Daerah Penampang

Penampang
Daerah di Sabah
Peta daerah Penampang
Mohor
Etimologi: Perkataan ‘Pampang’ yang bermaksud ‘Batu’ dalam bahasa Kadazan
Lokasi daerah Penampang
Penampang
Koordinat: 5°55′00″N 116°07′00″E / 5.91667°N 116.11667°E / 5.91667; 116.11667Koordinat: 5°55′00″N 116°07′00″E / 5.91667°N 116.11667°E / 5.91667; 116.11667
Negara	Malaysia
Negeri	Sabah
Bahagian	Pantai Barat, Sabah
Majlis Perbandaran	1 April 2024
Pusat pentadbiran	Donggongon
Pentadbiran
• Badan	Majlis Perbandaran Penampang
• Pegawai Daerah	Francis Chong Yu Sing
• Penolong Pegawai Daerah	Roslan Bin Lampakas
• MP	Ewon Benedick (PH - UPKO) (Penampang)
Keluasan
• Jumlah	467 km2 (180 batu persegi)
Penduduk  (2020)[1]
• Jumlah	162,174
• Kepadatan	350/km2 (900/batu persegi)
Zon waktu	MST
Poskod	88xxx 89xxx
Kod kawasan	088
Nombor plat	SA (1980-2018) SY (2018-2023) SJ (2023-)
Laman sesawang	[1]

Penampang merupakan sebuah daerah yang terletak di Bahagian Pantai Barat, barat negeri Sabah, Malaysia. Daerah Penampang merupakan daerah ketiga terkecil di Sabah. Pusat pentadbiran bagi daerah ini terletak di Pekan Donggongon. Antara pekan lain yang terletak di daerah ini termasuklah Kasigui. Daerah ini juga terkenal sebagai pusat penempatan dan kebudayaan kaum Kadazandusun.

Nama "Penampang" dipercayai berasal daripada nama salah sebuah kampung yang terawal di daerah itu, iaitu Kampung Penampang yang terletak di tepi Sungai Moyog/Petagas. Nama "Penampang" berasal daripada perkataan Bahasa Kadazan "pampang" yang bermaksud "batu besar". Hal ini kerana pada masa itu terdapat banyak batu besar di kampung tersebut. Lama-kelamaan sebutan "pampang" bertukar menjadi Penampang.^[2]

Pada tahun 1958, sebuah pihak berkuasa tempatan telah ditubuhkan bagi mentadbir kawasan daerah Penampang iaitu Majlis Daerah Luar Bandar Jesselton. Pada tahun 1966, Majlis Daerah Luar Bandar Jesselton telah ditukar nama kepada Majlis Daerah Luar Bandar Kota Kinabalu. Pada tahun 1978, nama Majlis Daerah Luar Bandar Kota Kinabalu ditukar pula ke Majlis Daerah Penampang.

Pada 18 Mac 1997, sebuah daerah kecil telah ditubuhkan di daerah Penampang iaitu Daerah Kecil Putatan. Pada 30 April 2011, Putatan secara rasmi berpisah dari Daerah Penampang dan menjadi sebuah daerah penuh.^[3]

Daerah Penampang berada di bawah pentadbiran Majlis Daerah Penampang. Pusat pentadbiran dan ekonominya terletak di Pekan Donggongon. Daerah Penampang juga dibahagikan kepada sembilan mukim;

• Mukim Bahang
• Mukim Donggongon
• Mukim Inobong
• Mukim Kepayan
• Mukim Kobusak
• Mukim Maang
• Mukim Moyog
• Mukim Penampang Baru
• Mukim Sugud

Dari segi politik, Penampang berada di bawah dua kawasan Dewan Undangan Negeri Sabah iaitu Kapayan dan Moyog yang terletak di bawah Parlimen Penampang.

Daerah Penampang terletak di pesisir pantai barat negeri Sabah. Daerah Penampang juga bersempadan dengan;

• Daerah Kota Kinabalu di utara
• Daerah Tuaran di timur
• Daerah Tambunan di selatan
• Daerah Papar di barat daya
• Daerah Putatan di barat

Bentuk muka bumi bagi Daerah Penampang kebanyakannya ialah berbukit bukau dengan sebahagian kecil sahaja kawasannya memiliki kawasan tanah rendah kerana lokasinya yang terletak dalam kawasan Banjaran Crocker. Titik tertinggi di Daerah Penampang ialah Gunung Noimuhan dengan ketinggian 1,431 meter, Sungai terpanjangnya pula ialah Sungai Moyog.

Sejarah kependudukan

Tahun	Pend.	±%
2000	86,621	—
2010	125,913	+45.4%
2020	162,174	+28.8%
Sumber: [4]

Berdasarkan bancian Malaysia 2020, jumlah penduduk di daerah Penampang ialah seramai 162,174 orang dengan kepadatan penduduk 350 orang perkilometer persegi yang dikategorikan sebagai taburan penduduk padat.^[5] Majoriti penduduk di daerah Penampang merupakan Bumiputera termasuklah etnik Kadazandusun, Bajau dan Melayu.^[1]

Bilangan penduduk mengikut bangsa pada tahun 2020.^[5]

Status	Bangsa	Jumlah
Warganegara	Melayu	12,645
	Bumiputera lain	95,887
	Cina	33,104
	India	517
	Lain-lain	1,689
Bukan warganegara	-	18,332
Jumlah		162,174

Berikut merupakan jumlah penduduk sekitar Penampang pada tahun 2020 mengikut pecahan jantina seperti berikut;

Jantina[5]
Tahun	Lelaki	Perempuan	Jumlah
2020	85,808	76,366	162,174

Di daerah Penampang, agama Kristian merupakan agama paling ramai penganut dengan peratusan lebih 51 peratus diikuti agama Islam sebanyak 33 peratus dan agama Buddha sebanyak 14 peratus. Agama Hindu dan lain-lain serta tidak beragama mencatatkan kurang satu peratus.^[1] Majoriti penganut Kristian di Penampang mengikut aliran Gereja Katolik.

Penampang adalah salah satu daripada tempat yang paling penting bagi Gereja Roman Katolik misi awal di Borneo Utara. Misi Asing Persatuan St. Joseph Mill Hill, sebuah pertubuhan misi Katolik Roman, mula kerja-kerja dakwah awal di Papar, Penampang dan Sandakan dalam tahun 1880-an awal. Pada tahun 1927, Penampang menjadi pusat aktiviti penyebaran di Borneo Utara dan Labuan apabila Mgr. A. Wachter telah dilantik sebagai Pengawas Apostolic dan kemudiannya dilantik sebagai misi Penampang sebagai ibu pejabat beliau. Kerja-kerja misi sudah pasti pemangkin penting bukan sahaja dalam penyebaran agama di kalangan penduduk berasal dari Penampang tetapi juga dalam menyediakan pendidikan.

Kampung Budaya Monsopiad ialah sebuah destinasi pelancongan yang terletak di Penampang. Monsopiad ialah nama seorang pahlawan terkenal yang memenggal kepala musuhnya dan menggantungkan tengkorak-tengkorak tersebut di halaman rumahnya sebagai amaran kepada musuh-musuhnya yang lain.

Terdapat beberapa juadah makanan tradisional penduduk Penampang yang sehingga kini disediakan di restoran-restoran di sekitar daerah ini. Antaranya ialah:

• Butod (sejenis ulat Rumbia)
• Pulut Tapai (sejenis pemanis mulut)
• Pinarasakan Sada (Basungan)
• Bosou (sejenis pembuka selera / Appetitizer)-diperbuat melalui penjerukan nasi dan ikan atau daging atau lemak haiwan atau udang.
• Nonsom Bambangan
• Hinava (isi ikan yang diperah dengan limau nipis dan digaul bersama dengan bawang)
• Tuhau (diperbuat daripada dahan lembut lengkuas dan diperam bersama udang bubuk dan cuka)
• Hinompuka (kuih muih tradisional)
• Tinonsok Hindung (lauk belut sawah)
• Tinonsok Siput Sosop (rebusan siput sungai)
• Tinonsok soko om landoi (rebung yang dimasak dengan berudu)
• Bundu (sejenis buah buahan yang jarang ditemui dan kebanyakkannya di hutan Penampang)
• Tinimbu Wogok (bubur khinzir)
• Tinimbu Kodop (bubur dicampur dengan kulat pokok)
• Linugu Bakas (Babi Hutan yang dipanggang)

• Laman web rasmi Majlis Daerah Penampang
• Pewujudan Pusat Pentadbiran Daerah Penampang
• Kategori berkenaan Daerah Penampang di Wikimedia Commons