Lihat sumber bagi Dizhi

Anda tidak mempunyai keizinan untuk menyunting laman ini, atas sebab berikut:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

Sekatan dilakukan oleh ‪Hasley‬. Alasannya ialah Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Tarikh bermula sekatan: 16:21, 18 Disember 2022
Tarikh tamat sekatan: 16:21, 18 Disember 2025

Alamat IP anda terkini ialah 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Sila sertaian semua butiran di atas dalam sebarang pertanyaan yang anda buat. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Anda boleh melihat dan menyalin sumber bagi laman ini.

[[File:20100720_Fukuoka_Kushida_3614_M.jpg|thumb|260px|Ukiran zodiak Cina pada siling pintu pagar Kuil Kushida di Fukuoka, [[Jepun]], sebahagian dari sfera budaya Asia Timur. Zodiak ini penting dalam kaedah silam tertentu mengukur masa dan menentukan arah kompas.]]

'''''Dizhi''''' ("Dahan Duniawi" atau "Dahan Bumi", {{zh|c={{linktext|地|支}}|p=dìzhī}}; atau {{zh|c={{linktext|十|二|支}}|p=shíèr zhī|l=dua belas dahan}}, {{IPA2|ti˥˩ ʈʂ˥̩}}) memberikan satu sistem Cina untuk menghitung [[waktu]].

Sistem ini dibina daripada pemerhatian orbit planet [[Musytari]]. Ahli astronomi Cina membahagi bulatan cakerawala kepada 12 bahagian untuk mengikuti orbit {{lang|zh|歳星}} ''Suìxīng'' (Musytari, Bintang Tahunan). Ahli astronomi membulatkan orbit Suixing kepada 12 tahun (dari 11.86). Suixing dikaitkan dengan ''Sheti'' (ɳ Böotes) dan kadang kala dipanggil Sheti juga.

Dalam pemikiran berhubung kait, 12 tahun kitaran Musytari juga memastikan 12 bulan setahun, 12 haiwan ([[mnemonik]] untuk sistem ini), arah, musim, bulan, dan j Cina dalam bentuk j ganda (dua jam). Apabila satu Dahan ini digunakan untuk satu j ganda, maka dua j yang terangkum itu yang dimaksudkannya. Apabila digunakan untuk suatu waktu tepat dalam sehari, maka dizhi ialah waktu pusat jangka waktu itu. Contohnya, {{lang|zh|午}} (Kuda) bermaksud tengah hari atau tempoh dari pukul 11 pagi hingga 1 petang. (Sistem jieqi memberikan j tunggal dan lengkok 15 darjah dalam masa dan angkasa.)

[[Musim]] Cina berasaskan pemerhatian matahari dan bintang, bukannya [[cuaca]]. Kebanyakan sistem berkalendar Cina memulakan tahun baru pada [[anak bulan]] pertama selepas [[Dongzhi|solstis musim sejuk]].

''Dizhi'' kini digunakan bersama ''[[tiangan]]'' dalam versi terkini "[[Kalendar Cina|kalendar]] tradisional" dan dalam [[Taoisme]]. Kombinasi Ganzhi (Batang Dahan) ialah satu kaedah yang agak baru penandaan waktu; ketika zaman Shang, yang memberikan nama hari hari dalam seminggu ialah 10 ''tiangan'' itu. Dahan dahan ini selama usianya dengan Batang batang (malah menurut penemuan [[arkeologi]] terkini, mungkin lebih lama), namun Batang batang itu terikat pada kalendar amal raja raja Cina dan bukannya sebahagian sistem kalendar kebanyakan orang Cina.

== Dua Belas Dahan==
Bahagian Artik
{|class="wikitable"
!rowspan=2|&nbsp;
!rowspan=2|Dahan<br/>Bumi
!colspan=3|Bahasa Cina
!colspan=2|Bahasa Jepun
!rowspan=2|Bahasa Korea<br />([[perumian disemak semula|PDS]])
!rowspan=2|Bahasa Mongolia
!rowspan=2|Bahasa Manchu
!rowspan=2|Bahasa Vietnam
!rowspan=2|[[Zodiak Cina|Zodiak<br/>Cina]]
!rowspan=2|Zodiak<br/>Jepun
!rowspan=2|Arah
!rowspan=2|Musim
!rowspan=2|Bulan Qamari
!rowspan=2|Sistem<br/>Tradisional<br/>Masa Cina
|-
!Mandarin<br />[[Zhuyin]]
!Mandarin<br />[[Pinyin]]
!Kantonis<br />[[Jyutping]]
!''[[on'yomi]]''
!''[[kun'yomi]]''
|-tr align="center"
||1||[[wiktionary:子|子]]||ㄗˇ||zǐ||zi2||し(shi)||ね(ne)||자 (ja)||{{MongolUnicode|ᠬᠤᠯᠤᠭᠠᠨ᠎ᠠ}}||{{MongolUnicode|ᠰᡳᠩᡤᡝᡵᡳ}}||tí ([[perbendaharaan kata China Vietnam|SV]]: tử)||鼠<br />[[Tikus (zodiak)|Tikus]]||鼠||0° (utara)||rowspan="2"|sejuk||Bulan 11||11 malam hingga 1 pagi (tengah malam)
|-tr align="center"
||2||[[wiktionary:丑|丑]]||ㄔㄡˇ||chǒu||cau2||ちゅう(chū)||うし(ushi)||축 (chuk) ([[perbendaharaan kata China Korea|SK]]: 추 (chu))||{{MongolUnicode|ᠦᠬᠡᠷ}}||{{MongolUnicode|ᡳᡥᠠᠨ}}||sửu||牛<br />[[Lembu (zodiak)|Lembu]]||牛 <br/> Cow||30°||Bulan 12||1 pagi hingga 3 pagi
|-tr align="center"
||3||[[wiktionary:寅|寅]]||ㄧㄣˊ||yín||jan4||いん(in)||とら(tora)||인 (in)||{{MongolUnicode|ᠪᠠᠷᠰ}}||{{MongolUnicode|ᡨᠠᠰᡥᠠ}}||dần||虎<br />[[Harimau (zodiak)|Harimau]]||虎||60°||td rowspan="3"|bunga||Bulan 1||3 pagi hingga 5 pagi
|-tr align="center"
||4||[[wiktionary:卯|卯]]||ㄇㄠˇ||mǎo||maau5||ぼう(bō)||う(u)||묘 (myo)||{{MongolUnicode|ᠲᠠᠤᠯᠠᠢ}}||{{MongolUnicode|ᡤᡡᠯᠮᠠᡥᡡᠨ}}||mão (bukan [[perbendaharaan kata China Vietnam|SV]]: mẹo)||兔<br />[[Arnab (zodiak)|Arnab]]||兎||90° (timur)||Bulan 2||5 pagi hingga 7 pagi
|-tr align="center"
||5||[[wiktionary:辰|辰]]||ㄔㄣˊ||chén||san4||しん(shin)||たつ(tatsu)||진 (jin) ([[perbendaharaan kata China Korea|SK]]: 신 (sin))||{{MongolUnicode|ᠯᠤᠤ}}||{{MongolUnicode|ᠮᡠᡩᡠᡵᡳ}}||thìn ([[perbendaharaan kata China Vietnam|SV]]: thần)||龙（龍）<br />[[Naga (zodiak)|Naga]]||竜 (龍)||120°||Bulan 3||7 pagi hingga 9  pagi
|-tr align="center"
||6||[[wiktionary:巳|巳]]||ㄙˋ||sì||zi6||し(shi)||み(mi)||사 (sa)||{{MongolUnicode|ᠮᠣᠭᠠᠢ}}||{{MongolUnicode|ᠮᡝᡳᡥᡝ}}||tị||蛇<br />[[Ular (zodiak)|Ular]]||蛇||150°||td rowspan="3"|panas||Bulan 4||9 pagi hingga 11 pagi
|-tr align="center"
||7||[[wiktionary:午|午]]||ㄨˇ||wǔ||ng5||ご(go)||うま(uma)||오 (o)||{{MongolUnicode|ᠮᠣᠷᠢ}}||{{MongolUnicode|ᠮᠣᡵᡳᠨ}}||ngọ||马（馬）<br />[[Kuda (zodiak)|Kuda]]||馬||180° (selatan)||Bulan 5||11 pagi hingga 1 petang (tengahari)
|-tr align="center"
||8||[[wiktionary:未|未]]||ㄨㄟˋ||wèi||mei6||び (bi)||ひつじ(hitsuji)||미 (mi)||{{MongolUnicode|ᠬᠣᠨᠢ}}||{{MongolUnicode|ᡥᠣᠨᡳᠨ}}||mùi ([[perbendaharaan kata China Vietnam|SV]]: vị)||羊<br />[[Kambing (zodiak)|Kambing]]||羊||210°||Bulan 6||1 petang hingga 3 petang
|-tr align="center"
||9||[[wiktionary:申|申]]||ㄕㄣ||shēn||san1||しん(shin)||さる(saru)||신 (sin)||{{MongolUnicode|ᠪᠡᠴᠢᠨ}}||{{MongolUnicode|ᠪᠣᠨᡳᠣ}}||thân||猴<br />[[Monyet (zodiak)|Monyet]]||猿||240°||td rowspan="3"|luruh||Bulan 7||3 petang hingga 5 petang
|-tr align="center"
||10||[[wiktionary:酉|酉]]||ㄧㄡˇ||yǒu||jau5||ゆう(yū)||とり(tori)||유 (yu)||{{MongolUnicode|ᠲᠠᠬᠢᠶ᠎ᠠ}}||{{MongolUnicode|ᠴᠣᡴᠣ}}||dậu||鸡（雞）<br />[[Ayam (zodiak)|Ayam]]||鶏 (鳥) <br/> Chicken||270° (barat)||Bulan 8||5 petang hingga 7 petang
|-tr align="center"
||11||[[wiktionary:戌|戌]]||ㄒㄩ||xū||seot1||じゅつ(jutsu)||いぬ(inu)||술 (sul)||{{MongolUnicode|ᠨᠣᠬᠠᠢ}}||{{MongolUnicode|ᡳᠨᡩᠠᡥᡡᠨ}}||tuất||狗<br />[[Anjing (zodiak)|Anjing]]||犬||300°||Bulan 9||7 petang hingga 9 malam
|-tr align="center"
||12||[[wiktionary:亥|亥]]||ㄏㄞˋ||hài||hoi6||がい(gai)||い(i)||해 (hae)||{{MongolUnicode|ᠭᠠᠬᠠᠢ}}||{{MongolUnicode|ᡠᠯᡤᡳᠶᠠᠨ}}||hợi||猪（豬）<br />[[Khinzir (zodiak)|Khinzir]]||猪||330°||sejuk||Bulan 10||9 malam hingga 11 malam
|}

== Arah ==
[[Fail:China 24 cardinal directions.svg|thumb|250px|24 mata angin.]]
Sungguhpun dalam bahasa Cina sudah ada perkataan untuk empat [[mata angin]]   {{lang|zh|北}} (běi, utara), {{lang|zh|東}} (dōng, timur), {{lang|zh|南}} (nán, selatan), dan {{lang|zh|西}} (xī, barat)   namun para [[pelaut]] dan ahli [[astronomi]]/[[astrologi]] Cina dahulu kala lebih gemar menggunakan 12 arah Dahan Duniawi. Oleh sebab 12 mata angin tidak cukup untuk tujuan pelayaran, maka ditambahnya 12 mata angin, setiap satunya tepat di tengah tengah dua mata yang sedia ada. 12 mata angin tambahan itu tidak dinamakan dengan menggabungkan nama nama dua mata berdekatan, sebaliknya dinamakan seperti berikut:

* Untuk empat arah pepenjuru, nama trigr [[I Ching]] yang bersesuaian digunakan.
* Untuk yang selebihnya, ''tiangan'' (Batang Samawi) digunakan. Menurut teori [[Wu Xing|Lima Unsur]], timur berunsurkan kayu, dan Batang batang Kayu ialah {{lang|zh|甲}} (jiǎ) dan {{lang|zh|乙}} (yǐ). Maka kedua dua Batang itu diberikan kepada dua mata angin bersebelahan timur mengikut arah jam.

Berikut ialah jadual 24 mata angin:

{{col begin}}{{col-2}}
{|class="wikitable" table border="1" cellpadding="3" cellspacing="0"

! &nbsp; 
!Aksara
!width="60"|Nama<br />Cina
!width="70"|Nama<br />Jepun
!width="60"|Arah
|-tr align="center"
|1
|<big>子||zǐ||ne
|0°<br /><small>(utara)

|-tr align="center"
|2
|<big>癸||guǐ||mizunoto
|15°

|-tr align="center"
|3
|<big>丑||chǒu||ushi
|30°

|-tr align="center"
|4
|<big>艮||gèn||ushitora
|45°<br /><small>(timur laut)

|-tr align="center"
|5
|<big>寅||yín||tora
|60°

|-tr align="center"
|6
|<big>甲||jiǎ||kinoe
|75°

|-tr align="center"
|7
|<big>卯||mǎo||u
|90°<br /><small>(timur)

|-tr align="center"
|8
|<big>乙||yǐ||kinoto
|105°

|-tr align="center"
|9
|<big>辰||chén||tatsu
|120°

|-tr align="center"
|10
|<big>巽||xùn||tatsumi
|135°<br /><small>(tenggara)

|-tr align="center"
|11
|<big>巳||sì||mi
|150°

|-tr align="center"
|12
|<big>丙||bǐng||hinoe
|165°

</table>
{{col-2}}
{|class="wikitable" table border="1" cellpadding="3" cellspacing="0"
! &nbsp; 
!Aksara
!width="60"|Nama<br />Cina
!width="70"|Nama<br />Jepun
!width="60"|Arah

|-tr align="center"
|13
|<big>午||wǔ||uma
|180°<br /><small>(selatan)

|-tr align="center"
|14
|<big>丁||dīng||hinoto
|195°

|-tr align="center"
|15
|<big>未||wèi||hitsuji
|210°

|-tr align="center"
|16
|<big>坤||kūn||hitsujisaru
|225°<br /><small>(barat daya)

|-tr align="center"
|17
|<big>申||shēn||saru
|240°

|-tr align="center"
|18
|<big>庚||gēng||kanoe
|255°

|-tr align="center"
|19
|<big>酉||yǒu||tori
|270°<br /><small>(barat)

|-tr align="center"
|20
|<big>辛||xīn||kanoto
|285°

|-tr align="center"
|21
|<big>戌||xū||inu
|300°

|-tr align="center"
|22
|<big>乾||qián||inui
|315°<br /><small>(barat laut)

|-tr align="center"
|23
|<big>亥||hài||i
|330°

|-tr align="center"
|24
|<big>壬||rén||mizunoe
|345°

|}
{{col end}}
Pelaut pelaut mahir seperti [[Zheng He|Laksamana Zhèng Hé]] menggunakan kompas 48 mata. Titik pertengahan tambahan disebut sebagai gabungan dua mata angin asas terdekatnya, contohnya {{lang|zh|丙午}} (bǐngwǔ) bagi arah 172.5°, titik pertengahan antara {{lang|zh|丙}} (bǐng), 165°, dan {{lang|zh|午}} (wǔ), 180°.

== Lihat juga ==
* [[Kalendar Cina]]

==Rujukan==

<references/>
== Pautan luar ==
* [http://www.hko.gov.hk/gts/time/stemsandbranches.htm Heavenly Stems and Earthly Branches   Hong Kong Observatory] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181104043156/http://www.hko.gov.hk/gts/time/stemsandbranches.htm |date=2018-11-04 }}

[[Kategori:Astrologi Cina]]
[[Kategori:Kalendar Cina]]
[[Kategori:Musytari]]

Templat yang digunakan dalam laman ini:

Templat:!( (sunting)
Templat:; (sunting)
Templat:AFA (sunting)
Templat:Col-2 (sunting)
Templat:Col-begin (sunting)
Templat:Col-end (sunting)
Templat:Col begin (sunting)
Templat:Col end (sunting)
Templat:IPA (sunting)
Templat:IPA-all (sunting)
Templat:IPA2 (sunting)
Templat:Lang (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:LangWithName (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Linktext (sunting)
Templat:MongolUnicode (sunting)
Templat:MongolUnicode/fonts.css (sunting)
Templat:Webarchive (sunting)
Templat:Writing-mode (sunting)
Templat:Zh (lihat sumber) (dilindungi separa)
Modul:Arguments (sunting)
Modul:Exponential search (sunting)
Modul:Lang (sunting)
Modul:Lang/ISO 639 synonyms (sunting)
Modul:Lang/data (sunting)
Modul:Language/data/iana languages (sunting)
Modul:Language/data/iana regions (sunting)
Modul:Language/data/iana scripts (sunting)
Modul:Language/data/iana suppressed scripts (sunting)
Modul:Language/data/iana variants (sunting)
Modul:No globals (sunting)
Modul:TableTools (sunting)
Modul:Unicode data (sunting)
Modul:Unicode data/scripts (sunting)
Modul:Webarchive (sunting)
Modul:Webarchive/data (sunting)
Modul:Yesno (sunting)

Kembali ke Dizhi.

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Dizhi"