Telenovela

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Telenovela is 'n Latiens-Amerikaans tv-serie-genre, dat via Oost-Europa en de zuiderse Latiense leng, noe ooch in 't noord-weste van Europa gemakt wert. In Duutsjlaand wert d'r term soap of Seiferoper wie langer wie mieë vervange dör d'r mieë paasende term Telenovela.

D'r oorsjprong van de Telenovela liegkt op Cuba, oeë de wèrkvrowwe in de sigarefabrieke, tiedens hun waerk, 'n vervolgverhaol väörgelaeze waoërt. De bedoeling waor educatief van aard. Later waoërt die rol däör d'r radio uvvergenaome, in de vurm va huursjpèlder, en nog later door de Telenovela.

• D'r protagonis of hoofdperzoeën is mètstens 'n sjterke en wies vrow, die 't laeve en de luuj dör en dör kènt. Dis archetypische moder sjpäölt 'n centraal en positief rol in 'n telenovela. Huutsedaag werre ooch jongere en mansluuj hoofdrolle toebedeeld.
• 'n Telenovela haat 'n dudelek begin en 'n dudelek eind. Bie 'ne soap is dat neet 't geval. Toch kaome ooch Vervolg-Telenovela's väör, zoewie de vervolge op de Duutsje Julia - Wege zum Glück. Me makde, zelfs mit aander protagoniste, Verliebt in Berlin en Sturm der Liebe.
• 'n Telenovela haat 'ne groeëtere sjpanningsbaog es 'ne soap; de naeëvefigure zeunt mèt de hoofdfigure verboonde oeëdör de naeëve-verhaollijne ooch mèt de hoofdverhaollijn verboonde zeunt.
• 't Vurrige kenmaerk makt 'n Multi-plot mäögelek. Mieë verhaollijne kènne parrallel vertèld waeëre. De hoofdakteure blieve hiebie mer lich op d'r väörgroond. Umdat de aafzoonderleke figure mènnig 'geheim' neet kinne is d'r genog ruimte väör sjpanning, drama, traone en geluk.
• Depe emoties, die neet mèt mimiek oet te drukke zeunt, waeëre dör muziek verduutsjt.
• D'r Voice-over, dae gedachte van figure, mètstens vrowwe, dör 'n gesjpraoëke tekst uvverbringt. Dit sjtijlmiddel verwiest nao de verwaantsjap van de Telenovela mèt d'r gesjraeve roman.
• Gewuuënlek werre archetypische handelingslijne gebruukt mae vöral in Brazilië oontwikkelde zich de innovatieve en kritische Telenovela, die thema's wie homoseksualiteit en abortus aa-sjniejt. In Duutsjland waor d'r filmmaker, sjriever, regisseur en producaent Andreas Weiss, d'r ursjte dae in 1995 'n Homo/Lesbo-Telenovela makde. De homo/lesbo laeveswies is dao-in vanzelfsjpraeëkend en dat wèrkt provokatief, ooch dör z'n gebalde vurm.
• Eeder aaflieëvering eindigt mèt 'ne cliffhanger, 'ne dramatische gebäörtenis.
• Eeder Telenovela wert ènnige tied vör de oetzendinge dör 'n wervingscampagne in de media en mèt affiches aa-gekondigd.
• D'r titelsong sjpelt 'n belangrieke rol en die leedsjes kaome mètstens hoeëg in de ranglieste vör. Bekènde zengers die al 'ne titelsong van 'n Telenovela zonge zeunt Enrique Iglesias, Andrea Bocelli, Sting en Elton John. Soms sjpelt 'ne zenger ooch 'n rol in 'n Telenovela.

De telenovela haat in de Latiens-Amerikaanse samelaevinge aantuuënbare invloed gehad wat de gezoonhèèdsvörlichting en de emancipatie van vrowwe aa-gèèt. Wie noe ooch telenovela's werre gesjraeve oeë-in jongere en mansluuj hoofdrolle werre toebedeeld, zal d'r invloed in die bevolkingsgroepe toenaeme.

Op d'r Duutsje en d'r Belzje tv waoërte 40 (van de 100) aaflieveringe de Braziliaanse telenovela De sjlavin Isaura oetgezonde. Dis telenovela is de bekaandste in West-Europa.

De Limburgstalige tv-serie De Hemelpaort wert 'ne soap geneumd mae is qua concept 'n telenovela.