Lihat sumber bagi Rungus

Anda tidak mempunyai keizinan untuk menyunting laman ini, atas sebab berikut:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

Sekatan dilakukan oleh ‪Hasley‬. Alasannya ialah Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Tarikh bermula sekatan: 16:21, 18 Disember 2022
Tarikh tamat sekatan: 16:21, 18 Disember 2025

Alamat IP anda terkini ialah 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Sila sertaian semua butiran di atas dalam sebarang pertanyaan yang anda buat. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Anda boleh melihat dan menyalin sumber bagi laman ini.

{{Cleanup|date=Februari 2013|reason=Gaya penulisan yang tidak tersusun}}

'''Rungus''' merupakan salah satu  kaum di [[Sabah]] dan juga merupakan penduduk asli kepulauan Borneo. Rungus biasanya dikenali sebagai Dayak, Dusun, Momogun, Momogun Rungus, Momogun Sava (Laut), Dusun Laut atau Rungus. Secara tradisi istilah "Rungus" diyakini berasal dari perkataan Rungsud iaitu nama nenek moyang suku kaum Rungus yang berhijrah dari kawasan Nunuk Ragang ke pesisiran pantai di Semenanjung Kudat, Teluk Bandau (kini Marudu), Pitas, Beluran dan Telupid. <ref>[http://www.sabah.edu.my/itls07013/agamadankepercayaan_pengait.html Agama & Kepercayaan Kaum Rungus ]</ref>. Diperkirakan jumlah Rungus 74 000 orang yang hanya terdapat di Sabah kerana ada ramai kelahiran orang Rungus telah tertulis di surat lahir sebagai Kadazan.

Aki Rungsud merupakan seorang tokoh Momogun Laut yang membuka kawasan Kudat-Bandau pada zaman dahulu kala. Istilah penggunaan nama [Momogun] <ref>http://www.sabah.edu.my/itls07013/taburanpenduduk.html</ref>adalah merujuk kepada nama bangsa kaum Rungus sendiri. Menurut legenda Momogun Rungus, Aki Rungsud adalah tokoh yang membuka kawasan Bandau-Kudat sebagai kawasan perdagangan barter yang terbesar di rantau Semenanjung Berungus dan Teluk Bandau Borneo pada zaman dahulu. Teluk Bandau merupakan sebuah pusat perdagangan Momogun Rungus Kuno. Barangan yang didagangkan di teluk Bandau ialah wangian kayu, salong, [[ubi kayu]], [[pisang]], [[jagung]], [[labu]], hasil-hasil hutan, kain tenunan Rungus dan sebagainya yang ditukarkan kepada harta dalam bentuk logam dan tembikar seperti gong, tempayan dan sebagainya. Sumber lisan pula menyebutkan bahawa istilah Rungus bagi etnik Rungus di Kudat berasal daripada perkataan Bahasa Bajau dan Bahasa Suluk iaitu dari kata "UNGUS" yang ertinya dalam bahasa Malaysia adalah PASIR yang merujuk kepada budaya dan tradisi kaum Rungus yang mendiami pesisiran laut di seluruh kawasan utara Sabah sejak lampau.

Pada hari ini, secara politiknya semua suku Momogun di Sabah dihimpunkan dalam kategori Kaum Kadazandusun-Murut (KDM). Rungus merupakan salah satu sub kumpulan yang tergolong dalam kelompok [[Kaum Kadazan-Dusun]]. Rungus juga mempunyai bahasa yang hampir sama dengan bahasa Dusun di sabah. Berdasarkan penelitian seni bina arkitektur, ritual keagamaan dan bahasa suku kaum Momogun Rungus, jelas menunjukkan bahawa masyarakat Momogun Rungus mempunyai kesamaan dengan sistem kebudayaan 

Masyarakat Momogun Rungus sejak purba terlibat dalam berdagang dengan pihak luar seperti bangsa Kina (Cina), bangsa Jawa, Bajau, Sulu, Brunei dan juga bangsa Bholung dalam bahasa tradisi Rungus iaitu bangsa Eropah (Portugis, Spain, Jerman dan British) untuk mendapatkan  barangan logam, barangan tembaga cina, tembikar cina, kumut bholung (kain moden eropah) dan sebagainya. Momogun Rungus mempunyai adat berdagang sendiri yang mana para pedagang dari luar tidak dibenarkan menggali tanah lebih dari "''Duvo Lzangod''"  iaitu dua kaki. Para pedagang luar tidak boleh sama sekali menebang hutan atau membuka sesebuah kawasan sama ada untuk penternakan atau pun membuka ladang. Ini kerana  perbuatan ini melanggar hukum-hakam agama ''[Labus]''<ref>http://www.sabah.edu.my/itls07013/agamadankepercayaan_labus.html</ref> (disebut Lzabvus) bangsa Momogun Rungus. Sistem Pemerintahan kesukuan Momogun Rungus ini merupakan satu sistem yang berdaulat pada zaman itu. Hal ini kerana secara tradisinya Semenanjung Kudat, Semenanjung Melobong dan Teluk Bandau telah berkurun lamanya dipertahankan oleh suku kaum Momogun Rungus. 

Dengan meninjau nama-nama pesisir pantai di sekeliling Semenanjung Berungus ini, dapat dibuktikan bahawa kawasan ini mempunyai sejarah tersendiri bagaimana sesuatu perkampungan pesisir pantai itu mendapat nama. Nama-nama pesisir pantai sekitar Kudat seperti Andarason, Vingolzon, Torongkungan, Bvadarag, Andab, Sampang Mangazou, Golzom, Milzobong, Pantai dan lain-lain lagi adalah merujuk kepada sejarah-sejarah ketika zaman perang di mana komuniti Momogun Rungus mempertahankan perkampungan mereka pada ketika itu.  

Momogun Rungus yang mendiami kawasan Kudat, Kota Marudu dan Pitas adalah terdiri daripada beberapa suku dan ada yang berpendapat wujud sub-suku berdasarkan variasi dialek dan loghat  iaitu:
* Suku Rungus Kirangavan (Kg Bintoson-Kg Kirangavan-Kg Sampil - Kg Toringai)
* Suku Rungus Pilapazan (Kg Matunggong-Kg Guomon-Kg Inukiran, Kg Garau-Kg Pinavantai, Kg Angkob, Kg Tambuluran, Kg Vingolon - Kg Torongkungan )
* Suku Rungus Gandahon (Kg Koniung - Kg Ponudahan - Kg Andarason)
* Suku Rungus Gonsomon (Kg Marabahai-Kg Pinorat)
* Suku Rungus Nulzuw (Kg Lajong - Kg Tinutudan - Kg Rampai)
* Sub-suku Rungus Kirapak (Kg Bonduk-Kg Dahi)
* Sub-suku Rungus Sinandapak (Beluran - Telupid)
* Sub-suku Rungus Tupak atau Rungus Melobong (Pitas)

Momogun Rungus di luar daerah seperti yang disebutkan diatas adalah dikenali sebagai:
* Sub-suku Rungus Piromitan
* Sub-suku Rungus Tindal-Sondot

== sosial and pendidikan ==

setakat tahun 2023 ada seramai 12 orang Rungus bergelar Dokter dalam pelbagai bidang.

== Nota kaki ==
{{reflist}}

{{Sabah}}
{{Kumpulan etnik di Malaysia}}

[[Kategori:Rungus| ]]
[[Kategori:Subetnik Kadazan-Dusun]]

Templat yang digunakan dalam laman ini:

Templat:Ambox (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Bahagian pilihan raya negeri di Sabah (sunting)
Templat:Bendera-deko (sunting)
Templat:Bendera-deko/teras (sunting)
Templat:Bendera-ikon (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Category handler (sunting)
Templat:Cleanup (sunting)
Templat:Country data Malaysia (sunting)
Templat:Country data Sabah (sunting)
Templat:DMC (sunting)
Templat:Dated maintenance category (sunting)
Templat:FULLROOTPAGENAME (sunting)
Templat:Flagdeco (sunting)
Templat:Flagdeco/teras (sunting)
Templat:Flagicon (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Flagicon/core (sunting)
Templat:Kumpulan etnik di Malaysia (sunting)
Templat:Main other (sunting)
Templat:Navbox (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Navbox with columns (sunting)
Templat:Nowrap (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Ns has subpages (sunting)
Templat:Pengendali kategori (sunting)
Templat:Rapikan (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Reflist (sunting)
Templat:Reflist/styles.css (sunting)
Templat:SUBJECTSPACE formatted (sunting)
Templat:Sabah (sunting)
Modul:Arguments (sunting)
Modul:Category handler (sunting)
Modul:Category handler/blacklist (sunting)
Modul:Category handler/config (sunting)
Modul:Category handler/data (sunting)
Modul:Category handler/shared (sunting)
Modul:Check for unknown parameters (sunting)
Modul:Message box (sunting)
Modul:Message box/configuration (sunting)
Modul:Namespace detect/config (sunting)
Modul:Namespace detect/data (sunting)
Modul:Navbar (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Navbar/configuration (sunting)
Modul:Navbar/styles.css (sunting)
Modul:Navbox (sunting)
Modul:No globals (sunting)
Modul:Ns has subpages (sunting)
Modul:Unsubst (sunting)
Modul:Yesno (sunting)

Kembali ke Rungus.

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Rungus"