Fontem paginae Feles inspicere

Tibi non licet hanc paginam recensere, ex rationibus:
Huic paginae protectio data est, ne redigatur neu aliter tractetur.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis. The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .
- Start of block: 16:21, 18 Decembris 2022
- Expiry of block: 16:21, 18 Decembris 2025
Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16. Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy. Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Fontem videas et exscribeas:
{{videdis|Felis (discretiva)}}
{{L}}
{{Taxobox
| name = ''Feles''
| image = Abessinierkater1.jpg
| image_width = 200px
| image_caption = Felis
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Mammalia]]
| ordo = [[Carnivora (mammalia)|Carnivora]]
| familia = [[Felidae]]
| genus = ''[[Felis (genus)|Felis]]''
| species = '''''F. silvestris'''''
| subdivision_ranks = Nomen speciale
| subdivision = 
'''Felis silvestris catus'''
<br /><small>[[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]]</small>
}}
'''Fēles''' {{victio|feles|is|f}}, sive '''fēlis''' (confer '''cattus, murilegus'''), est [[species (taxinomia)|species]] parvorum [[mammalia|mammiferorum]] [[carnivora|carnivororum]] [[familia (taxinomia)|familiae]] [[Felidae|Felidarum]]. Species ex una vel pluribus speciebus feris [[genus (taxinomia)|generis]] ''Felis'' orta est: ''Felis silvestris'' [[Europa]]e, ''Felis libyca'' [[Africa]]e, aut ''Felis manul Pallas'' [[Asia]]e.<ref>Bobis, p. 19.</ref> [[Aegyptus|Aegyptii]] feles domesticas habuerunt [[millennium 3 a.C.n.|tertio millennio a.C.n.]], fortasse iam antea; cum [[homo|hominibus]] ergo feles quattuor milia annorum convivit.<ref>Engels, p. 20.</ref> [[Felinologia]] est [[biologia]]e ramus qui de felinis, inter quas feles, tractat.

Multae sunt varietates felium, quae inter se [[color]]ibus, pilis, forma [[cauda]]e, [[magnitudo|magnitudine]] differunt. [[Praedator]]es periti sunt qui [[mus|mures]], [[rattus|rattos]], [[avis|aves]], et alia parva [[animalia]] comedunt; [[venatio]]nem esse solum ludum felium dici potest.<ref>Engels, p. 4: "Hunting and hunting alone accounts for a cat's sense of fun and play."</ref> Visus felis est acutissimus, praecipue [[nox|noctu]]; auditus eius quoque egregius est.<ref>Engels, p. 6; Carr, p. 104.</ref> Feles est [[animal]] intelligens, gracile, venustum.

[[Vox]] felis plus quam triginta sonos differentes facit; feles cauda et corpore quoque loqui videtur.<ref>Carr, p. 108.</ref>

Feles domestica, bene curata, septendecim vel plures annos vivere potest.<ref>Carr, p. 110.</ref> Maturae inter sex et duodecim menses feli [[procreatio|procreandi]] potestas est.<ref>Carr, p. 187; McGinnis, p. 267.</ref>

== Historia felis cum hominibus viventis ==
=== Antiquitas ===
==== Aegyptus ====
[[Fasciculus:Bastet-E 3915-IMG 0485-gradient.jpg|thumb|Dea [[Bubastis]], 747-656 a.C.n., nunc in [[museum Lupariense|Museo Lupariense]], [[Lutetia]]e.]]
Feles domita est in [[Aegyptus|Aegypto]] inter [[3000 a.C.n.|3000]] et [[1500 a.C.n.]], quamquam animal domitum etiam in aliis terris esse potest; nam docti nesciunt.<ref>Bobis, p. 19-21; Carr, p. 223-4; Engels, p. 20-1.</ref> Fortasse plures species parvarum felium domitabantur.

Apud [[Aegyptus|Aegyptios]], feles animal sacrum [[Bubastis dea]]e fuit. [[Deus]] quoque [[Ra]] formam felis assumere potuit , et hac in forma [[serpens|serpentem]] diabolum nomine [[Apopis|Apophin]] interfecit. Deus Solis [[urbs|urbis]] [[Heliopolis (Aegyptus)|Heliopolis]] interdum in{{dubsig}} forma felis pictus est.<ref>Engels, p. 26-28.</ref> [[Mumia]]e felium iam exstant nec non effigies magnitudinis animalium ipsorum. Feles videntur in imaginibus Aegyptiis [[vita]]e domesticae saepius.<ref>Engels, p. 20-23.</ref>

[[Herodotus]], [[liber|libro]] secundo, de felibus Aegyptiis loquitur:

:Multa animalia domestica sunt (sc. in Aegypto), et plura essent, nisi quod hoc felibus evenit. Cum feles peperit, nondum vult cum felibus maribus coire. Hi ergo libidinis causa catulos matribus diripiunt, auferunt, interficiunt (neque autem eos comedunt). Hae autem, desiderio catulorum motae, recentes habere cupidae statim ad mares properant : hoc animal valde pullos amat.

:Aedificio ardente, aliquid mirabile felibus evenit. Aegyptii abstant ab incendio, sed feles custodiunt et spectant. Feles praeter homines ambulant, vel etiam super homines saliunt, et in conflagrationem eunt ubi pereunt. Aegyptii magnopere dolent.

:Si feles moritur apud Aegyptios, omnes familiares supercilia tondent (sed si canis moritur, tondent totum corpus). Feles mortui in urbem Bubastis feruntur, condiuntur, sepeliuntur.<ref>Herodotus, 2.66-67.</ref>

==== Graecia ====
Apud [[Graecia antiqua|Graecos]] imagines felium inveniuntur ab altero millennio a.C.n.<ref>Engels, p. 49.</ref> Feles in [[colonia|coloniis]] [[Graecia|Graecis]] per totam terram [[mare Mediterraneum|Mediterraneam]] cum [[nauta|nautis]] venerunt, aetate archaica; nummi [[Rhegium|Rhegii]] et [[Tarantum|Taranti]] imagines felium praebent.<ref>Engels, p. 55-6; Toynbee, p. 87.</ref> Vasa in [[Campania]] et [[Apulia]] facta [[saeculum 5 a.C.n.|saeculis quinto]] et [[saeculum 4 a.C.n.|quarto a.C.n.]], imagines felium habent; [[tres|tria]] nunc sunt in [[Museum Britannicum|Museo Britannico]].<ref>Tonybee,{{dubsig}} p. 87; Engels, p. 90.</ref>

==== Italia ====
[[Etrusci]] feles cognoverunt, ut in imaginibus videmus. Sunt plura vasa Etrusca imaginibus felium ornata, et est feles in ''fresco'' in Sepulto Tricilini, [[Tarquinia|Tarquiniis]].<ref>Engels, p. 89–91.</ref>

Etiam [[Romani antiqui]] feles aluerunt. Ossa felium inventa sunt [[Ostia]]e et in [[Campania]], attributa saeculis V-III a.C.n.<ref>Engels, p. 89, 179.</ref> Tempore [[Imperium Romanum|imperii]], mosaicae [[Pompeii]]s conservatae feles monstrant. [[Sepulcrum]] cuiusdam Calpurniae Feliclae [[saeculum 2|saeculo secundo]] erectum imaginem felis habet, quod nomen ''Felicla'' significat 'parva feles'; [[inscriptio]] huius sepulchri est:
:Dis Manibus
:Calpurnia Felicla
:Germulio coniugi
:suo bene merenti et
:sibi vixit ann. XXXXV
:Calpurnia Felicla V an. <ref>CIL 6.14223; Toynbee, p. 89; Engels, p. 99-100, ubi est imago inscriptionis.</ref>

Sed nullum sepulcrum felis ipsius habemus, nec nomen felis.<ref>Toynbee, p. 90.</ref>

=== Antiquitas posterior ===
Primi [[Christiani]] eos qui animalia venerabantur, castigaverunt et crediderunt multos [[pagani|paganos]] feles venerari. Re vera, deae [[Bubastis dea|Bubastis]], [[Isis]], [[Diana]] eundem cultum habuerunt (ut quasi una dea), et feles erat animal sacrum dearum.<ref>Engels, p. 115-133, qui opinatur Christianos potestatem religionem Bubastis timere ("the power of the religion of Isis and Bubastis was seen as a substantial threat to the Christians," p. 133).</ref> Christiani quidam feles quasi [[daemon]]es putaverunt. Incolae [[Ypra]]e deam Bubastem venerari usque ad annum [[962]] decebantur, et Feriae Felium [[Ypra]]e quotannis iam aguntur.<ref>Engels, p. 142.</ref>

=== Medium aevum ===
Ante [[medium aevum]] feles per totam [[Europa]]m et magnam partem [[Asia]]e vixerunt.<ref>Engels, p. 137.</ref> Erant quidem et qui feles amarent, nec non alii qui feles timerent. [[Encyclopedia]]e mediae aetatis tractatus de felibus habent, ut ''De Bestis{{dubsig}} et Aliis rebus'' ([[saeculum 13|saeculo tertio-decimo]]), ''De Naturis Rerum'' a [[Thomas Cantipratensis|Thoma Cantipratensi]] scriptus anno fere [[1235]], ''Historia Animalium'' ab [[Albertus Magnus|Alberto Magno]] scripta circa [[1260]].<ref>Bobis, p. 101-102</ref> Inter tales libros modo ''Historia'' Alberti recognovit similitudinem felis et leonis.<ref>Bobis, p. 103.</ref>

Feles, quod [[mus|mures]] interficiunt - nam hi frumentum comedunt - magni aestimabantur; [[Cambria]]e feles maturus eodem pretio erat atque [[ovis]] aut [[caper]], et [[Saxonia]]e eodem ac duae oves vel quinquaginta medimna frumenti.<ref>Engels, p. 147.</ref> Sed quia feles adhuc animal sacrum Magnae Deae paganorum erat, diabolus vel animal dilectissimum veneficarum dicta est.<ref>Engels, p. 140-2.</ref> Inter [[saeculum 13|saecula tertium-decimum]] et [[saeculum 17|septimum-decimum]], Christiani ergo multos feles interfecerunt.<ref>Engels, p. 153.</ref> [[Gregorius IX|Gregorius Papa IX]] in [[bulla apostolica]] nomine ''Vox in Rama'' (anno [[1233]]) dicit [[Satanas|Satanam]] in felis nigrae formam se mutare, quapropter fideles feles removere debeant.

Christiani feles timuerunt, [[Musulmani]] vero eum animal purum et amicum habuerunt.<ref>Bobis, p. 267; Engels, p. 150.</ref>

=== Renascentia ===
[[Fasciculus:Bacchiacca - Portrait of a young lady holding a cat.jpg|thumb|Femina et feles, a [[Franciscus Ubertini|Francisco Ubertini]] (Bacchiacca dicto) pictae anno [[1525]].]]
Saeculis litterarum renascentium, feles quasi signum maternitatis et fecunditatis habitus est, praecipue inter pictores.<ref>Engels, p. 170</ref> Viri docti de felibus, sicut de omnibus animalibus, in [[encyclopaedia|encyclopaediis]] tractaverunt. Exempli gratia, [[Iohannes Ionstonus]] quattuor libros ''Historiae Naturalis de quadrupedibus'' scripsit anno [[1603]]. Animalia dividit in quattuor genera: quadrupedes solipedes (ut [[equus]]); quadrupedes bisulces (ut [[ovis]]); quadrupedes digitati vivipari, inter quos sunt feri, semiferi, et domestici; et quadrupedes digitati ovipari (ut [[rana]]). Feles est ergo animal quadrupede digitatum viviparum domesticum, et Ionstonus de fele scripsit in libro tertio, titulo tertio, capitulo secundo. Partes corporis felis longe describit, et extra et intus (namque feles persecuit).

=== Aetas hodierna ===
Hodie feles sunt amor ac deliciae generis humani. Cardinalis [[Richelieu]], e.g., complures feles habuit, deinde alii in aula francogallica feles dilectos aluerunt.<ref>Engels, p. 171.</ref>

[[Saeculum 19|Saeculo undevicesimo]] homines nova semina felinum creaverunt, ut [[Siamensis (felis)|Siamensem]], [[Persicus (felis)|Persicum]], [[Manx (felis)|Manx]], [[Maine Coon]] (h.e. "procyon Cenomannicum"), et multa alia. Haec semina differunt inter se: feles Persicus longam pellem habet, feles Manx nullam caudam habet, feles Siamensis tenuis est, feles Maine Coon maior est quam alii feles. Primum certamen inter feles fuit [[16 Iulii]] [[1871]], [[Londinium|Londini]],<ref>Clutton-Brock, p. 61.</ref> et prima certamina [[CFA]] anno [[1906]] [[Bufalum|Bufali]] et [[Detroitum|Detroiti]] acta sunt.<ref>Secundum ''Cat Fanciers' Association,'' sodalitatem Americanam, in [https://web.archive.org/web/20111012230415/http://cfa.org/client/cfahistory.aspx sede retiali eius].</ref>

== Nomina felis ==
[[Fasciculus:Cat After Childbirth.jpg|thumb|200px|Fecunditas: feles quae [[quinque]] catulos iam peperit.]]
[[Fasciculus:Radiography of a pregnant cat.jpg|thumb|left|X-illuminas gravida cattus a mensem et dimidium.]]
Nomen Latinum usitatum ''feles'' significare potest 'animal fecundum'.<ref>Lewis et Short, s. v.; Ernout et Meillet autem non credunt: ''Dict. Etym.'' s. v.</ref> De origine autem vocabuli ''cattus'' nihil scitur, quamquam [[Isidorus Hispalensis]] dicit hoc verbum a verbo ''capiendi'' venire, vel a verbo Graeco καίεσθαι, 'ardere.'

:''Musio'' appellatus, quod muribus infestus sit. Hunc vulgus ''cattum'' a captura vocant. Alii dicunt, quod cattat, id est videt. Nam tam acute cernit ut fulgore luminis noctis tenebras superet. Unde a Graeco venit catus, id est ingeniosus, ἀπὸ τοῦ καίεσθαι.<ref>Isid. Hisp. Etym. XII.2.38.</ref>

Nomen 'musio' aut 'mussio' non alibi invenitur, sed verba 'murilegus' et 'muriceps' inveniuntur.<ref>Bobis, p. 97-8, citationes dat.</ref>

Nomen [[Lingua Graeca|Graecum]] antiquum est αἴλουρος, quod videtur esse αἰόλος 'rapidus, mobilis' et οὐρά "cauda"; hoc est, animal quod caudam agitat. Nomen [[Lingua Neograeca|neograecum]] autem est γατα, sicut "cattus." Nomen [[Lingua Sanscrita|sanscritum]] est मार्जार ({{IAST|mārjāra}},) a radice ''mṛj'' 'lavare, abstergere', quod feles saepius se lambent; est quoque verbum बिडल ({{IAST|biḍala}},) quod verisimile e lingua quadam [[Linguae Dravidicae|dravidica]] venit, et e quo venit verbum [[Lingua Hindica|hindicum]] hodiernum. [[Linguae Romanicae]], inter multas alias, nomina habent quae proveniunt e verbo ''cattus'' aut cognata sunt huic verbi. [[Lingua Protoindoeuropaea]] nullum verbum 'feles' significans habuit, quod scimus, quia homines, qui hac lingua utebantur, feles domesticos non habuerint.<ref>V. Bobis, p. 30-2.</ref>

Nomen [[Lingua Aegyptia|Aegyptium]] antiquum est ''miu'' aut ''mau,'' a sono ductum.<ref>Engels, p 10.</ref>

== Sensus ==
[[Fasciculus:BIOASTRONAUTICS RESEARCH Gov.archives.arc.68700.ogv|thumbtime=4:00|200px|thumb|start=3:37|end=4:09|Comparatio sensus aequilibrii felis cum et sive gravitatione ([[Anglice]])]]
[[Fasciculus:Cats whiskers.jpg|thumb|200px|left|[[Vibrissae]] felis.]]
[[Fasciculus:Felis catus-skull-drawing.jpg|thumb|200px|Ossa capitis felis.]]

Quamquam sensus [[auditus]] et [[olfactus]] eorum haud peracuti velut sensus [[talpae|talpae]] vel [[canis]], superiores quidem humanis sunt. [[Auris|Aures]] felis erectae et mobiles sunt ut sonos sequantur ubicumque sint. Feles sonos audire possunt acutiores quam homines.<ref>Carr, p. 105-6; McGinnis, p. 20.</ref> Quamquam [[nasus]] felis est parvus, sensilis est, sed [[organum vomerinasale]] (etiam "organum Jacobsonianum" dictum) super tectum oris est praecipuum organum olfactus. Odor [[mentha]]e, et praecipue [[nepeta]]e, felibus valde placet.<ref>Carr, p. 106; McGinnis, p. 24.</ref>, item [[Valeriana]].

[[Visus]] felis est acutus, etiam [[nox|noctu]]. Feles [[color]]es videre possunt. [[Oculus|Oculi]] felis [[lux|lucem]] repercutiunt, a cellulis in [[Retina (anatomia)|retina]] quae ''tapetum lucidum'' nominantur.<ref>Carr, p. 105; McGinnis, p. 16-8.</ref>

Sensus [[gustatus]] similis est sensui aliorum mammiferorum. Feles triginta [[dens|dentes]] habent, et [[lingua (anatomia)|linguam]] asperrimam.<ref>Carr, p. 103-4; McGinnis, p. 23-25.</ref>

Sensus [[tactus]] in [[cutis|cute]] et in [[vibrissae|vibrissis]] residit.<ref>Carr, p. 102.</ref>

Felibus inest sensus aequilibrii excellens etiam in altitudine magna nec sentit feles vertiginem oculorum animique. Feles cum desuper cadit, ex omni statu corporis statum rectum componit ac semper primo pedibus terram attingit.

== "Felitio" ==
{{vide etiam|Communicatio felium}}
Felitio est [[Animalium soni|sonitus]] communis proprius felium. Transcribitur ut ''miau'' aut variantes similes ("meau", "meow", "miaow", "mew", etc.) plerisque linguarum europaearum. Linguis [[Lingua Sinica|Sinica]] et [[Lingua Iaponica|Iaponica]] transcribitur ut ''nyaa.'' [[Lingua Coreana|Coreaice]] est ''yaong'' et [[Lingua Arabica|Arabica]] adhibetur ''mowaa.'' Tamen multae sunt aliae transcriptiones huius soni per orbem terrarum.

Etiamsi semper scribitur ''miau,'' enuntiatio felitionis mutat in diversa proposita. Feles salutant, carnem quaerunt, ludere volunt, monent, vel generaliter animum exprimunt. Plus quam triginta sonos varios faciunt.<ref>Carr, p. 108.</ref>

[[fasciculus:Felis silvestris catus purrs.ogg|thumb|Murmurillum]]
Alius sonus proprius felis est murmur dulce [[murmurillum (feles)|murmurillum]] nomine, qui saepius significat animum felis contentum esse. Catulus fere unam septimanam natus potest murmurare.<ref>Carr, p. 107.</ref>

== Varietates ==
Feles digeruntur secundum [[color]]em aut seminum vel stirpem. Quamquam omnes feles ad eandem [[species (taxinomia)|speciem]] pertinent, dissimiles videntur.

[[Fasciculus:Poil_agouti.svg|thumb|left|200px|Pilus felis [[tabby]] lineas colorum variorum habet.]]
[[Fasciculus:Hauskatze.jpg|thumb|Feles "[[tabby]]" dictus, [[flavus]] [[color]]e.]]
Secundum colorem, sunt feles unius coloris, duorum, vel plurium. Inter feles complurium colorum sunt feles [[tabby]] dicti; etiam "feles tigres" dicuntur, quod striati sunt sicut [[tigris]]. Non autem pilos colorum variorum habent, sed pilus quisque felis tabby striatus est. Talis feles saepius notam in fronte sicut ''M'' litteram habet.

[[Fasciculus:Calico_cat_and_white_cat.jpg|thumb|200px|Quod feles saepissime faciunt: feles "calico" dormit, feles albus lavatur.]]
Alius feles versicolorus est feles "testudinis testa" dictus, hoc est feles cuius pili colore similes sunt testae [[testudo|testudinis]]. Si talis feles partes albas habet (ut [[pes|pedes]] vel [[venter]]), dictus feles "calico" quod similis est [[textile|textili]] [[Colcata|calcutiano]] imaginibus impresso.

[[Seminium|Seminia]] aetate hodierna fiunt, praecipue [[saeculum 19|saeculo undevicensimo]]. Feles [[Thailandia|Siamensis]] in [[Asia]] natus (sed utrum in Thailandia, ut nomen dicit, an in [[Sinae (regio)|Sinis]], nescitur), in [[Europa]]m [[saeculum 19|saeculo undevicensimo]] lata est.<ref>Clutton-Brock, p. 64; Carr, p. 60.</ref> Est pallidus [[color]]e, praeter [[pes|pedes]], [[nasum]], [[auris|aures]] qui [[fuscus|fusci]] aut [[niger|nigri]] sunt. Saepius murmurat quam alii feles.

Feles Abyssiniensis hoc nomen habet quod similis habetur felibus Aegyptiis. Femina quaedam [[miles|militis]] Britannici dicitur primum felem Abyssiniensem, ex [[Aethiopia]] in [[Anglia]]m anno fere [[1869]] tulisse, sed sunt qui credant tales feles in Anglia creatas esse; origo seminiii nescitur.<ref>Carr, p. 24; Clutton-Brock, p. 67.</ref>

Feles Manx dicitur [[Monapia]]e nata esse. Cauda caret; pili sunt densi et abundantes.

Feles ordinarius, si tabulam [[genealogia|genealogicam]] habet, est "American Shorthair" (h.e. feles Americanus cum pilis brevibus).

[[Fasciculus:Persian-black.jpg|thumb|left|200px|Feles Persianus.]]
Horum seminiorum feles pilos breves habent; sunt etiam varietates felium cum pilis longis. Duae clarae varietates sunt Persianus et Maine Coon. Felis Persiani facies est brevis et quasi compressa. Haec varietas vetus est: feles Persiani ad [[Europa]]m venerunt abhinc annos circa 400.<ref>Carr, p. 52.</ref>

Feles [[Maine Coon]] dictus est magnus et, saepius, tabby glaucus colore. Est seminium Americanum, ut videtur. Quamquam [[fabula]] hos feles dicit natos esse e [[procyon]]e et fele, tamen re vera ita esse non potest, quod procyones et feles dissimillima animalia sunt.

== Feles in artibus ==
=== Litterae ===
Feles, vel domitatae vel [[silva|silvestribus]] locis habitantes, reperiuntur in [[mythus|mythis]] multarum [[cultura]]rum, praesertim [[cultura]] [[Aegyptus|Aegyptia]], [[India|Indica]], [[Sina|Sinica]], [[Scandinavia|Scandinava]], et aliis.

[[Fasciculus:Marcus_bed.jpg|thumb|200px|Oculi fulgentes sicut oculi illius "glaucopidis Minervae."]]
Apud auctores classicos, feles describitur ab [[Herodotus|Herodoto]] (2.66, laudatus supra), et in nonnullis fabellis [[Aesopus|Aesopi]] partes agit. [[Cicero]] de fele nonnumquam loquitur, ut ''De Natura deorum'' 1.29.81, 3.19.47; ''Tusculanae Disputationes'' 5.27; ''De Legibus'' 1.11. Nihil autem dicit de felibus Romanis, tantum de Aegyptis.<ref>Donalson p. 48-49.</ref> [[Seneca]] in epistula 121 rogat,
:Quid est, quare pavonem, quare [[anser]]em gallina non fugiat, at tanto minorem et ne notum quidem sibi [[accipiter|accipitrem]]? Quare pulli felem timeant, canem non timeant? <ref>Sen. Ep. 121.19</ref>

Hoc est, feles bene noverunt [[Seneca]] et alii illo tempore.<ref>Ut dicit Donalson, p. 51.</ref>

Feles videmus in ''Anthologia Latina'' (181, 315, 359).

Antiqui rerum [[Scientia (ratio)|scientiarum]] [[scriptor]]es, ut [[Plinius maior]] et [[Columella]], de felibus aliquid dicunt. Columella agricolas monet,ut [[anas|anates]] et [[gallina]]s custodiant, ne feles eas petant.<ref>Columella, ''De Re Rustica'' 8.3.6, 8.15.2.</ref> Plinius miratur:
:Feles quidem quo silentio, quam levibus vestigiis obrepunt avibus! Quam occulte speculatae in musculos exsiliunt!<ref>Plinius, ''Naturalis Historia'' 10.202.</ref>

[[Fasciculus:Reichenauer Schulheft 1v 2r kl1.jpg|thumb|left|200px|Duae paginae e [[Reichenauer Schulheft]]: carmen de feli Pangur est in paginae sinistrae parte inferiore.]]
Carmen clarum [[Lingua Hibernica|Hibernicum]] felem ad editorem comparat: "Ego et Pangur Albus eundem laborem facimus" etc. (Hibernice: ''Messe ocus Pangur Bán, cechtar nathar fria ṡaindan. . . .'') Hoc carmen, [[saeculum 9|saeculo nono]] scriptum, in libro [[Reichenauer Schulheft]] dicto invenitur.

[[Erasmus]] tria [[Adagia (Erasmus)|adagia]] citat quae de felibus tractare videntur, etiamsi "feles" potest "[[mustela]]" significare. Secundum Erasmum, adagium "feles Tartessia" significat aliquid magnum et ridiculum, quod mustelae in Tartessia permagnae dicuntur.<ref>''Adagia'' I.2.70.</ref> Est etiam "feli crocoton" (h.e. "feli crocoton das"). "Dici solitum, quoties honos additur indignis, et quos haudquaquam decet," dicit Erasmus; "porro vox haec γαλή, felem ne significet, an [[mustela]]m, an quem vulgo catum appellant, quoniam inter eruditos controuersum est, aliis iudicandum relinquimus."<ref>I.2.72.</ref> Tertium adagium est "[[Minerva]]e felem" (comparare), hoc est parvas componere magnis, ut dicere solemus. Erasmus dicit [[Minerva]]m et felem oculos similes habere, qui noctu fulgeant.<ref>I.10.22.</ref>

[[Fasciculus:HoffmannLebensAnsichten1855Bd2.png|thumb|Kater Murr, feles ab [[Ernestus Theodorus Amadeus Hoffmann|Hoffmann]] creatus.]]
[[Ernestus Theodorus Amadeus Hoffmann|E. T. A. Hoffmann]], [[Germania|Theodiscus]],  annis [[1819]]-[[1822]] [[mythistoria]]m scripsit cuius titulus est ''Lebensansichten des Katers Murr,'' hoc est ''De Vitae Sententiis Felis Murr.''<!-- Lebens-Ansichten --> [[Liber]] (quem Hoffmann non finivit) [[historia]]m narrat felis Murr, qui [[vita]]m magistri Kreisler scribit; titulum cepit Hoffmann de libro [[Laurentius Sterne|Laurentii Sterne]] ''[[The Life and Opinions of Tristram Shandy]].''

[[Carolus Baudelaire]], [[poeta]] [[Francia|Francogallicus]], complura [[carmen|carmina]] de felibus scripsit, sicut "Veni, feles pulcher, supra cor meum amans" (Francogallice: ''Viens, mon beau chat, sur mon coeur amoureux''), quod carmen simile est carmini secundo [[Catullus|Catulli]] de puellae passere.

[[Fasciculus:Cheshire_Cat_Tenniel.png|thumb|left|Feles Castriana, ab [[Ioannes Tenniel|Ioanne Tenniel]] picta]]
In libris [[Ludovicus Carroll|Ludovici Carroll]] quorum tituli sunt ''[[Alicia in Terra Mirabili]]'' et ''[[Aliciae per speculum transita]]'' sunt complures feles. Notissima est [[feles Castriana]], quae apparet et evanescit, semper subridens. Feles Aliciae ipsius est Dina, et Alicia, catulos Dinae spectans die quodam hiemali, dormitat et per speculum it.

[[Rudyard Kipling]] mythistoriam de domesticatione felis narrat in ''Just So Stories'' (h.e. ''Fabulae aetiologicae, prorsus isto modo narratae''), anno [[1902]]. Fabulae titulus est "The Cat Who Walked By Himself," vel "De Feli solo secum ambulante." Felis dicit "Felis sum qui solus mecum ambulo, et omnes loci mihi sunt iidem"; femina, nihilominus, felem blandis verbis et bono alimento in focum ducit.

Liber Francogallicus ''Makit: une histoire de souris au temps des pharaons'' ab Ioanne Capart scriptus (anno [[1936]]), quod de muribus tractat, necessarie etiam de felibus et de dea Bubaste tractat. Hic liber fortasse notior est a [[Francisca Deraedt]] latine conversus.

[[Thomas Stearns Eliot|T. S. Eliot]] librum ''Old Possum's Book of Practical Cats'' anno [[1939]] scripsit; sunt carmina iocosa de felibus. [[Fabula scaenica]] ''[[Cats]]'' nomine (h.e. ''Feles'') anno [[1982]] ab [[Andreas Lloyd Webber|Andrea Webber]] ex hoc libro creata est.

[[Lilian Jackson Braun]] series plus quam viginti [[mythistoria facinorosa|mythistoriarum facinorosarum]] ab anno [[1966]] scripsit quarum tituli sunt ''Feles qui....''

[[Dr. Seuss]] felem lascivum creavit in libro ''[[Cattus Petasatus]]'' nomine, a [[Guenevera Tnberg|Guenevera]] et [[Terentius Tunberg|Terentio Tunberg]] Latine converso.

Latissime edita narratio picta in orbe terrarum narrat vitam cuiusdam felis, nomine [[Garfield]], a Iacobo Davis creati. Hic feles in pluribus quam 2500<ref>https://web.archive.org/web/20141123071701/http://pressroom.garfield.com/garfield_bio/</ref> [[Diarium|diariis]] apparet multisque in aliis mediis.

=== Artes aspicabiles ===
[[Fasciculus:Cat, Eyptian Saite (663-525 BC), bronze - Worcester Art Museum - IMG 7541.JPG|thumb|Feles [[Aegyptus|Aegyptia]], [[saeculum 6 a.C.n.|saeculo sexto a.C.n.]], nunc in museo artium [[Vigornia (Massachusetta)|Vigorniae]].]]
[[Fasciculus:Cat mosaic.JPG|thumb|left|Feles [[Pompeii]]s.]]
[[Fasciculus:Arjun penance Sculptures.jpg|thumb|Magna sculptura zoophora, [[Mamallapuram|Mamallapuri]], [[India]]e, saeculo VII vel VIII.]]
[[Fasciculus:Shoson Cat and Goldfish - Orange.jpg|thumb|left|Feles [[pisces|piscem]] venatur; [[impressio stipitibus ligni]] ab [[Ohara Koson]] facta, saeculo undevicensimo.]]
[[Fasciculus:SteinlenPoster.jpg|thumb|Feles [[lac]] cupientes; praeconium lactis a [[Theophilus Steinlein|Theophilo Steinlein]] factum inter annos [[1896]] et [[1900]].]]
[[Fasciculus:Chat qui peche.jpg|thumb|left|Via dicta "Felis qui piscatur," [[Lutetia]]e: [[graphitum]] anno [[2010]] pictum.]]
Artifices omnium generum artium imagines felium semper fecerunt. Apud Aegyptios sculpturas et [[mumia]]s felium, et imagines in [[papyrus (charta)|papyris]] pictas invenimus.

Imagines felium in vasis et [[nummus|nummis]] Graecis inveniuntur. In [[nummus|nummis]] [[Rhegium|Rhegii]] est imago Iocasti, urbis conditoris, ludibrium quoddam in manu tenentis. Feles in pedibus posterioribus stat et pedem anteriorem ad ludibrium tendet. Nummi [[Tarantum|Taranti]] similem imaginem Phalanti, huius urbis conditoris, cum fele praebent.<ref>Engels, p. 55-57, cum imaginibus nummorum.</ref> Vas quod nomen illi "Pictori Felium et Canum" dat (anno fere 450 a.C.n factum) pueros cum fele et cane monstrat<ref>Engels, p. 71.</ref>; alia quoque vasa et Graeca et Italica imagines felium praebent.

Etrusci quoque imagines felium fecerunt: e.g., murus sepulti Triclini dicti magnum felem inter lectulos ambulantem monstrat.<ref>Engels, p. 91.</ref>

[[Pompeii]]s est [[opus tessellatum]] cum clarissima imagine Romana felis.<ref>Engels, p. 97.</ref> Sepulcra, praecipue in [[Gallia]], imagines felium habere possunt: exemplaria sunt in [[Burdigala]], [[Aurasio]]ne, [[Alesia]], et aliis oppidis et vicis.<ref>Engels, p. 100.</ref>

[[India]] imagines complures praebet. In magna sculptura zoophora [[Mamallapuram|Mamallapuri]] est feles, sub [[dens|dente]] [[elephas|elephantis]], prope serpentes et [[Ganges|Gangem]] flumen in caput [[Sivus|Sivi]] descendentem. Hic feles simulat se sanctum sapientem esse, ut mures veniant quos comedere possit. Est feles dolosus, ut saepe in fabulis Indicis partem agit.

[[Impressio stipitibus ligni|Impressiones stipitibus ligni]] [[Iaponia|Iaponicae]] de felibus tractant.

Pictores [[Renascentia]]e et saeculorum subsequentium feles pingunt.

In artibus popularibus feles est materies familiaris et amata: videtur in praeconiis laudativis, in [[pellicula|pelliculis]], in [[graphitum|graphitis]]. [[Lolcat]] est imago felis cum textu comico, saepius in [[interrete]] inventa.

=== Musica ===
Compositores [[musica]]e quoque feles in animo habent. 

Compositiones quaedam sonum felitionis imitant, ut [[Henricus Ignatius Franciscus von Biber]] in septima ''Sonata Representativa'' (pro [[violina]], anno [[1681]] composita), "Feles."

[[Ioachimus Rossini|Ioachimo Rossini]] attributus<ref> Maior pars partium in unum conexarum huius operis a Rossini composita est; sed opus extrema manu elaboratum est a [[Robert Luca de Pearsall|Roberto de Pearsall]].</ref> est clarus "Duetto buffo di due gatti" (i. e. ''Duetto{{dubsig}} comicus duarum felium'') duobus [[supranus|supranis]] cantandus clavili comitante; textus huius operis solo hoc uno verbo, et eo quidem saepissime repetito, constat "miau", varios motus animorum exprimente.

[[Fasciculus:Catfuguemotif.png|thumb|Materies princeps [[fuga]]e Scarlatti ''felis'' dictae]]
Aliae actiones felium imitant. [[Domenicus Scarlatti]] [[sonata]]m scripsit (K. 30, L. 499) cuius titulus usitatus est ''Fuga Felis,'' etiamsi Scarlatti ipse tali titulo numquam usus est; materies [[fuga]]e dicitur series [[nota]]rum in [[clavile]] quas feles trans claviaturam ambulans deprimit.
 
Aliae felibus consecratae sunt. [[Aaron Copland]] parvam compositionem "The Cat and the Mouse: Scherzo Humoristique" (Feles et Mus) pro [[clavile]] anno [[1921]] composuit. [[Leroy Anderson]] felem saltantem in "The Waltzing Cat" (anno fere 1950) pingit. [[Alanus Hovhaness]] tres [[sonata]]s, etiam pro [[clavile]], inter annos [[1982]] et [[1985]] composuit, ''Sonatas Felinas'' dictas: "Fred the Cat" (Fredicus Feles), "To Hiroshige's Cat" (Pro Feli Hirosigae), "Tsugouharu Fujita's Sleeping Cat" (Feles Tsugouharis Fujitae qui dormit).

Feles partes in [[fabula scaenica|fabulis scaenicis]] et compositionibus similibus agunt. In compositione [[Sergius Prokof'ev|Sergii Prokof'ev]] ''De Petro et lupo'' [[clarinula]] felem repraesentat. [[Beniaminus Britten]] carmine [[Christophorus Smart|Christophori Smart]], ''Iubilate Agno'' titulo, in [[cantata]] ''Rejoice in the Lamb'' utitur; partem elegit ubi Smart de feli Galfrido loquitur. Fabula ''Cats'' (h.e., ''Feles'') in scaenam carmina [[Thomas Stearns Eliot|Eliot]] de felibus componit. ''[[The Aristocats]],'' [[pellicula animata]] (anno [[1970]]), de familia felium tractat; inter carmina pelliculae est "Diagrammata et harmonia," in quo catuli [[musica|artem musicam]] discunt.

[[Keyboard cat]], feles qui in memis interretialibus notissimis apparet, videtur psallere [[clavile]].

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
* Bobis, Laurence. [[2000]]. ''Une histoire du chat: De l'Antiquité à nos jours.'' Lutetiae: Librarie Arthème Fayard. ISBN 2-02-085705-7.
* Carr, William H. [[1978]]. ''The New Basic Book of the Cat.'' Novi Eboraci: Scribner's. ISBN 0-684-15549-4.
* Case, Linda P. [[2003]]. ''The Cat: Its Behavior, Nutrition, and Health.'' Ames: Iowa State. ISBN 0-8138-0331-4.
* Clark, Ross D., ed. [[1992]]. ''Medical, Genetic, and Behavioral Aspects of Purebred Cats.'' Fairway: Forum. ISBN 0-9634124-0-X.
* Clutton-Brock, Juliet. [[1994]]. ''The British Museum Book of Cats, Ancient and Modern.'' Londini: Museum Britannicum. ISBN 0-7141-1758-7.
* Donalson, Malcolm Drew. [[1999]]. ''The Domestic Cat in Roman Civilization.'' Lewiston, Maine: Edwin Mellen. ISBN 0-7734-8160-5.
* Engels, Donald. [[1999]]. ''Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat.'' Novi Eboraci: Routledge. ISBN 0-415-26162-7.
* Gilbert, Stephen G. [[1993]]. ''Pictorial Anatomy of the Cat.'' Seattle: University of Washington Press. ISBN 0-295-95454-X.
* McGinnis, Terri. [[1993]]. ''The Well Cat Book,'' editio altera. Novi Eboraci: Random House. ISBN 0-394-58769-3.
* Paragon, Bernard-Marie, ed. [[2001]]. ''The Cat Encyclopedia.'' Lutetiae: Aniwa. ISBN 2-7476-0018-1.
* Sherding, Robert G., ed. [[1989]]. ''The Cat: Diseases and Clinical Management.'' Novi Eboraci: Churchill Livingstone. ISBN 0-443-08461-0.
* Toynbee, J. M. C. [[1973]]. ''Animals in Roman Life and Art.'' Baltimorae: Johns Hopkins. ISBN 0-8018-5533-0.
* Walker-Meikle, Kathleen. [[2011]]. ''Medieval Cats.'' Londini: British Museum. ISBN 978-0-7123-5818-7.
* Zuffi, Stefano. [[2007]]. ''I Gatti nell' Arte.'' Romae: Sassi. ISBN 978-88-901237-5-7.

== Nexus externi ==
* [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Situs pro sanitate felium,] apud www.vet.cornell.edu (Universitatem Cornell)
* [http://www.cfa.org Cat Fanciers' Association], societas Americana, apud situm cfa.org
* [http://www.gccfcats.org/ Cat Fancy], societas Brittanica, apud situm gccfcats.org
* [http://www.catvets.com American Association of Feline Practitioners, medici qui feles curant,] apud www.catvets.org
* [http://www.messybeast.com/retrospective-index.htm Libri prisci] de felibus, apud "MessyBeast Cats" (sc. Confusio Felum), anglice
* [http://species.wikimedia.org/wiki/Felis_silvestris_catus Feles] apud [[Wikispecies]]
{{Communia|Felis silvestris catus|felem}}

{{felidae}}


{{1000 paginae}}
{{Myrias|Biologia}}

{{FA stella}}

[[Categoria:Animalia domesticata]]
[[Categoria:Felinae]]
[[Categoria:Invadentes animalium species]]
[[Categoria:Mammalia dilecta]]
[[Categoria:Species cosmopolitae]]
[[Categoria:Taxa Linnaei]]
[[Categoria:Taxa 1758]]
Redire ad Feles.
Receptum de "https://la.wikipedia.org/wiki/Feles"