Преглед на кодот на Рози

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:

Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.

Блокот го зададе ‪Hasley‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Почнува: 17:21, 18 декември 2022
Истекува: 17:21, 18 декември 2025

Вашата тековна IP-адреса е 62.210.136.28. Блокираниот опсег е 62.210.0.0/16.

Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.

Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.

Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.

{{Taxobox
| name = Рози
| color = lightgreen
| fossil_range = [[креда (период)|kreda]] - денес
| image = Rosa arvensis, flower.jpg
| image_width = 200px
| image_caption = Цвет на ''Crataegus oxycantha''
| regnum = [[Растенија]]
| divisio = [[Скриеносеменици]]
| classis = [[Дикотиледони]]
| ordo = [[Розовидни]]
| familia = '''Рози'''
| familia_authority = [[Антоан Лоран де Жисје|Juss.]]
| subdivision_ranks = [[Потсемејства]]
| subdivision = 
[[Rosoideae]]<br />
[[Spiraeoideae]]<br />
[[Јаболка (потсемејство)|Maloideae]]<br />
[[Бадемоцветни|Amygdaloideae]] или [[Prunoideae]]
| range_map = Map-Rosaceae.PNG
| range_map_width = 200px
| range_map_caption = Светската распространетост на ''Rosaceae''
}}

'''Рози''' ([[науч.]] ''Rosaceae'') (ружа или трендафил) — голема [[Фамилија (биологија)|фамилија]] на растенија, со околу 3.000-4.000 видови во 100-160 родови. Традиционално таа е поделена на четири [[потсемејства]]: ''[[Rosoideae]]'', ''[[Spiraeoideae]]'', ''[[Maloideae]]'' и ''[[Amygdaloideae]]''. Тие се класифицирани врз основа на градбата на [[плод]]овите, иако овој пристап не е признат целосно во светски рамки. Скорешните истражувања укажуваат на тоа дека сите традиционални четири потсемејства не се [[монофилија|монофилетски]], но структурата на оваа фамилија сѐ уште чека конечно разрешување.

== Родови ==

Ги распознаваме следниве [[клад]]ови:
* потсемејство ''[[Вистински рози|Rosoideae]]'': Традиционално составена од оние родови со мали плодови, од кои секој е [[ахениум]] или [[костелка]], а често месестиот дел од плодот (како кај [[јагода]]та, на пример) е [[хипанциум]]от или дршката која ги носи [[Плоден лист|плодните листови]]. Денес ова потсемејство е стеснето (во него не се вклучува, на пример, племето ''Dryadeae''), но сѐ уште останува добро распространета група со 5 или 6 племиња (трибуси) и 20 или повеќе родови. [[Роза]]та, [[малина]]та, [[капина]]та, [[јагода]]та, ''[[Potentilla]]''-та, ''[[Geum]]''-от се едни од најпознатите членови.
* потсемејство ''[[Spiraeoideae]]'': Традиционално, ги вклучува оние родови кои имаат безмесести плодови кои се состојат од пет капсули (кутијки или чаури). Во некои системи, оваа група е ограничена само на родовите ''[[Spiraeae]]'' и ''[[Sorbaria]]'' и нивните блиски сродници.
* потсемејство ''[[Maloidae]]'' (или ''Pomoideae''): Традиционално, оваа група ги вклучува оние родови ([[јаболко]], [[глог]], [[круша]], [[дуња]], [[мушмула]] итн.) чии плодови се состојат од пет капсули во месест [[ендокарп]], опколени од засеченото стеблено ткиво. Овој плод се нарекува [[Јaболко (плод)|јаболко]] (пом). Кон овие, се придодаваат и дрвенестите видови ''[[Lindleya]]'' и ''[[Vauquelinia]]'', кои споделуваат [[хаплоид]]ен [[хромозом]]ски број од 17 (х=17) со родовите кои имаат јаболков (помов) плод, потоа ''[[Kageneckia]]'', кај која х=15, и тревестиот род ''[[Gillenia]]'' (x=9). 
* потсемејство ''[[Prunoideae]]'' (или ''Amygdaloideae''): Традиционално се вклучени оние родови чии плодови се изградени од единечни костелки со еден шев, два нерва до шевот и еден нерв спротивно од шевот. Сега ова потсемејство е проширена со четирите родови ''[[Maddenia]], [[Oemleria]], [[Prinsepia]]'' и ''[[Prunus]]'' ([[слива]], [[праска]], [[бадем]], [[вишна]], [[кајсија]]).
* Племе ''[[Dryadeae]]'': Плодовите се ахениуми со влакнести стилети. Вклучува пет родови ''([[Dryas (растение)|Dryas]], [[Cercocarpus]], [[Chamaebatia]], [[Cowania]]'' и ''[[Purshia]]''), од кои повеќето видови образуваат [[Коренова нодула|коренови нодули]] во кои живеат азотофиксирачките [[Бактерија|бактерии]] од родот ''[[Frankia]]''.
* Племе ''[[Neillieae]]'': ''[[Neillia]]'' (вклучувајќи го ''[[Stephanandra]]'') и ''[[Physocarpus]]''.

Помеѓу овие групи, ''Neillieae'' по сѐ изгледа дека е [[сестринска група]] на ''Maloideae'', а ''Dryadeae'' може да e во монофилетско сродство со ''Rosoideae''. Другите родови, како на пример ''[[Kerria]]'', изгледа дека не припаѓаат на никоја од горенаведените групи.

== Плодови ==

Плодовите на розоцветните се најразлични. Најчеста е костелката, но има и многу други. Јаболките, крушите и многу други членови на ''Maloideae'' имаат типични јаболкови плодови, но некои имаат капсули (како ''Lindleya''). Плодот на јагодата се нарекува ахениум, кој се држи во црвениот месест дел. Јаболките и јагодите се лажни плодови, додека костелките се вистински плодови. Повеќето плодови од оваа фамилија се јадливи и се многу важни во ароматизирањето, како јагодите, црешите и јаболката. Бадемите се одгледуваат поради нивните јатки, кои се користат како пушени или посолени јадрести овошја. Јаболкото и јагодата се хибриди од различни видови во истиот род.

== Економско значење ==
[[Податотека: Bridal pink - morwell rose garden.jpg|thumb|десно|Хибридна градинарска роза (ружа, трендафил).]]
Розите се веројатно трети по економско значење (по [[треви]]те и [[бобови]]те растенија).

==Розите како тема во уметноста и во популарната култура==
* „Крадци на рози“ (''Ružokradice'') - песна на српскиот поет [[Васко Попа]] од [[1954]] година.<ref>Vasko Popa, ''Pesme''. Beograd: Bigz, 1978, стр. 48.</ref>
* „Роза над Чегар“ (''Ружа над Чегром'') - песна на српскиот поет [[Васко Попа]].<ref>Vasko Popa, ''Pesme''. Beograd: Bigz, 1978, стр. 118.</ref>

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
{{рв|Rosaceae}}
* [http://www.bioinfo.wsu.edu/gdr Геномски фонд на податоци за розоцветните растенија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090615081939/http://www.bioinfo.wsu.edu/gdr/ |date=2009-06-15 }} на Вашингтонскиот државен универзитет
* [http://www.life.uiuc.edu/plantbio/260/Rosaceae/Rosehome.html Rosaceae] на Универзитетот на Илиноис
* [http://www.ibiblio.org/pfaf/cgi-bin/find_lat?LAT=&COM=&FAM=Rosaceae&CAN=com Целосна список на родови од Rosaceae] на ,,Растенија за иднината‘‘ - Фонд на податоци за видови
* [http://flowersinisrael.com/FamRosaceae.html Фамилија Rosaceae] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110524111921/http://flowersinisrael.com/FamRosaceae.html |date=2011-05-24 }} Цвеќињата во Израел
* [http://www.chileflora.com/Florachilena/FloraEnglish/PIC_FAMILIES_SIMPLE_127.php Rosaceae од Чиле, од Чилефлора]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Категорија:Рози| ]]
[[Категорија:Розовидни]]

Предлошки на страницава:

Назад на Рози.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Рози“