[go: up one dir, main page]
Pergi ke kandungan

Pelabuhan Pulau Pinang

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Pelabuhan Pulau Pinang
ڤلابوهن ڤولاو ڤينڠ
Maklumat am
JenisPelabuhan Sunting ini di Wikidata
Dibina pada
1786; 238 tahun yang lalu (1786)
Maklumat pentadbiran dan teknikal
PengendaliSuruhanjaya Pelabuhan Pulau Pinang
Bil. himpitan
26
Bil. dermaga
22
12.0 m (39.4 ka)
Capaian jalan
Lingkaran Luar Butterworth
Maklumat lokasi
Pelabuhan Pulau Pinang yang terletak di Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang yang terletak di Semenanjung Malaysia
Pelabuhan Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang yang terletak di Malaysia
Pelabuhan Pulau Pinang
Pelabuhan Pulau Pinang
Map
NegaraMalaysia Sunting ini di Wikidata
LokasiPulau Pinang Sunting ini di Wikidata
Koordinat5°24′57″N 100°21′58″E / 5.4157°N 100.36603°E / 5.4157; 100.36603Koordinat: 5°24′57″N 100°21′58″E / 5.4157°N 100.36603°E / 5.4157; 100.36603
UN/LOCODEMYNTL
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Pelabuhan Pulau Pinang adalah sebuah pelabuhan laut dalam di negeri Pulau Pinang. Ia terdiri daripada terminal di sepanjang Selat Pulau Pinang, termasuk lima di tanah besar Seberang Perai dan satu di George Town. Pelabuhan Pulau Pinang merupakan pelabuhan tersibuk ketiga di Malaysia dari segi kargo sehingga 2016, mengendalikan 1.44 juta TEU kargo, serta pelabuhan panggilan tersibuk di negara ini untuk penghantaran kapal persiar.[1][2]

Ditubuhkan pada tahun 1786 dengan penubuhan Pulau Pinang sebagai sebuah pelabuhan bebas oleh Syarikat Hindia Timur British, Pelabuhan Pulau Pinang pada asalnya terletak di bandar pelabuhan George Town.[3][4] Di bawah pemerintahan British, Pelabuhan Pulau Pinang memainkan peranan penting dalam ekonomi Pulau Pinang, yang sebahagian besarnya bergantung kepada perdagangan maritim. Walau bagaimanapun, status pelabuhan bebas dibatalkan oleh Kerajaan Persekutuan Malaysia pada tahun 1969.[5][6][7][8] Pelabuhan Pulau Pinang kemudian dipindahkan ke Butterworth di tanah besar pada tahun 1974 untuk memudahkan pengendalian kapal kontena yang lebih besar.[9][10] Hari ini, Pelabuhan Pulau Pinang kekal sebagai pelabuhan utama dan hab transperkapalan di utara Malaysia.

Sejarah

[sunting | sunting sumber]
Cetakan 1814 yang menggambarkan kapal di George Town.
Pelabuhan Pulau Pinang di Weld Quay, George Town pada tahun 1910-an. Penambakan tanah pada tahun 1880-an dibenarkan untuk pengembangan pelabuhan..
Kapal selam Tentera Laut Imperial Jepun di Pelabuhan Pulau Pinang pada tahun 1942.

Pelabuhan Pulau Pinang ditubuhkan dengan penubuhan George Town oleh Francis Light pada tahun 1786. Light, yang ditugaskan oleh Syarikat Hindia Timur British bagi membentuk hubungan perdagangan di Semenanjung Tanah Melayu, menyimpulkan bahawa dengan memperoleh Pulau Pinang, pihak British boleh menyemak cita-cita wilayah Belanda dan Perancis di Asia Tenggara.[11][12] Disebabkan lokasinya di Selat Melaka sepanjang laluan perdagangan maritim antara India dan China, pulau itu boleh digunakan sebagai "majalah mudah untuk perdagangan"; Light menambah bahawa jika "Melayu, Bugis dan Cina akan tinggal di sini, ia akan menjadi Pertukaran Timur jika tidak dimuatkan dengan pengecualian dan sekatan".[4]

Pelabuhan Pulau Pinang, yang pada asalnya terletak di George Town, diasaskan sebagai pelabuhan bebas, yang bermaksud barang-barang boleh diniagakan tanpa dikenakan cukai, duti atau tarif.[13] Langkah itu bertujuan untuk menarik para pedagang dari pelabuhan Belanda yang ada di rantau ini. Akibatnya, jumlah kapal yang masuk meningkat dengan pesat dari 85 pada tahun 1786 kepada 3,569 pada tahun 1802.[14][15][16] Pada awal abad ke-19, Pelabuhan Pulau Pinang menjadi saluran utama untuk eksport rempah di Asia Tenggara.[17][18][19] Rempah dituai dari ladang pertanian di seluruh Pulau Pinang akan dihantar untuk eksport dari pelabuhan George Town.

Walau bagaimanapun, keunikan Pelabuhan Pulau Pinang sepanjang Selat Melaka tidak lama. Selepas penubuhan Singapura oleh Stamford Raffles pada 1819, Pelabuhan Singapura dengan cepat melepasi Pelabuhan Pulau Pinang sebagai pelabuhan utama di rantau ini, berikutan kedudukan geografi yang lebih strategik.[20][21][22][23]

Walau bagaimanapun, Pelabuhan Pulau Pinang terus berkembang sepanjang abad ke-19. Perkembangan luar, seperti pembukaan Terusan Suez dan kedatangan kapal udara, bermakna Pelabuhan Pulau Pinang menjadi pelabuhan timur pertama di subbenua India.[21] Sementara itu, ledakan perlombongan bijih timah di Semenanjung Malaysia dan selatan Siam membawa kepada pertumbuhan Pelabuhan Pulau Pinang sebagai pelabuhan pengeksport timah utama, secara langsung mencabar Pelabuhan Singapura.[20][24] Timah dari Lembah Kinta dan Siam diangkut ke George Town untuk peleburan, sebelum dieksport melalui Pelabuhan Pulau Pinang ke industri Eropah dan Amerika.[21] Selama beberapa tahun pada akhir abad ke-19, eksport timah dari Pelabuhan Pulau Pinang, serta timah import ke George Town, melebihi Singapura.[20]

Pada akhir 1880-an, penambakan tanah secara besar-besaran di George Town telah dijalankan untuk membolehkan pengembangan Pelabuhan Pulau Pinang.[24] Berikutan penambakan tanah, jalan-jalan pesisir, seperti Weld Quay, telah diwujudkan, sementara dermaga dan gudang baru, termasuk Dermaga Swettenham, dibina. Di samping itu, perkhidmatan feri rentas sempit pertama antara George Town dan Butterworth dilancarkan pada tahun 1894.[25] Feri ke Butterworth berlepas dari beberapa dermaga di sepanjang Weld Quay, seperti Dermaga Kedah, Dermaga Church Street dan Dermaga FMSR.

Semasa pendudukan Jepun di Pulau Pinang dalam Perang Dunia II, Pelabuhan Pulau Pinang diguna sebagai pangkalan tentera laut utama Axis.[26][27] Antara 1942 dan 1944, George Town berkhidmat sebagai pelabuhan panggilan dan pusat penambahan kapal selam Tentera Laut Imperial Jepun, Kriegsmarine (Nazi Jerman) dan Regia Marina (Kerajaan Itali).[28][29][30] Pada akhir perang, komando British Royal Marine mendarat di Pelabuhan Pulau Pinang pada 3 September 1945 di bawah Operasi Jurist, membebaskan Pulau Pinang pada penghujung hari.

Walaupun jaminan British bahawa George Town akan mengekalkan status pelabuhan bebas selepas kemerdekaan Malaya, status pelabuhan bebas akhirnya dibatalkan oleh kerajaan Persekutuan Malaysia pada tahun 1969.[5][6][31] Ini mencetuskan pengangguran besar-besaran di Pulau Pinang, dan ditambah dengan perkembangan pesat Pelabuhan Klang berhampiran Kuala Lumpur, menyebabkan penurunan perdagangan maritim Pelabuhan Pulau Pinang, memandangkan Pelabuhan Klang menganggap peranan sebagai pelabuhan utama Malaysia.[5][7][8][32]

Pada tahun 1974, Pelabuhan Pulau Pinang telah dipindahkan dari George Town ke Butterworth untuk menampung kapal kontena yang lebih besar.[9][10] SPada masa itu, operasi kargo dan kontena Pelabuhan Pulau Pinang dikendalikan di enam kemudahan di tanah besar Seberang Perai. Sementara itu, Dermaga Swettenham, satu-satunya kemudahan pelabuhan yang tinggal di George Town, telah dibangunkan semula menjadi terminal perkapalan pelayaran pada tahun 2009.[33][34] Dermaga itu telah berkembang menjadi pelabuhan yang paling sibuk di Malaysia untuk kapal pelayaran, mengatasi Pelabuhan Klang pada tahun 2017.[2]

Terminal Kontena Butterworth Utara

Kemudahan

[sunting | sunting sumber]

Pelabuhan Pulau Pinang terdiri daripada tujuh kemudahan sepanjang Selat Pulau Pinang. Enam daripada ini terletak di Seberang Perai di tanah besar, terutamanya di bandar Butterworth dan Perai. Dermaga Swettenham adalah terminal tunggal Pelabuhan di Pulau Pinang.[35]

Pelabuhan Pulau Pinang yang terletak di Pulau Pinang
Swettenham Pier
North Butterworth Container Terminal
North Butterworth Container Terminal
Butterworth Wharves
Butterworth Wharves
Vegetable Oil Pier
Vegetable Oil Pier
Dockyard
Dockyard
Prai Wharves
Prai Wharves
Prai Bulk Cargo Terminal
Prai Bulk Cargo Terminal
Lokasi kemudahan Pelabuhan Pulau Pinang
Sebuah kapal kargo di Jeti Minyak Sayuran

Lima kargo dan terminal kontena terletak di Butterworth dan Perai, manakala Dermaga Swettenham adalah terminal pelayaran hanya penumpang sahaja.

Lokasi Terminal Jenis Bilangan dermaga Panjang (m) Kapasti (kTEU) Kapasiti (ton)
Butterworth Terminal Kontena Butterworth Utara[10] Kontena 7 1,500 2,000
Dermaga Butterworth[36] Kargo rosak-pukal 6 1,050 2,500,000
Jeti Minyak Sayuran[36] Kargo Cecair-pukal 1 136,970
Perai Terminal Kargo Pukal Perai[36] Kargo kering-pukal 5 632 3,900,000
Dermaga Perai[36] Kargo kering-pukal
George Town Dermaga Swettenham Penumpang 3 400

Statistik pelabuhan

[sunting | sunting sumber]

Pelabuhan Pulau Pinang mengendalikan 1.44 juta TEU kontena pada 2016, menjadikannya pelabuhan Malaysia ketiga terbesar mengikut jumlah selepas Pelabuhan Klang dan Pelabuhan Tanjung Pelepas.[1] Sementara itu, Dermaga Swettenham telah muncul sebagai pelabuhan paling sibuk di negara ini untuk perkapalan pelayaran, mengatasi Pelabuhan Klang pada tahun 2017.[2]

Tahun Kargo TEU (juta)
2010[37] 1.10
2011[37] 1.19
2012[37] 1.16
2013[37] 1.23
2014[37] 1.26
2015[37] 1.31
2016[1] 1.44

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama TEU16
  2. ^ a b c "Swettenham Pier surpasses Port Klang as top port of call for cruise ships". www.thesundaily.my (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2017-12-21.
  3. ^ Nordin, Hussin (1 December 2005). "Networks of Malay Merchants and the Rise of Penang as a Regional Trading Centre". Southeast Asian Studies. 43 (3): 215–237. ISSN 0563-8682.
  4. ^ a b Lewis, Su Lin (2016). Cities in Motion: Urban Life and Cosmopolitanism in Southeast Asia, 1920–1940. United Kingdom: Cambridge University. ISBN 9781107108332.
  5. ^ a b c Daniel Goh, P. S. (2014). "Between History and Heritage: Post-Colonialism, Globalisation, and the Remaking of Malacca, Penang and Singapore" (PDF). Trans-Regional and -National Studies of Southeast Asia. 2.
  6. ^ a b Christie, Clive (1998). A Modern History of Southeast Asia: Decolonization, Nationalism and Separatism. I.B.Tauris. ISBN 978-1-86064-354-5.
  7. ^ a b Evelyn Teh (July 2016). "Where the Sea Meets the City is Where the World Meets Penang". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-12-01. Dicapai pada 2017-11-30.
  8. ^ a b "The man behind Penang's economic transformation". The Star. Dicapai pada 2017-11-30. Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (bantuan)
  9. ^ a b "The Mainland Awakens". Penang Monthly (dalam bahasa Inggeris). 2016-09-01. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-02-11. Dicapai pada 2017-02-10.
  10. ^ a b c "Container Services". Port of Penang. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-11-07.
  11. ^ "The Founding of Penang". www.sabrizain.org. Dicapai pada 2017-05-25.
  12. ^ "History of Penang". Visit Penang. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-01-02. Dicapai pada 15 October 2016.
  13. ^ Ashley Jackson (November 2013). Buildings of Empire. OUP Oxford. m/s. 7–. ISBN 978-0-19-958938-8.
  14. ^ Nordin, Hussin. "Malaysian Journal of Society and Space" (PDF). Charting the early history of Penang trading networks and its connections with the new ASEAN growth triangle (Malaysia-Indonesia-Thailand).
  15. ^ Nordin, Hussin (1 December 2005). "Networks of Malay Merchants and the Rise of Penang as a Regional Trading Centre". Southeast Asian Studies. 43 (3): 215–237. ISSN 0563-8682.
  16. ^ "pg.3 - Chapter 1 - Early Penang Society (contd)". 100pfs.blogspot.my. Dicapai pada 15 October 2016.
  17. ^ Souza, George Bryan (2014). Hinterlands and Commodities: Place, Space, Time and the Political Economic Development of Asia over the Long Eighteenth Century. BRILL. ISBN 9789004283909.
  18. ^ Ooi, Kee Beng (2014). "When Penang Became A Spice Island". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-05-29. Dicapai pada 2017-05-25.
  19. ^ Khoo, Su Nin (2007). Streets of George Town, Penang. Penang: Areca Books. ISBN 978-983-9886-00-9.
  20. ^ a b c Wong, Yee Tuan (2015). Penang Chinese Commerce in the 19th Century: The Rise and Fall of the Big Five. Singapore: ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-981-4515-02-3.
  21. ^ a b c Turnbull, C. M. "The Penang Story". Penang's Changing Role in the Straits Settlements, 1826–1946.
  22. ^ "Singapore becomes admin centre of the Straits Settlements - Singapore History". eresources.nlb.gov.sg. Dicapai pada 15 October 2016.
  23. ^ Khoo, Salma Nasution (2009). Penang and Its Region: The Story of an Asian Entrepôt. Singapore: National University of Singapore. ISBN 978-9971-69-423-4.
  24. ^ a b Langdon, Marcus (2014). George Town's Historic Commercial and Civic Precints. Penang: George Town World Heritage Incorporated.
  25. ^ Cheah, Jin Seng (2013). Penang: 500 Early Postcards. Editions Didier Millet. ISBN 9789671061718.
  26. ^ "uboat.net - U-boat Operations- The Monsun U-boats - 3. Monsun boats". www.uboat.net. Dicapai pada 15 October 2016.
  27. ^ "German U-Boat Operations in Australian Waters".
  28. ^ "Nazi U-boat sunk during Second World War is discovered off Indonesia". Mail Online. Dicapai pada 15 October 2016.
  29. ^ "World War II: Yanagi Missions -- Japan's Underwater Convoys | HistoryNet". www.historynet.com. Dicapai pada 15 October 2016.
  30. ^ Borsa, Arnaldo. "Italian Royal Navy in World War Two: Italian surface units in Far East". www.icsm.it. Dicapai pada 15 October 2016.
  31. ^ Koay, Su Lin (October 2016). "Penang: The Rebel State (Part Two)". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-12-01. Dicapai pada 2017-11-26.
  32. ^ Rasiah, Rajah (December 1991). "Foreign Firms in Penang's Industrial Transformation". Universiti Kebangsaan Malaysia.
  33. ^ "Swettenham Pier Cruise Terminal". Port of Penang. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-01-23.
  34. ^ "Malaysia: A Preferred Cruise Destination" (PDF). Tourism Malaysia.
  35. ^ "General Info". Port of Penang. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-06-01.
  36. ^ a b c d "Cargo Services". Port of Penang. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-01-08.
  37. ^ a b c d e f "Annual Report 2015" (PDF). Penang Port Commission. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2017-12-22. Dicapai pada 2018-01-14.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pelabuhan_Pulau_Pinang&oldid=5907254"