Пупунец

Пупунец
Пупунец на ограда
Заштитен статус
Незагрозен  (МСЗП 3.1)[1]
Научна класификација
Царство:	Животни
Колено:	Хордови
Класа:	Птици
Ред:	Модроврани
Семејство:	Пупунци Leach, 1820
Род:	Пупунец Linnaeus, 1758
Вид:	Пупунец
Научен назив
Upupa epops Linnaeus, 1758
Приближна распространетост.     Гнездење     Постојано живеалиште     Зимување

Пупунец (науч. Upupa epops) — шарена птица што се сеќава ширум Африка и Евроазија, позната по својата карактеристична челенка од перја. Тоа е единствениот постоечки вид од родот пупунец (Upupa) и семејството пупунци (Upupidae). Една вид пупунец од Света Елена е изумрен, а подвидот од Мадагаскар е издигнат во вид. Латинското име, англиското име, како и македонското на оваа птица претставува ономатопејска форма која го имитипа крикот на птиците. Пупунецот го има и во Македонија.

Пупунецот има средна големина, со должина од 25-32 см распон на крилјата од 44-48 см. Тежок е 68-89 гр. Видот е карактеристичен со долг, тенок и изострен клун кој е црн со сива основа. Зајакнатата мускулатура на главата му овозможува на клунот да се отвори кога пробива во почвата. Пупунецот има широки и заоблени крилја способни за силен лет; овие крилја се поголеми од северните миграциски подвидови. Пупунецот има карактеристичен лет, кој е сличен на оној на гигантските пеперутки, предизвикано од крилјата кои делумно се затвораат на крајот од секое отчукување. Повикот е обично тросложен ууп-ууп-ууп, што го доведува до своето македонско и научно име, но два и четири слога се исто чести. На Хималаите повикот може да биде смешан со повикот на Хималајската кукавица (Cuculus saturatus), но таа произведува 4 слога.

Пупунецот е широко распространета во Европа, Азија и Северна Африка, Потсахарска Африка и Мадагаскар.^[2] Повеќето европски и северноaзиски птици се селат во тропските предели во зима.^[3] За разлика од африканската популација, кои се постојани жители. Овој вид се забележал во Алјаска;^[4] во 1975 во Јукон Делта.^[5] Пупунците се множат северно од нивниот европски опсег,^[6] и во јужна Англија за време на топлите и сушните лета кои им пружаат скакулци и слични инсекти во облиство,^[7] иако се од раните 1980 северните европски популации се пријавени како намалувачки поради промената на климата.

Пупунецот има два основни услова во своето место на живеење: лесни вегетациони терени и вертикални површини со шуплини (како што се дрва, ѕидови, камења) каде што се гнездат. Овие барања можат да се обезбедат во широкиот спектар на екосистемот и како последица на тоа тие се населуваат во широкиот дијапазон на пустини, шумостепи, савани и во внатрешноста на шумата. Мадагаскарскиот подвид, исто така, ја користи густината на примарните шуми. Модификацијата на природни живеалишта од страна на луѓето за разни земјоделски искористувања довела до тоа тие да станат чести во овоштарниците, виноградите, полињата, иако се многу ретки во аграрните подрачја. Ловот е загрижувачки во Јужна Европа и Азија.

Пупунците прават сезонски движења како одговор на дождови во некои региони, како што се Цејлон и Западни Гати^[8] Птиците се видени на големи висини, за време на преселба преку Хималаите, а забележани се на околу 6400 м од првата експедиција на Монт Еверест.^[9]

За она што долго се мислеше дека е одбранбен став, пупунецот всушност се сонча, ширејќи ги своите крилја и опашката ниско на земјата и издигнување на главата. Често ги преклопува своите крилја и ги позиционира на половината. Пупунецот, исто така, ужива во прашина и препелкање во песок.^[10]

Исхраната на пупунецот е главно состравена од инсекти, влекачи, како и мали жаби и билки, семиња и бобинки. Таа е осамен летач кој вообичаено се храни на земја. Поретко се храни во воздух во потрага по инсекти, каде нивните јаки и заоблени крилја ги прават брзи и подвижни. Почесто нивниот стил да бараат храна е релативно на отворен терен и повремено паузираат да го испитаат теренот со полната должина на нивниот клун. Инсектите како ларви се откриваат со нивниот клун и ги ископуваат со нивните јаки нозе. Покрај хранењето на земјиштата пупунецот се храни со инсекти на површината, како и сондирање на лисја, па и со помош на нивниот клун тие ја лупат кората на големите камења. Вообичаениот режим на исхрана вклучува скакулци, бубачки и мравки. Големината може да варира од 100 до 150 мм во должина, со пожелната големина на грабливците околу 20–30 мм. Поголемите пленови ги удираат од земјата или камен за да ги убијат и да ги исфрлат несварливите делови како крилјата и нозете.

Пупунецот е моногамна птица иако нивната врска може да трае само една сезона. Тие, исто така, се територијални, каде што машките често извикуваат за да го означат поседот на територијата. Борбите помеѓу машките соперници (понекогаш женски) се чести и можат да бидат брутални. Птиците ќе се обидат да ги порободат своите соперници со нивниот клун, а поединци се повремено заслепени во борба.^[11] Нивното гнездо е во дупки во дрвјата или ѕидовите, со тесни влезови. Само женките се одговорни за инкубација на јајцата. Големината на квачилата е во зависност од локацијата; птиците во северната полутопка снесуваат повеќе јајца од оние во јужната полутопка и птиците коишто се наоѓаат во поголема географска ширина имаат поголеми квачила од оние кои се поблиску до екваторот. Во централна и северна Европа и Азија квачилата имаат големина околу 12, а тоа е меѓу 4 во тропските предели, а 7 во субтропските. Јајцата се округли и млечно бели на несење, но тие брзо ја менуваат бојата во своите нечисти гнезда. Тие се тешки 4,5 грама.

Пупунците имаат добро развиен антипредаторски ситем на одбрана на гнездото. Уропигал жлездата во инкубирањето кај женките се модифицира да произведе мирисна течност, и жлездите нестлинг го прават тоа исто така. Овие секрети се нанесуваат на перјата. Секрет кој мириса на труло месо, се смета дека ќе помогне на одбивање на грабливците, како и спречување на паразити и делува како антибиотик.^[12] Секретот се губи пред младите да го напуштат гнездото. Покрај овој секрет, птиците се способни да се соочат со напаѓачите кога имаат само 6 дена, исто така ќе шишти на напаѓачите како змија. Младите удираат со нивниот клун или со едно крило.

Периодот на инкубација трае меѓу 15-18 дена. За време на инкубацијата мажјакот ја храни женката. Периодот на инкубација почнува кога првото јајце ќе биде снесено така што младите ќе бидат родени асинхроно. Пилињата се родени со покривка од перја, која околу третиот ден до петтиот ден ќе порасне во големи перја. Пилињата се негувани од женката помеѓу деветтиот до четрнаесетиот ден. Женката потоа му се придружува на мажјакот во потрага по храна. Младите раснат за време од 26 до 29 дена и остануваат со родителите околу една недела.

• Hoopoe- Species text in The Atlas of Southern African Birds.
• Ageing and sexing (PDF; 5.3 MB) by Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze Архивирано на 26 декември 2011 г.
• Hoopoe videos, photos & sounds on the Internet Bird Collection
•  „Hoopœ“ . Нова Колиерова енциклопедија. 1921. (англиски)
•  „Hoopoe (англиски)“. Encyclopedia Americana. 1920.