Идым (тылзе)
(Идым гыч колтымо)
| ← идым → | ||||||
| Шч | Кш | Вр | Из | Кг | Шм | Рш |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | ||||||
| 2024 ий | ||||||
Тиде мутын вес ыҥже-влак улыт. Идым (ыҥ-влак) ончал.
Идым тылзе (рушла сентябрь) — ийын индешымше тылзыже.
Шыже пагытын икымше тылзыже.
20-шо (21-ше) кечынже — шыжымсе кечытӧр (осеннее равноденствие), кече ден йӱд иктӧр лийыт. Идым тылзыште чӱчкыдын шокшо пӧртылеш, кечывалым +20..+25 °C марте шокшо лиеш. Тылзын кокымшо пелыштыже тыгай шокшеммашым «куван кеҥеж маныт».
Памятный дате-влак
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- 1 идым 1939 ий — нацист Германий Польша ӱмбак кержалтын, Кокымшо тӱнямбал сар тӱҥалын.
- 2 идым 1945 ий — Кокымшо тӱнямбал сар мучашлалтын.
- 8 идым — Российын сарзе чап кечыже. Бородино воктенысе кучедалмашыште М. И. Кутузовын вуйлатымыж почеш руш армий француз армий ваштареш кредалын. (1812 ий).
- 11 идым —УАШыште Патриот кече.
- 21 идым — Российын сарзе чап кечыже. 1380 ийыште Дмитрий Донской великий князьын вуйлатымыж почеш руш полк-влак темник Мамайын войскажым Куликов кредалмашыште шалатеныт.
Негыз
[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]- Марла календарь.
- А.Е. Китиков, Марийские народные приметы.
- В.Н. Васильев, Русско-марийский разговорник.
- Зорина, Крылова, Якимова, Марийский для всех.
- История и культура марийского края, 8-9 класс.
- Паасонен, Восточно-марийский словарь.
- И. С. Галкин, Народные названия месяцев в марийском языке.