San Lùcco

O Lùcco l’evangelìsta (in grêgo Λουκάς, Loukas; Antiòchia de Scìria, fòscia o 9 – Tébbe?, fòscia i 18 d’òtôbre do 93) veneròu cómme sànto da tùtte e Gêxe crestiànn-e ch’amétan o cùlto di sànti, e pe tradiçión indicòu com’aotô de L’Evangêio segóndo o Lùcco e di Àtti di Apòstoli, ò sæ o tèrso e o quìnto lìbbro do Nêuvo Testaménto. Pe-i Catòlichi o l’é o sànto patröno di artìsti e di mêghi, e a sò fèsta a l’é a-i 18 d’òtôbre.

Sàn Lùcco o l’êa nasciûo a Antiòchia de Scìria da ’na famìggia pagànn-a, e de profesción o l’êa mêgo; a Antiòchia o l’avéiva conosciûo o Pòulo de Tàrso, portòu li da-o Bàrnaba pe instroî a-a fêde a nêuva comunitæ conpòsta da ebrêi e paghén convertîi a-o crestianêximo. O Lùcco o l’é diventòu discépolo di apòstoli e o Pòulo o-o mensónn-a inte dötræ sò létere co-o nómme de “conpàgno de travàggio”.

O Lùcco o l’avéiva sentîo parlâ pe-a prìmma vòtta do Gêxù inte l’ànno 37 dòppo Crìsto, e alôa o no l’à mâi conosciûo o Gêxù se no da-i racónti di apòstoli e de âtri testimònni: fra sti ùrtimi chi a ghe dovéiva êse a Màia de Nàzaret, ò sæ a moæ do Gêxù, perché e informaçioìn in sce l’infànçia do Gêxù che lê o ne cónta són asæ ezàtte e squæxi riservæ. Pe de ciù o l’é stæto l’ùnico evangelìsta ch’o no l’êa ebrêo. O sò scìnbolo o l’êa o töo, ò sæ o vitéllo ò o beu, segóndo e vàrrie tradiçioìn e interpretaçioìn.

Sàn Lùcco o gh’avéiva ’na bónn-a coltûa, cösa testimoniâ da-o sò grêgo fàçile e elegànte e a sò miliâ conoscénsa da Bìbia scrîta in grêgo. O sò Evangêio, scrîto fòscia fra i ànni 70 e 80 dòppo Crìsto o l’é dedicòu a’n tâle Teòfilo, con tùtta probabilitæ ’n avoxòu òmmo crestiàn.

O Lùcco o s’é preparòu a-a scritûa de l’evengêio co-în’indàgine pìnn-a de cûa. A l’inteligénsa ciù profónda do mistêro evangélico o l’à contriboîo o fæto chò-u Lùcco o l’é stæto discépolo e colaboratô do Pòulo. L’evangêio o l’é precedûo da ’n’ezenplâre prefaçión, ch’a contêgne a dédica a ’n sconosciûo quànte ilùstre Teòfilo – corispondénte a-e comunitæ crestiànn-e d’òrìgine pagann-e – e a-a diciaraçión da raxón de l’aotô, ch’a l’é quélla d’òfrî a documentaçión de fóndo da fêde crestiànn-a.

O Lùcco, ch’o cónta con informaçioìn segûe, o coménsa o sò racónto con bónn-a pàrte da vìtta do Crìsto figeu, con l’ûzo de materiâle ch’o vêgne con tùtta probablitæ da anbiénti palestinéixi, no esclûzo o contribûto da mæxima Moæ do Gêxù.

O modéllo bâze do tèrso evangêio o l’é asæ scìmile a quéllo do Màrco, adêuviòu in abondànsa: introduçión a l’ativitæ pùblica do Gêxù, predicaçión e miâcoi in Galilêa, viâgio vèrso Geruzalémme, mistêro pasquâle do Crìsto. L’insémme o contegnê preçiôxi contribûti do Lùcco che no ghe són inti âtri evangêi.

L’evangêio, ch’o l’é vegnûo prìmma di Àtti (cfr. l’introduçión) do mæximo aotô, o prezénta o Crìsto cómme Sarvatô de tùtti i òmmi e o dà asæ inportànsa a-a sò bontæ vèrso i pecatoî. Sto chi o l’à sugerîo a-o Dànte Alighiêri a definiçión do Lùcco cómme “scrivàn da bontæ do Crìsto”. Âtri têmi scignificànti sotoliniæ són: a preghêa, a povertæ, a giöia de l’evangêio, a pàrte de dònne into mesàggio e inta vìtta do Crìsto.

• Evangêio