шээс

[ʃe:sә]

ᠰ᠊ᠢ᠊ᠭᠡ‍ᠰ‍ᠣ

(сигэсү)

Галиглах зарчим

нэр.

1. Хүн, амьтны бөөрөөр шүүгдэн, шээсний сүвээр гадагшлах шингэн ялгадас

шээс алдах - а.шээс ихэд хүрч дусаах; б.шилж. ихэд айх; в.шилж. ихэд атаархах

шээс савирах - а.өөрийн эрхгүй шээх; б.шилж. ихэд айх

шээс хаагдах - шээс гарахгүй болох, хоригдох өвчин

шээс хоригдох - шээс гарахгүй болох, шээс хаагдах

шээс хүрэх - давсаг чинэрч, шээмээр болох

шээс чавдаграх - шээс авсаар гарахгүй болох

шээс чавдагших - шээс чавдаграх

шээсний давсаг биезүй. - шээс агуулагдах сав

шээсний сүв биезүй. - шээс гарах суваг

шээсний эрхтэн биезүй. - бөөр, шээс дамжуулах цорго, давсаг, шээсний сүв

Үг хувилгах зарчим

шээс нэр. шээсний, шээсэнд, шээснээс

• баас/баас шээс - хүн, амьтны өтгөн шингэн мөр, ялгадас

баасыг нь базаж, шээсийг нь шавхрах яриа. - өсгөж бойжуулах

шээс алдах/гоожих - маш их айх~Нутгийн ноёны шээс гоожжээ. Бөхтэй болох тухай санаа шулуудаж, Батчулууныг дууджээ (Б.Бааст, Эргүү хөх будан). ~Өнөөх чинь гэрэл унтраачихаад цонхоор хараад байж ядаад зогсож байдаг юм. Чи бид хоёрыг харчихвал шээс нь гоожчихно гээд Өнөржин инээмсэглэх гэсэн авч чадсангүй (Л.Пүрэвдорж, Гар).

шээсэн дээрээ шалбиж, баасан дээрээ балбах - улаан нялхаараа байх~Би чамайг шээсэн дээрээ шалбиж, баасан дээрээ балбаж байхад чинь өргөж аваад өдий болгосон нь чи над ач хариулж байх чинь энэ байна шүү (Д.Жигмэдцэрэн, Авшгүй алаг).

шээсэн хэргээ бараагүй, баасан хэргээ гаргах - нэгэн ослын дээр давхар яршиг татах, залгаа залгаагаар хэрэг гаргах, байн байн яршиг удах~Бас яагаад хэрэг тарьчихсан юм бэ? Ахад хэлээд зохицуулж байхад дахиад л төвөг удчих юм. Шээсэн хэргээ бараагүй, баасан хэргээ гаргаад...

шээстэй бурхан - нялх хүүхэд~Олон ач гучтай хүн шүү дээ би. Манайд нэг шээстэй бурхан байна гээд ач охиныхоо духыг үнэрлэв.

↑ баасыг нь базаж, шээсийг нь шавхрах

↑ тэнгэр өөд шээс алдах

↑ туулайн шээс