Amadeo Peter Giannini

Amadeo Peter Giannini (San Jose, 6 de màzzo do 1870 - San Mateo, 3 de zùgno do 1949) o l'é stæto 'n banchê americàn. De òrigine ligure, dæto che i seu genitôri Luigi Giannini (1840-1877) e Virginia Demartini (1854-1920) êan italiæn emigræ in Califòrnia, partiî da 'n paizétto in sci mónti da vixìn a Zêna, Favâ. O Giannini o l'è stæto tra i fondatoî da Bank of America con Lionello Perera e o primmo a adeuviâ a publicitæ, o primmo a finançiâ a vendita a râte di aotomobili, ma sorviatùtto o primmo a inmaginâ a banca comme 'n bêne de largo consùmmo, comme 'n serviçio pe tùtti, e no sôlo pe-i ricchi. O l'é conscideròu l'inventô de moderne pratiche bancarie e o l'é stæto o primmo ad òfrî serviçi bancari non sôlo a-e classi âte ma anche a-a classe mêdia. O Giannini o l'àiva anche fondòu a Transamerica Corporation.

I seu genitôri son stæti immigranti liguri che vegnivan da Favâ, comùn inte l'entrotæra do Levante da çittæ metropolitann-a de Zêna. O Giannini o l'à fondòu a Bank of Italy o 17 d'otôbre do 1904 inte l'ingresso de 'n ex-saloon: a l'êa a bànca de tùtti i italiæn d'América che pöi a l'é diventâ a Bank of America^[1]; i depòxiti do primmo giorno êan arivæ a 8.780 dòllari. A primma dificoltæ da sconfigge a l'ea stæta o teremotto de San Francisco do 1906, ma pròpio o teremotto o l'à agiutòu o Giannini a goâgnâ o monopòlio di prestiti: quande o teremòtto e o feugo an distrüto in trei giorni 50.000 abitaçioin privæ, oltre a-i ofiçi, a l'hotel e a-i edifiçi pùbbrichi, o Giannini, che o fava o banchê da sôlo quattro anni e a seu clientela a l'ea stæta formâ da ûmili artigiæn e commercianti d'òrigine italiann-a che no atrêuvavan crédito in nisciun atro banco, o l'à pigiòu 'na töa, o l'à missa in mezo a de personn-e scinistræ, o gh'à misso 'n cartello co-a scrita "Banca d'Italia: averta a-i clienti", e o l'a comensou à òfrî de palanche pe-a ricostruçion. Pe prestâ e palànche o Giannini o no voéiva de garançîe, lê o voéiva védde s'êan moén ònèste e sincêre, moén che louàvan.

O Giannini o l'à pöi finançiòu o Golden Gate de San Francisco, o pónte che nisciùn voéiva costroî perché sólo in matto poéiva pensâ a 'n pónte sénsa ciuménto. Pe cóntra, o pónte o l'é ancón lì, sòlido e maéstôzo, scìnbolo de 'na çitæ e de 'na naçión. Anche a Hollywood l'àivan pigiòu pe matto: o l'àiva scomìsso in sce 'na pelìcola che nisciùn voéiva fâ: The Kid (O figeu birichìn) do Charlie Chaplin, za avoxòu cómme còmico ma ch'o no l'àiva ancón dirètto a seu prìmma pelìcola. Quéllo màtto do Chaplin voéiva contâ a stöia de 'n figeu òrfano sarvòu da 'n bùffo pelandrón sénsa 'na palànca. Cómme poéiva incasciâ 'na pelìcola coscì trìste e coscì lónga? L'è stæto defæti un di primmi longometraggi. E invêce a l'à mâvegiòu o móndo, a l'é diventâ un di sucèssi cinematogràfichi di prìmmi ànni vìnti. E pöi Snow White and the Seven Dwarfs (Giancanéie e i sette nâni) do Walt Disney into 1937: nisciùn voéiva finançiâ 'na pelìcola a longometraggio pigiâ da 'na föa di fræ Grimm e dirètta da 'n zoêno disegnatô de cartoìn animæ. Da quéllo moménto o Walt Disney o l'à fæto asunâ tùtti, no sólo i figeu. In giórno o l'à picòu a-a seu pòrta in regìsta americàn nasciûo a Palèrmo, o Frank Capra, ch'o l'êa za famôzo ma nisciùn voéiva finançiâghe a stöia de 'n òmmo ch'o véu amasâse e o l'é pöi sarvòu da-o seu àngiou costöde. Ma o Giannini, pe cóntra, ò l'àiva condivîzo a seu vixón, coscì l'é nasciùo into 1946 It's a Wonderful Life (A vìtta a l'é mâvegiôsa) co-o James Stewart.

1. ↑ (EN) Who Made America? A. P. Giannini, in sce pbs.org. URL consultòu o 26 arvî 2024.

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Amadeo Peter Giannini

• Zòrzo Oddone, Piloe de Zeneize - A stöia do Giannini, in sce youtube.com. URL consultòu o 26 arvî 2024.
• (EN) A.P. Giannini - Encyclopædia Britannica, in sce britannica.com. URL consultòu o 26 arvî 2024.