Cortell
On cortell (variant locai: [kor'tɛl], [kur'tel], [kur'te], [kur'til][1]) l'è on arnes doperaa per tajà a man on queicoss.
L'è faa su de 'na lama con scià ona ponta e almeno vun di bord afilaa, e missa sora on manegh pu o meno curt.
I cortei hinn vun di arnes pussee antigh mai doperaa de l'omm: i primm lamm eren faa de seles o de ossidiana, intant che poeu hinn staa doperaa vari metai (aramm, bronz, ferr e, al dì d'incoeu, l'azzal - o l'argent).
L'ha semper conservaa la soa forma, e l'è present in sui tavol de cusina insemma al piron e al cugiar a partì del Medioev.
A l'è doperaa soratutt in del cusinà, ma l'è anmò on'arma in dotazion a tucc i soldaa del mond. El cortell el ven doperaa anca in de l'artisanaa, per esempi per intajà el legn.
El nomm
[Modifega | modifica 'l sorgent]La parolla cortell la riva del latin volgar cultellus, che l'è on diminutiv del classegh culter (in origin, la lama de l'araa). L'è doperaa in tutt i lengov romanz (aragones cuitiello, asturian cuchiellu, catalan cotell o coltell, cors cultedda, frances couteau, spagnoeu cuchillo, normann couoté, ocitan cotèl, romen cuțit, sicilian cuteddu, vallon coutea, piemontes cotel, ligur cotello, venet corteło, romanc cuntè, napoletan curtiello, sardegnoeu gurteddu). La parolla latina l'è rivada anca in alter lengov, compagn del breton kontell e 'l galles cylell. In forlan se dopera la variant curtisc, intant che in portoghes ghe disen faca.