एकिनोडर्म

या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता. नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो.

एक एकिनोडर्म हा Echinodermata फायलमचा कोणताही सदस्य आहे. प्रौढांना त्यांच्या (सामान्यत: पाच-बिंदू) रेडियल सममितीने ओळखता येते आणि त्यात स्टारफिश, ठिसूळ तारे, समुद्री अर्चिन, वाळूचे डॉलर आणि समुद्री काकडी तसेच समुद्री लिली किंवा "स्टोन लिली" यांचा समावेश होतो.  समुद्राच्या तळावर प्रत्येक समुद्राच्या खोलीवर, आंतरभरती क्षेत्रापासून ते अथांग क्षेत्रापर्यंत प्रौढ इचिनोडर्म्स आढळतात. फिलममध्ये सुमारे 7,000 जिवंत प्रजाती आहेत, ज्यामुळे ते कॉर्डेट्स नंतर ड्युटेरोस्टोमचे दुसरे सर्वात मोठे गट बनते. एकिनोडर्म हे सर्वांत मोठे संपूर्ण सागरी फिलम आहेत. प्रथम निश्चित इचिनोडर्म्स कॅंब्रियनच्या प्रारंभाजवळ दिसू लागले.

इचिनोडर्म्स पर्यावरणीय आणि भूवैज्ञानिकदृष्ट्या दोन्ही महत्त्वाच्या आहेत. पर्यावरणीयदृष्ट्या, खोल समुद्राच्या जैविक वाळवंटात तसेच उथळ महासागरांमध्ये इतर काही गट विपुल प्रमाणात आहेत. बहुतेक इचिनोडर्म्स अलैंगिकपणे पुनरुत्पादन करण्यास आणि ऊती, अवयव आणि हातपाय पुन्हा निर्माण करण्यास सक्षम असतात; काही प्रकरणांमध्ये, ते एकाच अवयवातून पूर्ण पुनर्जन्म घेऊ शकतात. भूवैज्ञानिकदृष्ट्या, एकिनोडर्म्सचे मूल्य त्यांच्या ओसीफाइड सांगाड्यात आहे, जे अनेक चुनखडीच्या निर्मितीमध्ये प्रमुख योगदान देतात आणि भूवैज्ञानिक वातावरणाविषयी मौल्यवान संकेत देऊ शकतात. १९व्या आणि २०व्या शतकात पुनरुत्पादक संशोधनात त्या सर्वाधिक वापरल्या जाणाऱ्या प्रजाती होत्या. पुढे, काही शास्त्रज्ञ मानतात की मेसोझोइक सागरी क्रांतीसाठी एकिनोडर्म्सचे विकिरण जबाबदार होते.