Dusseldörp

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Düsseldörper Platt, es te dit dialek sjpriks.

---

Dusseldörp (in Duitse spelling Düsseldörp; Hoegduits Düsseldorf) is de hoofstad vaan de Duitse deilstaot (Bundesland) Noordrien-Wesfale (Nordrhein-Westfalen) en 't regeringsdistrik Dusseldörp. De stad, mèt 635.704 inwoeners (31 december 2016)^[1] de veerde vaan Noordrien-Wesfale, is krinkvrij (kreisfrei) en ligk (gooddeils) aon d'n ooskaant vaan de Rijn, in 't Land vaan Berge. Börgemeister is anno 2017 Thomas Geisel vaan de SPD.

Dusseldörp ligk middenin de Nederrijn-liegvlaakde (vaanoet Duits perspectief) euverwegend aon de rechterkant (ooskant) vaan de Rijn (allein stadsdistrik 4 ligk ten weste devaan), en wel dao, boe 't reveerke d'n Dussel (Düssel) in de Rien oetstruimp. Dusseldörp ligk neet wied vaan 't Roergebeed en maak deil oet vaan de Rijn-Roerregio, e metropoolgebeed mèt alles bijein neet minder es 11 mieljoen inwoeners.

De stad zelf is rillatief vlaak. Diverse stadsdeile evels, die deper in 't Bergs Land ligke, zien al get heuvelechteger. Zoe kump 't tot 't reliëf vaan de stad varieert vaan 28 meter bove zieniveau (munding vaan de Zjwatsbaak bij Wittlaer) tot 165 meter bove zieniveau (Zandberg in Hoebelraod).

De stad Dusseldörp grens allein aon ander stei, en wel (te beginne in 't noorde, mèt de klok mèt) Duusbörg (Duisburg), Ratingen, Mettmann, Erkrath, Hilden, Langenfeld, Monheim am Rhein, Dormagen, Nüss (Neuss) en Meerbusch.

Dusseldörp is verdeild in 10 stadsdistrikte (Stadtbezirke), die alles bijein in 50 wieke verdeild zien. Eder stadsdistrik heet 'n eige distriksvertegenwoordeging (Bezirksvertretung), te vergelieke mèt de deilraode in Amsterdam en de distriksbesture in Antwerpe. De distrikte umvatte edert e paar wieke en höbbe gein aander naome es Bezirk 1 t/m 10. Distrik 5 is lendelek vaan aard en vörmp feitelek de greune buffer tösse Dusseldörp en Duusbörg. De res vaan 't stadsgebeed is in 't gemein steidelk vaan aard. Bezunder is wijer tot distrik 4 aon de linkerkant vaan de Rijn ligk. De tien distrikte bestoon in totaol oet 50 stadsdeile, die veur e groet deil geannexeerde dörper zien.

Dist.	Stadsdeile	Opperflaakde	Inwoeners (31-12-2016)	Kaart
1.	Aw stad, Carlstadt, Centrum, Pempelfort, Derendörp, Golzheim	11,35 km²	84.840[1]
2.	Flingern-Zuid, Flingern-Noord, Dusseldaal	7,18 km²	62.340[2]
3.	Frederiksjtad, Oonderbilk, Have, Ham, Volmerswerth, Bilk, Ueverbilk, Flee	24,2 km²	119.086[3]
4.	Ueverkassel, Heerdt, Lörick, Nederkassel	12,77 km²	43.446[4]
5.	Sjtokkem, Lohoeze, Kaiserswerth, Wittlaer, Angermoond, Kalkum	50,9 km²	34.479[5]
6.	Lichtebrooch, Oonderraod, Raod, Mäörsebrooch	19,49 km²	65.415[6]
7.	Jerresheem, Jraoveberg, Loedeberg, Hoebelraod, Knitkoel	27,91 km²	47.296[7]
8.	Lereveld, Èller, Vènhoeze, Oonderbaak	21,04 km²	60.233[8]
9.	Wersjte, Himmelsjist, Holthoeze, Reisholts, Benraod, Oerdebaak, Itter, Hassels	26,57 km²	93.486[9]
10.	Jaoraod, Hellerhof	5,59 km²	25.083[10]

De volgorde is wie gebrukelek in de steideleke administratie vaan Dusseldörp. Me kin de stadsdeile ouch mèt nommmers aongeve. De aw stad is daan stadsdeil 011, Benraod beveurbeeld stadsdeil 095.

't Waope vaan Dusseldörp liet ziech wie volg umsjrieve:

In zèlver (wit) 'nem dobbelstartege liew vaan keel (roed), gekroend, getongk en genageld vaan lazuur (blauw), hawwend in zien klawwe 'n aanker vaan 'tzelfde.

De liew is 't waopebies vaan de hertoge vaan Berg. Bij 't verkiege vaan zien stadsrechte woort Dusseldörp e waope mèt allein 'n aanker verliend. Dat waope versjeen veur 't iers ind zeventienden iew, en had tegen 't midde vaan d'n iew daonao 't awwer waope gans verdroonge.

In de officieel communicatie gebruuk de stad Dusseldörp allewijl e logo in blauw en wit. 't Tuint de luip vaan de Rijn bij Dusseldörp, mèt aon de rechterkant de liew oet 't waope.

In de negentienden iew greujde Dusseldörp oet tot 'n industriestad. Sindsdeen is 't belaank vaan industrie in gans Wes-Europa aofgenome, en zeker in Dusseldörp, wat ziech in deenste heet gespecialiseerd en de industrie mie aon de naoberstei heet euvergelaote. Toch vint me tot op d'n huiegen daag industrie in de stad. Westelek vaan de binnestad vint me de have, die aon d'n drökbevare Rijn bezunder gunsteg ligk. Sjemische industrie vint me in de stad oonder mie mèt Henkel, fabrikant vaan bekinde merke wie Persil en Pritt. Tot begin einentwintegsten iew waor Dusseldörp ouch de stad vaan Mannesmann, e metaolverwèrkend conglomeraot op 't lèts veural nog bekind um zien (noe door Vodaphone euvergenome) tillefoontak. In Derendörp vint me 'n otofebrik vaan Mercedes. Wijer gief 't in Dusseldörp pepier- en levesmiddele-industrie.

D'n deenstesector is in Dusseldörp boetegewoen sterk oontwikkeld. Alleriers zitte hei natuurlek de deilstaotsregering en 't deilstaotsparlemint vaan Noordrijn-Wesfale. Hiel belaankriek is evels de financieel sector. 't Gief in Dusseldörp 'n effektebeurs, 'n jäörsbeurs, ketoere vaan zoe'n 170 baanke en hoofketoere vaan talloes bedrieve, oonder mie de industrieel concerns die bove zien geneump. Neve Frankfort aon de Main is Dusseldörp daomèt 't veurnaomste financieel centrum vaan Duitsland. Ouch de modesector en creatieve sector zien hei sterk vertrooje. De nui economie (internètstartups) kin evels neet op tege centra wie Berlien en Hamburg.

Dusseldörp is ouch 'n belaankrieke winkelstad. Veural in 't hoeger segmint is hei väöl te vinde. Dit kump deils door de stad häör positie es financieel centrum en es centrum vaan mode. Aon de Königsallee, in de volkmoond kort-eweg Kö geneump, höbbe väöl exclusief modemerke hun eige winkele. Dit maak dees laon, boe ouch väöl baankketoere en deur hotels stoon, tot de belaankriekste luxe winkelstraot vaan Duitsland. In 't middesegmint is de kortbijgelege Schadowsjtraot vaan vergeliekbaar belaank. Aon allebei vint me neve losse winkele ouch groete winkelcentra.

In Dusseldörp steit de Heinrich Heine-universiteit. Ze besteit nog neet zoe laank: gestiech in 1907, woort ze in 1965 tot universiteit verluf. Aon häör verboonde is de Düsseldorf Business School, wie me in 'n handelsstad wie dees maag verwachte. Väöl awwer is de Kunsacademie Dusseldörp, die al in 1773 woort gestiech en de ajdste in häör soort is. Soortgelieke claims weure trouwens opgehawwe veur 't gymnasium oet 1545, wat 't ajdste es zoedaoneg gestiech gymnasium in Duitsland is. Belaankriek is ouch de Robert Schumann-Hoegsjaol, gestiech in 1935 en tot 1987 bekind es Schumann-Conservatorium. Wijer gief 't in Dusseldörp väöl opleiinge veur beroepsoonderwies en veur touwgepasde wetensjap. 't Materiaolkundeg Max Planck-Instituut veur Iezer is beveurbeeld vaan väöl nut veur de staolindustrie in 't kortbij Roergebeed.

De stad heet e riek cultureel leve. Zoe weurt in de stad al iewe theater gespäöld. 't Groetste theater is 't Dusseldörper Sjoewsjpaelhoes aon de Bleiksjtraots, of beter aon de Gustaf Gruündgens-Plaots, geneump nao 'ne bekinden Dusseldörper acteur. Wijer groete theaters vint me in 't Forum Freies Theater, in de Komedie Dusseldörp (e boulevardtheater) en 't Theater an der Kö. 't Kom(m)ödchen in de binnestad is e cabarètpodium vaan beteikenis.

Ouch de meziek heet zien plaots in 't Dusseldörper cultuurleve. Mèt Duusbörg deilt de stad de Duutsje Oper am Rhing. Wienie dit gezèlsjap in Dusseldörp optrejt, deit 't dat in 't Opernhoes Dusseldörp, te vinde aon de Heinrich Heine-Allee. 't Gezelsjap deit neit allein opera, meh ouch operèt, musical en ballèt. Veur orkesmeziek gief 't de Toonhal Dusseldörp, in 1925 es planetarium ingeriech en later umgebouwd tot konzèrzaol. De vaste bespeuler vaan de zaol zien de Dusseldörper Symfoniker. Min of mie bekinde componiste oet Dusesldörp zien oonder mie Johannes Schenk en Friedrich Burgmüller. Ouch Felix Mendelssohn en Robert Schumann zien in de stad wèrkzaam gewees; dee lèste sjreef veur Dusseldörp zien Daarde Symfonie (Die Rhenische).

In d'n amusemintsmeziek en popmuziek heet Dusseldörp ouch 'n reputatie. De stad waor de geboorteplaots vaan Heino, meh maakde ziech veural verdeenstelek door zienen experimentelen popmeziek. Neu! kump hei vaandan, zoe good wie Kraftwerk; jaorelaank hadde die hunnen toesbasis in de Kling-Klang-Studio in Friedrichsjtad. Ouch diverse punk- en NDW-bands kaome oet Dusseldörp, en neet de minste (Die Toten Hosen, Deutsch-Amerikanische Freundschaft).

Mèt de Dusseldörper Jemaeldejalerie, in 1709 gestiech door käörvaors Jan Wèllem, had de stad al in d'n achtienden iew e museum vaan internationaol beteikenis. Diverse groete lui, oonder wee ouch keuninge, höbben 't museum bezoch. In de negentienden iew woort hei de succesvol Dusseldörper Sjèldersjaol gestiech. In 't Museum Kunstpalast zien noe nog diverse sjèlderije oet de Jalerie zoewie oet de Sjèldersjaol te zien. De Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, e museum vaan d'n deilstaot, herberg diverse stökker oet d'n twintegsten iew, oonder mie vaan Joseph Beuys, de groete maan achter de kunsacademie.

Diverse sporte weure in Dusseldörp gedoon. Wie euveral wel in Duitsland is ouch hei voetbal de populairste sport. De plaotseleke club Fortuna Dusseldörp heet 'n groete historie achter ziech, meh veel in de jaore negeteg en nul wied trök in de Duitse voetbalpiramide. Sindsdeen is ze get herstèld; allewijl (sezoen 2017/18) späölt ze in de Twiede Bundesliga.

Nao Fortuna is de bekindste sportvereineging vaan Dusseldörp ieshockeyclub Dusseldörper EG. Dees club woort ach kier kampioen vaan Duitsland; veur 't lèste in 2000. In de jaore tien góng ze door 'ne flessehals nao 't ewegvalle vaan d'n hoofsponsor, meh oetindelek is ze blieve bestoon.

In 't handbal, d'n twiede nationaole sport vaan Duitsland, heet Dusseldörp mèt HSG Neuss/Düsseldorf 'n club in de twiede handbal-Bundesliga. In vreuger tije heet de stad mie handbalsucces gekind; door trökloupend succes móste de twie groete clubs fusere (wie oet de naom al dudelek weurt).

Dusseldörp heet 'n eige vleegveld, officieel gewoen Düsseldorf Airport (IATA-code DUS) meh in de volksmoond Joltsemer Heed (Goltzumer Heide) geneump. Dit vleegveld góng in 1927 ope; allewijl is 't mèt 22 mieljoen passageers de daarde passageerslochhave vaan Duitsland en 't belaankriekste transferium vaan Noordrijn-Wesfale.

Dusseldörp weurt aongedoon door diverse otosnelweeg. D'n A3 (vaan de Nederlandse nao de Oosteriekse grens) löp oostelek aon de stad veurbij. De A44 (noorde), A46 (zuie) en A59 (zuie, riechting Kölle) zien mie vaan regionaol belaank. D'n A52, dee vaanaof de Nederlandse grens bij Remund löp (Provinciaole weeg 280), indeg in de bebouwing vaan Dusseldörp; um perceis te zien in Frederiksjtad.

De stad weurt bedeend door diverse opebaarverveursysteme. Aon de Centraol Statie vaan Dusseldörp stoppe treine vaan alle niveaus, vaan ICE tot regionaol. Binne de stad zelf, en veur 't verveur riechting Kölle of 't Roergebeed, gebruke väöl Dusseldörpers de S-Bahn. Zelfs de metro (U-Bahn) slut aon op dee vaan Duusbörg. Op lokaol niveau gief 't nog de bös en d'n tram.

Dusseldörp is al sinds 1288 'n stad, meh waor neet ummer zoe belaankriek wie vaandaog d'n daag. Daodoor kint de stad e rillatief klein aontal middeliewse en vruegmodern bouwwerke, en zier väöl sjoen en intressante gebouwe oet de negentienden, twintegsten en einentwintegsten iew. Ouch in de geannexeerde kerne, die jummers iewelaank zelfstendege dörper waore, kin me ein en aandert vinde.

In 't eigelek Dusseldörp vint me gein romaanse bouwwerke, in 't staddeil Bilk evels wel: d'n Ald Sint-Maarten. Dees kèrk deeg in aw tije ouch deens es parochiekèrk veur Dusseldörp. Wie dat dörp evels stadsrechte kraog, bouwde me dao de gotische Sint-Lamberskirk, die in 1394 woort gewijd en nog ummer de aw stad domineert. Oet de vieftienden iew stamp de Kruushierekirk aon de Ursulinesjtraots. Nog genog aander middeliewse kèrke, boe-oonder de ouch romaanse Sint-Suitbertus in Keizerswaerd, zien in de dörpskerne te vinde. E seculier romaans gebouw is 't rewien vaan de Keizerspalts in Keizerswaerd, wat ouch neet veur niks zoe hèt. Dit gebouw woort in de Spaonse Successieoorlog door de Franse verrinneweerd. Twie aander kestiele Sjloot Kalkum en Sjloot Heltorf, stamme ouch oet de middeliewe meh zien in de negentienden iew zoe ingriepend umgebouwd tot ze dao neet mie aon rappelere. get vergeliekbaars gelt veur de Sjlootstore in de Dusseldörpse binnestad: oersprunkelek waor dit deil vaan 't noe aofgebrand Sjloot Dusseldörp, en nao 'nen umbouw in 1845 heet deen torie zien gotisch aonziech verlore. Ouch börgerleke bouwoet de middeliewe heet 'n besjeie plaots in Dusseldörp: 't Liewehoes stamp al oet ind daartienden iew.

't Raodhoes, opgelieverd in 1573, woort in [[renaissance]stijl oontworpe door Heinrich Tussmann. 't Is in 1884 oetgebreid mèt 'ne nuie vleugel in neorenaissance (um bij de stijl vaan de res te passe). Oet de zeventienden iew stamp de Sint-Andreaskirk, in volle barokstijl gebouwd, zoewie de protestantse Neanderkirk. De ouch barokke Maxkirk oet Carlstadt woort in d'n achtienden iew in laatbarokke stijl opgetrokke. Zier de meujte weerd is 't Sjloot Benraod in 't gelieknaomeg dörp; dit woort tösse 1755 en 1773 nao oontwerp vaan de Fransen arsjitek Nicholas de Pigage gebouwd. 't Tuint d'n euvergaank vaan de krölletege rococo (Lowie XV-stijl) nao 't strakker classicisme (Lowie XVI-stijl). 'n Aander kestiel vaan Pigage, Sjloot Jaoraod, woort begin twintegsten iew aofgebroke en vervaange door 'n eclectisch nui kestiel.

Oet begin negentienden iew dateert de Ratinger Tor. 't Sjloot Mickeln in Himmelsgeis, vaan get later oet deen iew, vertuint 'n neorennaissancestijl. Datzelfde kin ouch weure gezag vaan de Kunsacademie vaan de hand vaan Hermann Riffart (opgelieverd in 1879) en 't Sjtendehoes, boe-in sinds 1880 't parlemint vaan de Pruse Rijnprovincie bijeinkaom en later tot 1988 't deilstaotsparlemint vaan Noordrijnland-Wesfale. Nog talloes veurnaom hoezer in de aw stad stamme oet dezen iew. Aon de Königsallee vint me de Tritonegróp, 'n beelderpartij bij 'n fontein oet 1902. De neogotiek is vertrooje mèt de Johanneskirk aon de Berliner Allee.

Oet de Weimarer Rippubliek stamme nog diverse markante gebouwe. Me kin daan dinke aon 't Wilhelm-Marxhoes oet 1924, eine vaan de ierste flats in Duitsland, en aon de Mattheïkirk in 't Dusseldaal. Oet d'n tied vaan 't Daarde Riek stamp de Centraol Statie, die in 1936 veerdeg kaom.

Wie de mieste groete stei woort Dusseldörp in d'n Twiede Wereldoorlog hel geraak. Diverse gebouwe woorte herstèld of herbouwd, meh in väöl gevalle koos me ouch veur nuibouw. Zoe kaom de stad, aon de hand vaan steidebouwkundege Friedrich Tamms aon e groet aontal opzienbarende modernistische gebouwe. 't Groet aontal opdrachte aon arsjitekte zörgde zelfs veur 'n Dusseldörper Arsjitektesjtried. Me vint 'rs gans get aon de Berliner Allee (oonder mie 't ketoergebouw vaan de Sparkasse), meh ouch de Königsallee woort modern herbouwd. E wijer bezunder gebouw is 't Sjoewsjpaelhoes, wat heibove al is besproke. Wijer moot 't Driesjievehoes aon d'n Hofjaard weure geneump. 'n Modernistische kèrk, 'n zier markante nog wel, is de Sint-Mattheüskirk in Gaoraod. E gebouw oet 't posmodern tiedperk in de binnestad is de Kö-boog vaan Daniel Libeskind.)

Neet allein in de eigeleke binnestad oontwikkelde me modernistische bouwkuns. Zeker ouch aon 't Rijnfroont in Carlstadt verreze diverse markante, dèks hoeg gebouwe. Al in 1958 kaom 't Mannesmann-Hooghoes veerdeg, e vrij sumpel flatgebouw. Belaankrieker evels zien de gebouwe oet d'n tied vaan 't postmodernisme. Alleriers is dat de Rhingtoerm, 'nen tillevisietorie dee in 1982 veerdeg kaom en boevaan dèks leechshows weure gegeve, en de Nuie Landsdag, dee in 1988 in gebruuk kós weure genome. Oet 1999 stamp de Nuie Tsolhoof vaan Frank Gehry.

Ouch de diverse brögke euver de Rijn mote neet weure vergete. 't Zien 'rs in totaol zeve; de mieste mer aon eine kant op Dusseldörps groondgebeed. Bezunder is beveurbeeld de Theodor-Heussbrögk, die in 1952 de ierste tuibrögk vaan Duitsland woort. 't Gief nog twie aander brögke mèt 'n gelieksoortege bouw: de Euverkasseler brögk en de Rhingkneebrögk.

In Dusseldörp woene oongeveer 100.000 lui zoonder de Duitse nationaliteit. Turke zien de groetste gróp, daonao volge Grieke, Pole, Italiaone, Serve, Japanners, Marokkaone, Russe, Spanjole en Macedoniërs. Dusseldörp is oongebrukelek umtot laank neet alle migrante veur gojekoupe, oongesjaolde arbeid zien gekoume, meh veur e groet deil ouch bestoon oet bedeende veur 't bedriefsleve.

Wie 't mierendeil van 't Noord-Rijnland is Dusseldörp euverwegend katheliek, meh de stad heet 'n groete protestantse minderheid. Ind 2015 waor nog 30,3% vaan de bevolking katheliek, 18,3% protestants ('evangelisch') en 51,4% vaan gein of 'n aander religie. In Dusseldörp en umgeving waor in de zeventienden iew de piëtistische predikant Joachim Neander actief. In Dusseldörp is de daarde groetste juudse gemeinte vaan Duitsland actief mèt 7.500 leie. Natuurlek gief 't hei ouch väöl moslims, al is Dusseldörp neet zoe riek aon migrante wie de stei vaan 't Roergebeed. Ouch de Griekse gemeinsjap heet häör eige, Grieks-orthodoxe kèrk.

Dusseldörp ligk in 'ne vrij ingen hook boe de Uerdinger Linie en de Benrather Linie samekoume (of vaanoet Duits perspectief: kort naotot ze ziech splitse). Sinds de annexatie vaan Benrath, wat zuielek vaan de nao 't dörp geneumde lijn ligk, löp dees lèste isoglos door 't stadsgebeed vaan Dusseldörp heer. In de res vaan de stad, boe-oonder in de stadskern, spreke ze e dialek wat oonder 't Limbörgs vèlt te plaotse: me kint hei ich neve make. Diverse aander versjijnsele die me normaal mèt de Benrather Linie associeert koume in Dusseldörp evels wel veur. Heidoor klink 't Dusseldörper plat wezelek Hoegduitser es de mieste Limbörgse dialekte. 't Dialek weurt neet bezunder väöl mie gesproke, meh wel nog dèks op sjrif gestèld. Zoe gief 't oonder mie 'n Asterix-vertaoling in dit dialek.^[11] 't Weurt evels veural gebruuk mèt de vastelaovend, dee hei wie in groete deile vaan 't Rijnland zier sterk leef.

Dewijl de umgeving al sinds prehistorische tije bewoend waor (de umgeving vaan de stad waor beveurbeeld de oersprunkeleke vindplaots vaan de Neanderthaler), en väöl huiege Dusseldörpse stadsdeile al in de vreug middeliewe bestoonte (beveurbeeld de abdij vaan Keizerswaert, gestiech roond 700, en Bilk, veur 't iers geneump in 799), weurt Dusseldörp zelf pas veur 't iers geneump in 1135 veur 't iers geneump. 't Korbij pläötske Keizerswaert woort oonder Frederik I Barbarossa tot vesting oetgebouwd. In dees daog stoont de ganse regio sterk oonder invlood vaan Kölle. Hei kaom evels in 1288 in ind aon, wie de aartsbisjop vaan Kölle de Slaag bij Woeringe verloor. In datzelfde jaor nog kraog Dusseldörp stadsrechte vaan eine vaan de euverwinners, graof Adolf V van Berg. De graove vaan Berg naome vaanaof 1385 residentie in Dusseldörp, en mèt de oetbreiing vaan hun mach, die in 1521 zouw culminere in de stiechting vaan 't tripelhertogdóm Gulik-Kleef-Berg, naom ouch de positie vaan Dusseldörp touw. De zestiende iew waor 'nen tied vaan groete bleuj veur de stad. In 1609 störf de dynastie vaan de Gulik-Kleef-Bergse hertoge oet en weurt 't gebeed tot twisappel vaan versjèllende voorste. In 1614 woort de stad beveurbeeld bezat door de Spaonse ginneraol Ambrosio Spinola. Oetindelek zien 't de hertoge vaan Paltz-Nöibörg (Pfalz Neuburg) die de stad in hen kriege. Ouch de Paltser Käörvoors nump Dusseldörp es hoofstad; de stad bleujt wijer op.

In 1702 evels valle de Franse tróppe in de Spaonse Successieoorlog Dusseldörp binne en verweuste 't gans. Ouch in de Zevejaoregen Oorlog (en wel in 1757) vereuvere de Fransoze de stad weer eve. In deen tied weurt ze daan ouch hendeg versterk, oonder andere mèt 't Kestiel Benroa (Benrath). In 1795 kump de stad veur d'n daarde kier in Franse han, wat ze tot 1801 blijf. Nao 't Congres vaan Wene (1815) kump de stad mèt 't gebeed vaan 't aajd Hertogdóm Berg aon Pruses, es krinkvrij stad. Vaan 1820 tot 1875 is de stad neet krinkvrij. In dezen tied greujt ze evels snel door; in 1882 passeert 't aontal inwoeners de 100.000. Nao 't Verdraag vaan Versailles vaan 1919 weurt Dusseldörp in 1921 door Franse en Belzje tróppe bezat, dit blijf veer jaor laank zoe. Door zien rillatief westeleke ligking en strategisch belaank woort Dusseldörp al sinds 1940 door de Britse tróppe gebombardeerd. Tot aon 1945 zouwe de bombardeminte 5.000 lui 't leve koste. Nao d'n oorlog verloor Dusseldörp gooddeils zien functie es industriestad en woort 't väöl mier 'n deenstestad; häöre bijnaom woort noe "bureau vaan 't Roergebeed".

In d'n twintegsten iew is Dusseldörp in stepkes oetgebreid tot d'n umvaank dee 't noe heet. De geannexeerde gemeinte hadde dèks in d'n tössetied zelf al aander dörper geannexeerd; dit verklaort de sjijnbaar inconsistenties in de oonderstoonde tabèl.

Jaor	Touwgeveug gebeed
1908	Waesjte (Wersten), deil vaan Himmelsgeis
1909	Sjtokkem, deil vaan Lohoeze; Raod; Jerresheem; Èller; res vaan Himmelsgeis; Heerdt, incl. Euverkassel, Nederkassel en Leurik (Lörick), deil vaan Ludenberg
1929	Keizerswaerd; res vaan Lohoeze; Benraod incl. Itter, Holthoeze, Hassels, Reisholts en Oerdebaak; Jaoraod incl. Hellerhof; deil vaan Ludenberg; klein deile (<1 km²) vaan Wittlaer, Kalkum, Eckamp, Zjwatsbaak, Erkraod en Buderich.
1975	Res vaan Wittlaer incl. Kalkum; Angermoond; Hoebelraod; Monheim (zoonder Hitdörf, wat nao Leverkusen góng]]); deil vaan Hasselbek-Zjwatsbaak; Oonderbaak (deil vaan de behawwe stad Erkraod); gebeed roond de Elbsee vaan de stad Hilden.
1980	Klei deil vaan Ratinge.

Dit is 'n lies vaan bekinde Dusseldörpers die op de Limburgstaolege Wikipedia te vinde zien:

• Jürgen Habermas, filosoof en socioloog
• Heinrich Heine, diechter

• Oswald von Nell-Breuning, jezuïet, filosoof, theoloog en ikkenoom

• Philippe-Charles Schmerling, dokter en paleontoloog gehiemeld in Luik

• Friedrich Spee, jezuïet en moraoltheoloog

• F.K. de Velbrück, humanis en prinsbisjop van Luik

Dit artikel is veur 't groetste deil gebaseerd op 't corresponderend Duitstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer kump ouch informatie vaan de:Liste der Stadtbezirke von Düsseldorf.

1. ↑ ^{1,0 1,1} Düsseldorf.de - Stadtbezirk 1 - Statistische Informationen
2. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 2 - Statistische Informationen
3. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 3 - Statistische Informationen
4. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 4 - Statistische Informationen
5. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 5 - Statistische Informationen
6. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 6 - Statistische Informationen
7. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 7 - Statistische Informationen
8. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 8 - Statistische Informationen
9. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 9 - Statistische Informationen
10. ↑ Düsseldorf.de - Stadtbezirk 10 - Statistische Informationen
11. ↑ Asterix around the world - Asterix speaks Mundart - Düsseldorferisch - Germany