Эртний Грек хэл

Эртний Грек хэл (грек. ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα [γλῶττα], hē Hellēnikḗ glôssa [glôtta]) нь МЭӨ 1500 оноос МЭӨ 300 он хүртэлх эртний Грек болон эртний ертөнцөд хэрэглэгдэж байсан грек хэлний нэгэн хэлбэр юм. Энэ нь ихэвчлэн дараах үеүүдэд хуваагддаг: Микений Грек (МЭӨ 1400–1200), Харанхуй эрин (МЭӨ  1200–800), Архаик эрин (МЭӨ 800–500), Сонгодог үе (c. МЭӨ 500–300).

Хэлний хөгжлийн янз бүрийн үеүүдийг онцолдог: Прото-Грек (МЭӨ XX-XVII зуун), Микен (МЭӨ XVI-XII зуун), Пост-Микен (МЭӨ XI-IX зуун), Архаик (МЭӨ VIII-VI зуун), Сонгодог ( МЭӨ V-IV зуун), Эллинист (МЭӨ III зуун - МЭ IV зуун).

Эртний Грек хэл нь Хомер болон 5-р зууны Афины түүхч, жүжгийн зохиолч, философичдын хэл байв. Энэ нь англи хэлний үгсийн санд олон үг нэмсэн бөгөөд Сэргэн мандалтын үеэс хойш барууны орнуудын боловсролын байгууллагуудын стандарт судлагдахуун байсаар ирсэн.

Эллин хэлний гэр бүлийн гарал үүсэл, анхны хэлбэр, хөгжил нь тухайн үеийн нотлох баримт дутмагаас үүдэн сайн судлагдаагүй хэвээр байна. Нийтлэг Прото-Индо-Европ хэл (Эртний Грек хэлтэй төстэй хэл) ба сонгодог үеээс салбарлан ямар грек аялгууд байсан байж болох талаар хэд хэдэн онол байдаг. Тэдгээр нь ерөнхий ижил бүтэцтэй боловч зарим нарийн ширийн зүйлээрээ ялгаатай. Энэ үеийн цорын ганц түүхэн баталгаажсан аялга бол Микений Грек хэл боловч түүний түүхэн аялга, тухайн үеийн түүхэн нөхцөл байдалтай уялдаж байгаа нь иймэрхүү хэлний бүлгүүд урьд нь ямар нэгэн хэлбэрээр хэдийнээ оршин тогтнож байсныг харуулдаг байна.

Эрдэмтэд эртний Грекийн үеийн гол аялга бүлгүүд МЭӨ 1120 оноос хойш Дорианы довтолгооны үед үүссэн гэж үздэг бөгөөд тэдний анхны цагаан толгойн үсэг МЭӨ 8-р зуунд гарч ирсэн гэж үздэг.

Энэ үеийн грекчүүд бүх Грекийн ард түмнийг дорианчууд, аеолианчууд, ионианчууд (Афинчуудыг оруулаад) гэсэн гурван үндсэн бүлэгтэй гэж үздэг бөгөөд тус бүр өөрийн гэсэн онцлогтой, өвөрмөц аялгатай байдаг.

Дундад зууны үед энэ хэл нь Византийн утга зохиолын хэлний загвар болж, Сэргэн мандалтын үед Баруун Европт сонгодог статустай болж, бичгийн уламжлалд чиглэсэн хэлээс ялгаатай нь орчин үеийн Грек хэл ярианы хэл болж илүү хөгжсөн байна.

Одоогийн байдлаар эртний грек хэлийг Бельги дэх ахлах сургууль, Нидерланд, Германы гимнази сургуулиудад заадаг хэвээр байгаа бөгөөд Грекийн дунд, ахлах сургуульд мөн суралцдаг байна. Эртний грекийн сонгодог, түүнчлэн хэсэгчлэн эртний (Гомер) үеийн орчуулсан уран зохиол нь Европ, Хойд Америкийн соёлын салшгүй хэсэг болжээ.

Өнөөдөр эртний Грекийн үгсийн сан нь Латин хэлтэй хамт орчин үеийн олон улсын үгсийн сан, ялангуяа шинжлэх ухаан, шинжлэх ухаан-техникийн нэр томъёоны үндэс суурь болж байна.