Kuratur

Kuratur (mil-Latin: cura, li tfisser "tieħu ħsieb")^[1] huwa maniġer jew sorveljant. Tradizzjonalment, kuratur jew kustodju ta' istituzzjoni tal-wirt kulturali (eż., gallerija, mużew, librerija jew arkivju ) huwa speċjalista tal-kontenut inkarigat mil-kollezzjonijiet ta' istituzzjoni u involut fl-interpretazzjoni ta' dan il-materjal, inklużi artifatti storiċi.

Il-kuratur tradizzjonalment jieħu ħsieb oġġetti tanġibbli ta' xi tip — xogħol artistiku, oġġetti kollezzjonabbli, oġġetti storiċi jew kollezzjonijiet xjentifiċi. Iktar reċentement, bdew jitfaċċaw tipi ġodda ta' kuraturi: kuraturi ta' oġġetti u data diġitali u bijokuraturi .

F'organizzazzjonijiet iżgħar, kuratur jista' jkollu wkoll ir-responsabbiltà għall-akkwisti u anke għall-kura tal-kollezzjonijiet. Il-kuratur jieħu deċiżjonijiet dwar liema oġġetti għandu jagħżel, jissorvelja d-dokumentazzjoni tagħhom, iwettaq riċerka bbażata fuq il-kollezzjoni u l-istorja tagħha, jipprovdi ppakkjar xieraq tal-arti meta tiġi trasportata, u jaqsam ir-riċerka mal-pubbliku u l-komunità permezz ta' wirjiet u pubblikazzjonijiet. F'mużewijiet żgħar ħafna bbażati fuq il-volontarjat, bħal dawk ta' soċjetajiet storiċi lokali, kuratur jista' jkun l-uniku persuna imħallsa.

F'istituzzjonijiet akbar, il-funzjoni primarja tal-kuratur hija dik ta' speċjalista tas-suġġett, bl-aspettattiva li hu jew hi se jwettqu riċerka oriġinali dwar oġġetti u jiggwidaw l-organizzazzjoni fil-ġbir tagħha. Istituzzjonijiet bħal dawn jista' jkollhom kuraturi multipli, kull wieħed assenjat lil żona ta' ġbir speċifika (eż. Kuratur ta' arti antika, kuratur ta' stampi u tpinġijiet, eċċ.) U spiss joperaw taħt id-direzzjoni ta' kuratur ewlieni. F'tali organizzazzjonijiet, il-kura fiżika tal-kollezzjoni tista' tkun sorveljata mill-maniġers tal-kollezzjonijiet tal-mużew jew mill-konservaturi tal-mużew, b'dokumentazzjoni u amministrazzjoni (bħal assigurazzjoni u self) immaniġġjati minn reġistratur jew amministratur.

Fir-Renju Unit, it-terminu "kuratur" japplika wkoll għall-impjegati tal-gvern li jissorveljaw il-kwalità tax-xogħol arkeoloġiku tal-kuntratt taħt Gwida Politika tal-Ippjanar 16: Arkeoloġija u Ippjanar (PPG 16 - Planning Policy Guidance 16: Archaeology and Planning) u jimmaniġġjaw ir-riżorsi kulturali ta’ reġjun.

Fl-Istati Uniti, il-kuraturi għandhom kompiti multidimensjonali li jiddependu fuq l-istituzzjoni partikolari u l-missjoni tagħha. Iżda fil-bidu tas-seklu 21, ir-rwol tal-kuratur evolva flimkien ma' bidlet fil-qasam tal-mużewijiet. Hekk kif il-mużewijiet tal-Istati Uniti saru aktar diġitizzati, il-kuraturi jsibu ruħhom jibnu narrattivi kemm fid-dinja materjali kif ukoll dik diġitali. L-istorika Elaine Gurian tipproponi mużewijiet li fihom "il-viżitaturi jkunu jistgħu komdu jfittxu tweġibiet għall-mistoqsijiet tagħhom stess irrispettivament mill-importanza mogħtija lil mistoqsijiet bħal dawn minn oħrajn".^[2] Dan ibiddel ir-rwol ta' kuratur minn għalliem għal "faċilitatur u assistent".^[2] F’dan is-sens, ir-rwol ta’ kuratur fl-Istati Uniti huwa prekarju, peress li wirjiet diġitali u interattivi spiss jippermettu lill-membri tal-pubbliku jsiru kuraturi, u jagħżlu ċertu informazzjoni huma stess. Dawn il-membri tal-pubbliku mbagħad jistgħu jedukaw lilhom infushom dwar is-suġġett speċifiku li huma interessati fih, aktar milli jqattgħu ħin jisimgħu informazzjoni li m'għandhom l-ebda xewqa li jitgħallmu.

Fis-seklu 21, avvanzi f'teknoloġiji ġodda wasslu għal twessigħ fir-rwol tal-kuratur. Dan it-twessigħ sar suġġett ta' studju u riċerka akkademika.  Bijokuratur huwa xjenzat professjonali li jikkura, jiġbor, jannota, u jivvalida informazzjoni li hija mxerrda f'databases ta' organiżmi bijoloġiċi u mudelli.

Fl-arti kontemporanja, it-titlu "kuratur" jidentifika persuna li tagħżel u spiss tinterpreta xogħlijiet tal-arti. Minbarra l-għażla tax-xogħlijiet, il-kuratur huwa spiss responsabbli għall-kitba ta' tikketti, saġġi fil-katalgu, u kontenut ieħor li jappoġġja l-wirjiet. Dawn il-kuraturi jistgħu jkunu ħaddiema regolari f'istitiuzzjoni kultural, mistiedna minn xi organizzazzjoni relatata jew università, jew kuraturi "freelance" li jaħdmu fuq bażi ta' konsulenza. Tmiem is-seklu 20 ra tkabbir sostanzjali fin-numru ta' artisti jorganizzaw wirjiet tagħhom stess. L-idea t'Artist bħala kuraturi għandha tradizzjoni twila, li tmur lura mill-naqas sa Sir Joshua Reynolds (1723-1792), l-ewwel president tar-Royal Academy of Arts, Londra, imwaqqfa fl-1768.

F'xi organizzazzjonijiet kulturali fl-Istati Uniti, it-terminu "kuratur" jista' jirreferi għall-kap ta' kwalunkwe dipartiment. Dan wassal għall-proliferazzjoni ta' titli bħal "Kuratur tal-Edukazzjoni" (Curator of Education) u "Kuratur tal-Wirjiet" (Curator of Exhibitions). It-terminu "kuratur letterarju" (literary curator) jintuża biex jiddeskrivi persuni li jaħdmu fil-qasam tal-poeżija, bħall-ex-direttur tal-poeżija tan-92nd Streey Y, Karl Kirchwey. Din ix-xejra ġiet riflessa wkoll fir-Renju Unit f'istituzzjonijiet bħal Ikon ta' Birmingham, u l-Baltic ta' Gateshead.

Fl-Awstralja u n-New Zealand, it-terminu japplika wkoll għal persuna li tipprepara ground tal-isports għall-użu (speċjalment ground tal-cricket).^[3] Dan ix-xogħol huwa l-istess bħal dak ta' groundman f'nazzjonijiet oħra fejn jintlab il-cricket.

Fi Franza, it-terminu kuratur huwa tradott bħala conservateur. Hemm żewġ tipi ta' kuraturi: kuraturi tal-wirt kulturali (conservateurs du patrimoine) b'ħames speċjalitajiet (arkeoloġija, arkivji, mużewijiet, monumenti storiċi, u mużewijiet tax-xjenzi naturali), u librara kuraturi (conservateurs des bibliothèques). Dawn il-kuraturi jintgħażlu b'eżami kompetittiv u jattendu l-INP (Institut National du Patrimoine).^[4] Il-"conservateurs du patrimoine" huma impjegati taċ-ċivil jew jaħdmu fis-servizz pubbliku; l-użu ta' dan it-titlu minn ħaddiema fis-settur privati mhuwiex permess fi Franza.

Il-kuraturi normalment ikollhom grad akkademiku għoli fis-suġġett tagħhom, tipikament Dottorat (PhD) jew grad ta' masters f’suġġetti bħall-istorja, l-arti, l-istorja tal-arti, l- arkeoloġija, l-antropoloġija, jew il-klassiċi.^[5][6] Il-kuraturi huma wkoll mistennija li kkontribwixxu fil-qasam akkademiku tagħhom, per eżempju, billi jagħtu taħdidiet pubbliċi, jippubblikaw artikli, jew jippreżentaw f'konferenzi akkademiċi speċjalizzati. Huwa importanti li l-kuraturi jkollhom għarfien attwali tas-suq tal-arti fil-qasam li fih huma esperti, u jkunu jafu l-prattiki etiċi kurrenti u l-liġijiet li jistgħu jkollhom impatt fuq l-organizzazzjoni tagħhom fil-proċess li jkabbru l-kollezzjonijiet tagħhom.

Il-kumplessità f'bosta mużewijiet u organizzazzjonijiet kulturali wasslet għall-iżvilupp ta’ programmi professjonali f’oqsma bħall-istorja pubblika, l-istudji umanistiċi pubbliċi, l-istudji tal-mużewijiet, l-immaniġġjar tal-arti, u l-prattika kuratorja / kuraziija.^[7] Fl-1992, ir-Royal College of Art stabbilixxa kors ta’ MA kofinanzjat mal-Kunsill tal-Arti tal-Gran Brittanja, l-ewwel f'dalk il-pajjiż li speċjalizza fil-kurazija b’enfasi partikolari fuq l-arti kontemporanja. Il-kors issa huwa ffinanzjat mill-Arts Council England, u fl-2001 it-titlu tal-kors sar Curating Contemporary Art biex jirrifletti b’mod aktar preċiż il-kontenut u l-fokus primarju tal-kors. Bl-istess mod, numru t'istituzzjonijiet tal-arti kontemporanja nedew korsijiet ta’ studju kuratorjali bħala alternattiva għal programmi akkademiċi tradizzjonali. Imwaqqfa fl-1987, l-École du Magasin huwa programm ta' taħriġ kuratorjali bbażat fiċ-ċentru tal-arti Le Magasin fi Grenoble, Franza. Bl-istess mod, il-Whitney Museum of American Art jospita programm kuratorjali bħala waħda mit-tliet oqsma ta’ studju tiegħu, u ċ-ċentru tal-arti de Appel nieda programm kuratorjali fl-1994. Istituzzjonijiet oħra li jmexxu programmi fil-kurazija jinkludu Norwich Univerity of the Arts; Courtauld Insitute of Art; Kingston University; Goldsmiths, University of London; Birkbeck, University of London; Chelsea College of Arts; University of the Arts London; California College of the Arts; Bard College; l-École du Louvre; l-Institut national du patrimoine (L-Istitut Nazzjonali tal-Wirt Kulturali); Università ta' Rennes 2 — Upper Brittany; u l-Università ta' Melbourne, fost oħrajn. (Ara → Ħoloq esterni għal aktar informazzjoni dwar dawn il-korsijiet.)

Kurazzjoni mill-Komunità - magħrufa wkoll bħala ko-kurazzjoni jew kurazzjoni pubblika huwa moviment fil-mużewijiet tal-Istati Uniti, u organizzazzjonijiet pubbliċi tal-istudji umanistiċi, bl-għan li jinvolvu membri tal-komunità f’diversi proċessi kuratorjali, inkluż l-iżvilupp ta' wirjiet u programmazzjoni kulturali. Il-membri tal-komunità involuti fil-kurazzjoni mill-komunità x'aktarx mhumiex imħarrġa bħala professjonisti tal-mużew, iżda għandhom interessi personali f'proġetti kuratorjali partikolari.^[8] Il-kurazzjoni mill-komunità hija reazzjoni għall-mudell ta' tagħlim ta' "trasmissjoni ta' informazzjoni" proposta fis-seklu 19, fejn il-mużewijiet kienu meqjusa bħala sorsi tal-għarfien tal-esperti u r-rwol tal-viżitaturi huwa biss li jirċievu dik il-kapaċità tal-esperti. Il-kurazzjoni mill-komunità ma tfittix li twarrabx l-esperti, iżda li twessa' definizzjonijiet ta' għarfien esperti biex "tinkludi oqsma usa' ta' esperjenza" li l-viżitaturi jġibu fil-mużewijiet.

• "Hang it all", artiklu dwar il-kurazjoni kontemporanja u ż-żieda ta' gradi ta' kurazija, il-gazzetta Observer, il-Ħadd 9 ta' Marzu, 2003
• "Career Curating" dwar il-curating tad-disinn kontemporanju, il-gazzetta Guardian, is-Sibt 14 ta' Lulju, 2001.
• Curating.info
• CRUMB - Riżors Kuratorjali għal Upstart Media Bliss
• Programm Internazzjonali tal-Kuraturi / Antwerp
• The Exhibitionists - immirati lejn it-tfal, gwida interattiva għal kif toganizza wirja
• UMsystem.edu - Bord tal-Kuraturi tal-Università ta 'Missouri
• Intervista ma' Agustín Pérez-Rubio, direttur attwali u eks-kap kuratur tal-MUSAC
• Ċentru għall-Istudji Kuratorjali fil-Programm tal-Gradwati ta' Bard College
• Kors f'Norwich University of the Arts
• Cybermedia Kuratorja Kritika - Programm ta' Masters ibbażat fuq ir-Riċerka, Università ta' Ġinevra tal-Arti u d-Disinn, Ġinevra, l-Isvizzera
• Curating Contemporary Art MA | Royal College of Art
• Programm Kuratorjali de Appel, ċentru tal-arti de Appel, Amsterdam, l-Olanda
• Programm ta' taħriġ Kuratorjali fl-École du Magasin, Le MAGASIN, Grenoble, Franza
• MA Curatorshiip, Università ta 'Melbourne, Melbourne, l-Awstralja
• MA Arti u Prattiki Kuratorjali fl-Isfera Pubblika, USC Roski School of Fine Arts, Los Angeles, California
• Master of Art Curatorial Studies , Frankfurt, il-Ġermanja
• Programm ta' studju indipendenti Whitney