-1990, u fl-2010 ma' Plácido Domingo)
• Séraphitus Séraphita – Poema Sinfonico wara Honoré de Balzac, Teatro alla Scala, Milan 1894

• Dryden, Konrad (2007). Leoncavallo: Life and Works, Scarecrow Press. ISBN 0-8108-5880-0
• Jürgen Maehder/Lorenza Guiot (eds.), Ruggero Leoncavallo nel suo tempo. Atti del I° Convegno Internazionale di Studi su Leoncavallo a Locarno 1991, Milan (Sonzogno) 1993.
• Jürgen Maehder/Lorenza Guiot (eds.), Letteratura, musica e teatro al tempo di Ruggero Leoncavallo. Atti del II° Convegno Internazionale di Studi su Leoncavallo a Locarno 1993, Milan (Sonzogno) 1995.
• Jürgen Maehder/Lorenza Guiot (eds.), Nazionalismo e cosmopolitismo nell'opera tra '800 e '900. Atti del III° Convegno Internazionale di Studi su Leoncavallo a Locarno 1995, Milan (Sonzogno) 1998.
• Jürgen Maehder/Lorenza Guiot (eds.), Tendenze della musica teatrale italiana all'inizio del Novecento. Atti del IV° Convegno Internazionale di Studi su Leoncavallo a Locarno 1998, Milan (Sonzogno) 2005.
• Rosenthal, H. and Warrack, J. (eds.) (1979). "Leoncavallo, Ruggero", The Concise Oxford Dictionary of Opera, 2nd Edition, pp. 278–279. Oxford University Press. ISBN 0-19-311321-X
• Sadie, Stanley and Bashford, Christina (eds.) (1992). "Leoncavallo, Ruggero [Ruggiero]", The New Grove Dictionary of Opera, pp. 1148–1149. Macmillan. ISBN 0-935859-92-6

Wikimedia Commons għandha fajls multimedjali li għandhom x'jaqsmu ma': Ruggiero Leoncavallo (Ruggero Leoncavallo)