Raħal Ġdid

Dan l-artiklu għandu bżonn jiġi wikifikat biex jaqbel mal-istandard tal-Wikipedija. B'mod partikolari, dan l-artiklu huwa nieqes minn referenzi għal sorsi esterni li jivverifikaw il-fatti u perspettivi dwar is-suġġett. Jekk jogħġbok għin biex ittejjeb dan l-artiklu skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija.

Raħal Ġdid
Malta
Amministrazzjoni
Stat sovran	Malta
Reġjuni ta’ Malta	Port Region (Port) (en)
Kodiċi postali	PLA
Ġeografija
Koordinati	35°52′22″N 14°30′27″E / 35.8728°N 14.5075°E / 35.8728; 14.5075Koordinati: 35°52′22″N 14°30′27″E / 35.8728°N 14.5075°E / 35.8728; 14.5075
Raħal Ġdid Raħal Ġdid (Malta)
Superfiċjenti	2.5 kilometru kwadru
Fruntieri ma'	Ħal Luqa
Demografija
Popolazzjoni	7,864 abitanti (31 Marzu 2014)
Informazzjoni oħra
Fondazzjoni	1626
bliet ġemellati	Paola (en)
localgovernmentdivisioncms.gov.mt…

Wara l-ewwel Gwerra Dinjija, il-popolazzjoni f'Raħal Ġdid bdiet tiżdied u tinfirex malajr, Minn 7,300 ruħ fl-1930 splodiet għal 15,000 fl-1948. Il-bidu proprju ta' Raħal Ġdid, jew Casal Paola, kif kien magħruf fl-antik, beda fiż-żmien meta l-Ordni ta' San Ġwann kien jaħkem Malta. Paola tinsab madwar 5 kilometri 'l bogħod mill-Belt Valletta.

Lokalitajiet viċin ta’ din il-lokalità huma l-Marsa, Ħal Tarxien, Ħal Luqa, il-Fgura u Santa Luċia. Bħala lokalità, hi maqsuma f'żewġ parroċċi. L-akbar waħda u l-aktar antika hi l-parroċċa ta' Kristu Re. L-oħra hi l-parroċċa tal-Madonna ta' Lourdes. Malli l-Kappillan Dun Frangisk Xuereb sar kappillan tal-parroċċa ta' Raħal Ġdid, kellu l-ħsieb li jibni kappella qrib in-niċċa tal-Madonna ta` Lourdes li tinsab ftit 'l isfel mill-ħabs ta` Kordin.

Skont irħama li hemm taħt din l-istatwa, jidher ċar li d-devozzjoni min-nies ta` dan ir-raħal lejn il-Madonna ta` Lourdes kienet ilha tħeġġeġ fi qlub in-nies. F`din l-iskrizzjoni nsibu li fis-sena 1875 Mons. Conte Carmelo Scicluna, li f`dak iż-żmien kien isqof ta` dawn il-gżejjer, kien ta indulġenzi lil min jgħid tliet Ave Marijiet quddiem din ix-xbieha. Meta pajjiżna kien iservi ta` stazzjon tal-faħam għall-flotot u l-vapuri li kienu jbaħħru fil-Mediterran, id-devozzjoni lejn din in-niċċa kienet kompliet tinxtered. Ħafna ħaddiema li kienu jgħaddu minn quddiemha, wara li jkunu spiċċaw mix-xogħol, kienu jtuha tislima u jitfgħu xi ħaga għall-mixegħla u l-kura ta` din ix-xbieha għażiża. Din il-qima kompla jsaħħaħha Mons. Mikiel Gonzi li, fi żmien il-veskovat tiegħu reġa` ġedded l-indulġenzi mogħtija b`digriet nhar il-15 ta` Settembru 1951.

Preistorja

Għalkemm Raħal Ġdid twaqqfet fis-seklu 17, fil-lokalità nstabu diversi fdalijiet megalitiċi. F’Raħal Ġdid fadal ukoll diversi fdalijiet oħra mill-pre-istorja sal-antikità klassika.

L-Ipoġew

L-Ipoġew ġie nnominat Sit ta’ Wirt Dinji tal-UNESCO. L-Ipoġew huwa kumpless kbir ta’ kmamar maqtugħin mill-ġebla tal-franka madwar 11-il metru (36 pied) taħt il-wiċċ. Jidher li ntuża bħala post tad-dfin, u wkoll bħala tempju. Raġel Neolitiku minqux l-Ipoġew bl-użu biss antlers u fisien tal-ġebel bħala għodda, u f'nofs dlam. L-Ipoġew huwa magħmul minn tliet livelli, li huma sovraposti fuq xulxin. Il-livell ta 'fuq jixbah l-oqbra ta' qabel maqtugħa fil-blat li nstabu x'imkien ieħor fil-Gżejjer. Il-livell tan-nofs, maqtugħ matul il-perjodu tat-tempju (3800 - 2500 Q.K.) huwa magħmul minn kmamar numerużi. Hawn ġew irkuprati ħafna statwetti, amuleti, figurini u vażuni. L-aktar figurina famuża hija dik tal-hekk imsejħa Lady Sleeping, figurina mimduda, forsi maħsuba bħala rappreżentazzjoni ta 'rqad ta' dejjem. Hija għall-wiri fil-Mużew Nazzjonali tal-Arkeoloġija, il-Belt Valletta

Tempji ta’ Kordin

It-Tempji ta’ Kordin kienu jinsabu fuq pjanura għolja li tagħti fuq il-Port il-Kbir:

• Kordin I – It-tempju ġie skavat parzjalment minn A.A. Caruana, u wara minn Sir Themistocles Zammit fl-1908 u lest minn T. Ashby u T.E. Peet fl-1909. Kienet ippreservata ħażin u kienet tikkonsisti fi kmamar żgħar u irregolari. Kordin I tħalla miftuħ għall-elementi. Bombi matul it-Tieni Gwerra Dinjija u l-kostruzzjoni fuq is-sit neħħew il-fdalijiet kollha.
• Kordin II – It-tempju ġie investigat għall-ewwel darba minn Cesare Vassallo fl-1840. A.A. Caruana bdiet tħaffer is-sit kif suppost fl-1892. L-iskavar kompla minn Albert Mayer fl-1901 u spiċċa minn Ashby u Peet fil-kampanja tagħhom tal-1908–9. Il-kronoloġija kienet diffiċli biex insemmu, u jekk il-bini kollu jistax jiġi datat għall-perjodu tat-tempju huwa dibattibbli. Kordin II żgur li kien qed jintuża matul il-perjodu kollu tat-tempju peress li matul il-fażijiet ta’ dan il-perjodu nstab fuħħar waqt it-tħaffir tiegħu. Kordin II ġarrbet ħsarat mill-bumbardamenti tal-ajru tat-Tieni Gwerra Dinjija u l-bini ġdid li nbena minn dak iż-żmien.
• Kordin III – Dan huwa l-uniku tempju fuq Kordin li għadu jeżisti llum, u huwa tad-disinn standard tal-Ġgantija-fażi 3-abside. Huwa l-uniku tempju li quddiemu, li jinsab quddiem il-faċċata konkava, għandu bankina tal-ġebel, bħalma hija l-passaġġ tad-dħul li jwassal għall-qorti ċentrali. Wara t-tempju u kontemporanji miegħu, hemm kmamar żgħar possibbilment użati għall-imħażen jew affarijiet simili, jew saħansitra tempju minuri irregolari, lobed. Waħda mill-aktar karatteristiċi ta' Kordin III hija l-'ħawt' twil ta' 2.75 metri li jinsab madwar id-daħla għall-apside tax-xellug. Għandu seba' skanalaturi trasversali fondi prodotti bit-tħin. Huwa magħmul minn ġebla tal-franka iebsa miġjuba minn aktar minn 2 kilometri 'l bogħod u għalhekk huwa probabbli ħafna li huwa għat-tħin tal-qamħirrum (quern multiplu) u kontemporanju mat-tempju aktar milli għat-tħin 'deffun', il-materjal tradizzjonali Malti għas-soqfa, li jagħmel. hija konsiderevolment aktar riċenti. Kordin III jinsab f’żona b’ħitan biswit il-Knisja ta’ Sant’Anton u jinżamm imsakkar biex jagħtiha protezzjoni massima.

Ordni ta’ San Ġwann

• 
  Knisja ta’ Santa Ubaldeska
• 
  Villa Perellos

Il-belt hija msemmija għall-Gran Mastru Antoine de Paule, li poġġa l-ewwel ġebla fl-1626. De Paule inħatar Gran Mastru tal-Ordni ta’ San Ġwann fl-10 ta’ Marzu 1623, meta kellu 71 sena. Fl-20 ta’ Lulju 1626, biex jindirizza popolazzjoni li dejjem qed tikber, waqqaf belt ġdida fuq l-għolja magħrufa bħala Tal-Għerien (litteralment: tal-għerien) li ssemmiet Casal Nuovo (li tfisser: belt ġdida) peress li twaqqfet fi żmien il-ħakma. tal-Ordni. Il-belt aktar tard ingħatat l-isem ta’ Casal Paola biex iġġib l-isem tal-familja tal-Gran Mastru. Sal-lum, il-belt għadha msemmija b'dan l-isem. L-arma tal-belt oriġinarjament kienet tikkonsisti f’salib ottagonali abjad u aħmar ikkuntrastat ma’ sfond abjad u aħmar. Matul l-Ordni Militari, il-belt saret is-suċċessur spiritwali tal-belt ġirien Ħal Tarxien u għadha tiddependi għat-tattiċi militari mill-Kap tal-Armata taż-Żejtun.

Biex tinkoraġġixxi l-migrazzjoni lejn Raħal Ġdid, de Paule ta indennizz għad-djun tal-familji li marru joqogħdu hemmhekk.

Matul il-ħakma tiegħu, De Paule bena knisja fil-belt, iddedikata lil Santa Ubaldeska li kienet Soru tal-Ordni ta’ San Ġwann, u din il-knisja kienet l-ewwel knisja parrokkjali tal-belt. Il-Papa Urbanu VIII ħareġ bull li tat permess biex din il-knisja tinbena. Din il-bola papali nħarġet mill-Bażilika ta’ Santa Maria Maggiore f’Ruma fil-31 ta’ Lulju 1629. Estratt minn din il-bolla jgħid hekk: “naċċettaw din it-talba u lil Antonius imsemmi qabel, bl-awtorità Appostolika mogħtija minn din il-bola, aħna agħti l-awtorità li fil-belt imsemmija f’lokalità tal-preferenza tiegħu, sakemm tkun komda u ġusta, tista’ tinbena knisja ad unur il-Qaddis hawn fuq imsemmi”. Fit-12 ta’ Novembru 1629, il-Kunsill tal-Ordni ta’ San Ġwann iddeċieda li jwettaq dak li kien miktub fuq il-barri. It-tqegħid tal-ewwel ġebla ta’ din il-knisja ġiet iċċelebrata fi stil grandjuż mill-Gran Mastru de Paule stess nhar il-Ħadd 25 ta’ Awwissu 1630.

Kif irrakkonta Giovanni de Soldanis, fl-1750 Raħal Ġdid kienet għadha ma kinitx parroċċa tagħha, peress li kienet taqa’ taħt il-parroċċa ta’ Ħal Tarxien.

Perjodu Brittaniku u kontemporanju

• 
  Ħabs ta’ Kordin
• 
  Ċimiterju u Kappella tal-Addolorata
• 
  Malta Tramways fi Pjazza Raħal Ġdid (1905 sa 1929)
• 
  Moskea Mariam Al-Batool, Raħal Ġdid

Fil-bidu tal-perjodu kolonjali Brittaniku, Paula kienet kważi abbandunat minħabba l-malarja li kienet togħla mill-bassasijiet tal-Marsa. Dawn il-bassasijiet ġew imsoffi mill-Kaptan Frederick Hunn^[1], kif ukoll minn Francesco Zammit, intraprenditur lokali li bi skambju kiseb is-sjieda tal-artijiet imnixxfin ġodda, biex b’hekk sas-snin tletin tas-seklu l-1830 sar l-aktar bniedem għani f’Malta. It-tmiem tal-malarja ġab lura l-popolazzjoni u l-ġid lejn Raħal Ġdid ukoll.

Fl-1842 l-amministrazzjoni Ingliża bniet il-ħabs ta’ Kordin f’Raħal Ġdid fuq il-mudell tal-ħabs ta’ Pentonville f’Londra, b’kapaċità ta’ 200 priġunier maqsuma f’4 ġwienaħ. Issa mdawwar bis-sħiħ miż-żona urbana ta’ Raħal Ġdid, Kordin jibqa’ l-faċilità korrettiva ewlenija ta’ Malta sal-lum.

Fl-1862-1868 il-post ewlieni l-ġdid ta’ mistrieħ f’Malta, iċ-Ċimiterju tal-Addolorata, inbena fuq għolja magħrufa bħala Tal-Ħorr li kienet diġà dfin minn żminijiet preistoriċi. Iċ-ċimiterju u l-kappella nbnew b’disinn neo-gotiku bbażat fuq disinni tal-perit Emanuele Luigi Galizia, u nfetħu fid-9 ta’ Mejju 1869. L-ewwel dfin saret fit-23 ta’ Jannar 1872. Iċ-ċimiterju ġie estiż aktar fis-snin sebgħin, u hija mimlija Mausoleums qodma u statwi fl-irħam u l-bronż.

Mill-1905 sal-1929, Pjazza Raħal Ġdid ospitat waqfa tal-linja tal-Malta Tramways mill-Belt Valletta għal Bormla.

Il-Knisja ta’ Santa Ubaldeska tkabbar fl-1900 biex takkomoda l-popolazzjoni li qed tikber, u Raħal Ġdid sar parroċċa fl-1910, meta ġiet iddedikata lill-Qalb ta’ Ġesù. Knisja ġdida u akbar, il-Bażilika ta’ Kristu Re, eventwalment inbniet biex tieħu postha fi Pjazza Antoine de Paule, il-pjazza ewlenija tal-belt; bdiet tintuża fl-1936 u ġiet ikkonsagrata u ddedikata fit-3 ta’ Ġunju 1967, mill-Arċisqof Mikiel Gonzi. Minn dak iż-żmien, il-knisja saret restawr u l-intern tagħha huwa mżejjen b’gilding tad-deheb u niċċa li żżomm l-istatwa titulari tal-parroċċa ta’ Kristu Re. F'April 2020 ġiet mgħollija għad-dinjità ta' bażilika minuri^[2].

Raħal Ġdid jospita wkoll l-unika moskea f’Malta, il-Moskea Mariam Al-Batool, li l-ewwel ġebla tagħha tqiegħdet minn Muammar Gaddafi fl-1978 u l-bibien tagħha kienu miftuħa għall-pubbliku fl-1982, u uffiċċjati fl-1984. Il-kumpless jinkludi wkoll il-Mariam Al- Skola Batool, iċ-Ċentru Kulturali Iżlamiku (Ċentru Kulturali Islamiku), bitħa, iċ-Ċimiterju Iżlamiku ta’ Malta (Iċ-Ċimiterju). Islamiku f'Malta) u l-Ġnien Mediterran.

Mis-sittinijiet sal-2018, Pjazza Antoine de Paole (Pjazza Raħal Ġdid) inkludiet spazju ċentrali pedonali, bi gabbana mgħottija bis-siġar. Fl-2015, il-Gvern ta’ Malta fda lill-perit Christopher Mintoff (neputi ta’ Dom Mintoff) bi proġett ta’ €3 miljun għar-riġenerazzjoni tal-pjazza^[3]. Minkejja li kien ippreżentat bħala mmirat lejn il-ħolqien ta’ “ġnien urban”, il-proġett kien jinvolvi l-qlugħ mill-għeruq tas-siġar maturi kollha tal-pjazza. Il-perit iġġustifika dan peress li l-għeruq kienu qed jagħmlu ħsara lill-infrastruttura ta’ taħt l-art u l-ispori tas-siġar tal-ficus kienu qed jagħmlu l-art maħmuġ u jiġbdu l-insetti^[4]. Ix-xogħlijiet komplew b’dewmien matul l-2017, għalkemm il-pjazza ma kinitx kompletament pedonali minħabba pressjonijiet mis-sidien tal-ħwienet lokali^[5]. Ir-residenti lmentaw li s-siġar maturi ġew mibdula ma’ żerriegħa, li ma setgħux jipprovdu l-istess dell^[6].

Fit-toroq tal-ibliet u l-irħula Maltin, l-aktar dawk qodma, insibu għadd kbir ta’ niċeċ u statwi li l-parti l-kbira tagħhom twaqqfu b’sens ta’ qima u devozzjoni. Mhux l-istess jista’ jingħad għal Raħal Ġdid, li l-bidu tiegħu ma jeħodniex daqstant ’il bogħod. Iżda minkejja dan in-nuqqas fin-numru, isebbħu l-lokal tagħna nsibu ’l fuq minn għoxrin u saħansitra waħda minnhom, dik ta’ San Karlu Borromeo, hi unika għax fl-ebda post ieħor f’Malta jew f’Għawdex ma ssib oħra bħalha ddedikata lil dan il-qaddis.

Meta nsemmu n-niċeċ u statwi, żgur li f’moħħ bosta Pawlisti tfeġġ dik dedikata lill-Madonna ta’ Lourdes fit-telgħa ta’ Raħal Gdid - Triq il- Belt Valletta, kantuniera ma’ Triq il-Ġdida. Niċċa li d-devozzjoni kbira lejha ma juruhiex biss in-nies ta’ dawn l-inħawi iżda wkoll l-eluf ta’ Maltin li ta’ kuljum jgħaddu minn quddiemha fil-karozzi tal-linja. U bix-xieraq, għax din hi l-eqdem fost dawk ix-xbihat li nsibu fostna. Skont kitba li nsibu taħtha dwar għoti ta’ indulġenzi mill-Isqof Carmelo Scicluna, fl-1875 ġa kienet tinsab f’dan il-post.

L-ewwel niċeċ u statwi f’Raħal Gdid issawru lejn tmiem is-seklu dsatax, meta l-popolazzjoni f’dawn l-inħawi ħadet spinta 'l quddiem bl-iżvilupp tal-proġett mibdi mill-Ammiraljat. Iżda l-akbar għadd minnhom saru fis-seklu li għadu kif intemm, meta l-għadd ta’ nies f’dawn l-inħawi kotor qatigħ. Fil-fatt insibu biss żewġ statwi oħra li jmorru lura sas-seklu dsatax - in-niċċa tal-Kurċifiss li tinsab faċċata tal-knisja parrokkjali, fil-misraħ, u dik tal-Qalb ta’ Ġesù fi Triq Reġina, kantuniera ma’ Triq Sant’Ubaldeska.

Bħalma nsibu fi bliet u rħula oħra fil-gżejjer Maltin, f'Raħal Ġdid insibu wkoll xi qaddis jew qaddisa li għandhom aktar minn niċċa jew statwa waħda dedikati għalih jew għaliha. Hawnhekk San Ġużepp jidħer li hu l-aktar qaddis popolari għax imxerrda fil-lokal tagħna nsibu ħamsa li twaqqfu f’gieħu. Dawn jinsabu fi Triq Ninu Cremona / Triq il-Ġdida, Triq l-Arkata / Triq Sant’Ubaldeska, Triq il-Foss, Triq Sammat u Triq San Ġużepp / Triq il-Karmnu. Il-Madonna ta’ Lourdes u l-Qalb ta’ Ġesù wkoll għandhom aktar minn niċċa jew statwa waħda ddedikata lilhom.

Minbarra dik li semmejna fit-telgħa ta' Raħal Ġdid, insibu oħra fi Triq Għajn Dwieli filwaqt li dawk li twaqqfu b’qima lill-Qalb ta’ Ġesù jinsabu fi Triq Ħaż-Żabbar u Triq ir-Reġina / Triq Sant’Ubaldeska. Ma rridux ninsew li mat-twaqqif tal-parroċċa fl-1910, il-knisja ta’ Sant’Ubaldeska ġiet iddedikata lill-Qalb ta’ Ġesù. Anke San Pietru sab aktar devoti hawnhekk f’żewġt inħawi fejn insibu xbihat tiegħu: fi Triq Sammat u f'Misraħ Antoine de Paule.

Imxerrda fit-toroq tagħna nsibu wkoll numru mħux ħażin ta’ statwi u niċeċ iddedikati lill-Madonna taħt titlu jew ieħor. Dik tal-Madonna tal-Grazzja tinsab fi Triq Sant’Ubaldeska / Triq Ninu Cremona; Madonna tal-Karmnu (Triq Ħaż-Żabbar); Marija Assunta (Triq Sammat); Marija Bambina (Triq il-Karmnu); Marija Immakulata (Triq Santa Monika / Triq it-Tarzna u oħra fi Triq l-Arkata).

Minbarra dawn l-istatwi u n-niċeċ, hemm ukoll dik ta’ Sant’Antnin ta’ Padova fi Triq Bormla / Sqaq Sant’Antnin. Oħrajn huma ddedikati lil San Franġisk t’Assisi (Triq l-Arkata); San Pawl (Triq Sammat); Santa Rita ta’ Cascia (It-Telgħa ta' Raħal Ġdid) u San Vinċenz Ferrari, li tinsab fi Triq Sammat / Triq it-Tarzna.

• Bernard Grech, F’din il-lokalità twieled Kap tal-Oppożizzjoni u tal-Partit Nazzjonalista.
• Sir Pawlu Boffa (1890–1962), Prim Ministru, kien joqgħod f’din il-lokalità.
• Ino Bonello, international movie art director.
• Chris Fearne, Viċi Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa.
• Immanuel Mifsud, awtur, rebbieħ tal-Premju tal-Unjoni Ewropea għal-Letteratura fl-2011.

• Calcinaia (Italja) ;
• Saint-Alban (Franza).

Sit tal-paroċċa tar-Raħal Ġdid

a • d • m Kunsilli lokali ta' Malta u Għawdex
Malta	Ħ'Attard · Ħal Balzan · Birgu (Vittoriosa) · Birkirkara · Birżebbuġa · Bormla (Cospicua) · Ħad-Dingli · Fgura · Furjana · Gudja · Gżira · Ħal Għargħur · Ħal Għaxaq · Ħamrun · Iklin · Isla (Senglea) · Kalkara · Ħal Kirkop · Ħal Lija · Ħal Luqa · Marsa · Marsaskala · Marsaxlokk · Mdina · Mellieħa · Mġarr · Mosta · Mqabba · Msida · Mtarfa · Naxxar · Paola (Raħal Ġdid) · Pembroke · Tal-Pietà · Ħal Qormi · Qrendi · Rabat · Ħal Safi · San Ġiljan · Santa Luċija · San Pawl il-Baħar · San Ġwann · Santa Venera · Siġġiewi · Tas-Sliema · Swieqi · Ta' Xbiex · Ħal Tarxien · Valletta · Xgħajra · Ħaż-Żabbar · Ħaż-Żebbuġ · Żejtun · Żurrieq
Għawdex	Fontana · Għajnsielem · Għarb · Għasri · Kerċem · Munxar · Nadur · Qala (Għawdex) · Rabat (Victoria) · San Lawrenz · Ta' Sannat · Xagħra · Xewkija · Żebbuġ

1. ^ "Capt. Frederick Hunn". geni_family_tree (bl-Ingliż). 2024-06-13. Miġbur 2024-11-22.
2. ^ Stråth, Bo (2010). Europe and the Other and Europe as the Other (bl-Ingliż). Peter Lang. Parametru mhux magħruf |iktar= injorat (għajnuna)
3. ^ "€3 million project for regeneration of Paola square launched - to be completed 2018 - The Malta Independent". www.independent.com.mt. Miġbur 2024-11-22.
4. ^ "Paola Square architect defends decision to remove trees - The Malta Independent". www.independent.com.mt. Miġbur 2024-11-22.
5. ^ "Work on Antoine de Paule square in Paola resumes - Social Dialogue Minister - The Malta Independent". www.independent.com.mt. Miġbur 2024-11-22.
6. ^ "'Before' and 'after' photos show how Paola trees made a difference - The Malta Independent". www.independent.com.mt. Miġbur 2024-11-22.