Ирокези

Ирокези
*Haudenosaunee*
Вкупен број
	околу 125.000; (80.000 во САД, 45.000 во Канада)
Подрачја со значајно население
Јазици
	мохавски јазик, онајдски јазик, онондагаски јазик, кајугаски јазик, сенечки јазик, тускарорски јазик, англиски јазик, француски јазик
Вероисповед
	Религија Лонгхаус; христијанство

Ирокези (од француски: Iroquois) — група од индијански племиња, кои ја населуваат североисточна Америка (областа на Големите Езера), кои се обединети во т.н. „Ирокезка конфедерација“, наречена и уште „Петте народи“, „Шесте народи“, „Народот од Долгиот дом“, „Лига на ирокезите“ и др. Тие самите се нарекуваат „Ходиношони“ (Haudenosaunee) и буквално може да се преведе како Народот од Долгиот дом. првостепено Лигата на ирокезите е изградена од пет народи: Мохавк (Mohawk), Онајди (Oneida), Онондага (Onondaga), Кајуга (Cayuga) и Сенека (Seneca). Подоцна (1721 г.) кон неа се вклучува шестиот народ: Тускарора (Tuscarora).

Јазик

Во рамките на Шестте народи се говорат следните ирокески јазици:

мохавкски (2500 луѓе) граматика и мисли
онондагаски (300 луѓе) поговорки
кајуга (300 луѓе) граматика и мисли
сенека (100 луѓе) граматика и мисли Архивирано на 18 април 2007 г.
онондага (80 луѓе) граматика и мисли
тускарора (помалку од 5 луѓе) граматика и мисли Архивирано на 11 јануари 2008 г.
минго (помалку од 5 луѓе) граматика и мисли

Податоците се од 2003 година, Mingo Language

Распределба на ирокеските јазици пред колонизацијата

Ирокеските јазици спаѓаат во ирокеското јазично семејство.

Личности

Миротворецот (Skennenrahawi, англиски The Great Peacemaker) — пророк и легендарен основач на Ирокеската лига;
Хајауата (Ayenwatha, англиски Hiawatha) — легендарен основач на Ирокеската лига;
Тадодахо или Атотархо (зависно од диалектот: Tadodaho, Atotarho. Во превод: Змии во косите) — врач и легендарен основач на Ирокеската лига;
Црвената Јакна (Segoyewatha, англиски Red Jacket) — водач;
Крал Хендрик Тијанога (Theyanoguin - во превод Западната врата е отворена, англиски King Hendrick) — водач;
Џозеф Брант Тајенданеге (Joseph Brant Thayendanagea) — воен водач;
Садечката пченка (Kaintwakon, англики. Cornplanter);
Прекрасното езеро (Ganioda'yo, англиски Handsome Lake) — пророк;
Ели Паркер (Ely S. Parker) — политичар;
Артур К. Паркер (Arthur C. Parker) — антрополог;
Леон Шенандоа (Leon Shenandoah) — политичар и Тадодахо;
Орен Лајнс (Oren Lyons) — политичар;
Џон Фаден Гахонуес (Kahonwes, John Fadden) — сликар;
Воник Хорн-Милер (Waneek Horn-Miller);
Роби Робертсон (Robby Robertson) — пејач;
Џоан Шенандоа (Joanne Shenandoah) — пејачка.

Без ирокеско потекло, но поврзани со ирокезите:

Луис Хенри Морган - американски антрополог
Франк Г. Спек - американски антрополог
Вилијам Н. Фентон - американски антрополог
Џејмс Фенимор Купер - американски писател

Литература

The Great Law of Peace Архивирано на 3 јули 2012 г. New World Roots of American Democracy, by David Yarrow
Iroquois Stories Архивирано на 6 април 2007 г.
Краток преглед на ирокезката историја
Great Law of Peace and the US Constitution Архивирано на 25 април 2007 г.
Iroquois Languages
White Roots of Peace: The Iroquois Book of Life by Paul Wallace
Iroquois Confederacy