Carmina Isidorus Hispalensis

(1107C)I. Sunt hic plura sacra, sunt hic mundalia plura:
180 Ex his si qua placent carmina, tolle, lege.
Prata vides plena spinis, et copia florum.
(1108C)Si non vis spinas sumere, sume rosas.
Hic geminae radiant veneranda volumina legis,
Condita sunt pariter hic nova cum veteri.
II. Ille Origenes ego, doctor verissimus olim,
(1109A)Praereptus subito lingua nocente fui.
Condere, si credis, studui tot millia libros,
Quot legio missos ducit in arma viros.
Nulla meos unquam tetigit blasphemia sensus.
Sed vigil et prudens, tutus ab hoste fui.
Sola mihi casum Periarchon dicta dederunt,
His me conjectum impia tela premunt.
III. Gallia me genitum, me Pictavis ore tonanti
Doctorem Hilarium misit alumna suum.
IV. Ambrosius doctor, signis insignis, et hymnis,
Enitet hic titulis, enitet eloquiis.
V. Mentitur, qui te totum legisse fatetur.
An quis cuncta tua lector habere potest?
Namque voluminibus mille, Augustine, refulges.
Testantur libri quod loquor ipse tui.
Quamvis multorum placeat prudentia libris.
Si Augustinus adest, sufficit ipse tibi.
VI. Hieronyme interpres, variis doctissime linguis.
(1109B)Te Bethlehem celebrat, totus te personat orbis.
Te quoque nostra tuis promit bibliotheca libris.
VII. Nomine Joannes Chrysostomus inde vocatus,
Aurea quod nostrum lingua coruscat opus.
181 Constantinopolis me praeceptore refulget,
Et celebror libris doctor ubique meis.
Composui mores, virtutum praelia dixi,
Et docui miseros crimina flere reos.
VIII. Clarior eloquio cunctis, Cypriane, refulges.
Tu modo doctor eras, tu modo martyr ades.
IX. Si Maro, si Flaccus, si Naso, et Persius horret,
Lucanus si te, Papiniusque tedet,
Par erat eximio dulcis Prudentius ore,
Carminibus variis nobilis ille satis.
(1110A)X. Perlege facundi studiosum carmen Aviti,
Ecce Juvencus adest, Seduliusque tibi.
Ambo lingua pares, florentes versibus ambo,
Fonte evangelico pocula larga ferunt.
Desine gentilibus ergo inservire poetis,
Dum bona tanta potes, quid tibi Calliroen?
XI. Historias rerum et transacti tempora secli,
Condita membranis haec simul arca gerit.
XII. Quantum Augustino clares tu, Hippone, magistro,
Tantum Roma suo praesule Gregorio.
XIII. Non satis antiquis doctoribus impar haberis,
Leander vates. Hoc tua dicta docent.
XIV. Conditur hic juris series amplissima legum,
Veridico Latium quae regit ore forum.
Non fucos libros gestant haec scrinia nostra.
Qui cupis, ecce lege, si tua vota libent.
Tolle hic segnitiem, pone fastidia mentis.
Crede mihi, frater, doctior inde redis.
(1110B)An dicis forte: Quid jam mihi ista necesse est?
Quod mediter studii non superesse mihi.
Explicui historias, percurrique omnia legis,
182 Vere hoc si dicis, jam nihil ipse sapis,
XV. Quos claros orbe celebrat medicina magistros,
Hos praesens pictos signat imago viros.
Sunt medico dona, quandiu quisque laborat.
Aeger jam surgit, nulla lagena venit.
Quod debes medico, redde aeger, ne mala rursus
Occurrant, curret denuo nemo tibi.
Pauperis attendat medicus censum, atque potentis:
Dispar conditio dispari habenda modo est.
Si fuerit dives, sit justa occasio lucri;
Si pauper, merces sufficit una tibi.
(1111A)XVI. Quidquid Arabs aris, quidquid fert Indus odoris,
Quidquid et Ionii pervehit unda maris.
Cinnamomum, myrrham, folium, casiamque nitentem,
Balsama, thus, calamum, coryciumque crocum,
Haec possunt magnorum pigmentaria regum,
Et domus immensis proflua divitiis.
Nos viles fruimur pratorum germinis herbas,
Quas humiles valles et juga celsa ferunt.
Ergo sacri Hesperidum montes, et rura valete.
Nam multis curis munera nostra valent.
Hic odorata jacent, hic spirant cinnama, thura,
Quaeque opulentus Arabs, quaeque Sabaea feret.
Unguenti genera dum sint gratissima plura,
Nil rosa, nil viola gratius esse potest.
Cedet Elinus, cedet Amaracinus illis,
(1111B)Cedet et hic Cypro quae regione venit.
Unguenta hic cernis varia, quae Graecia misit,
Plurima et Hesperia de regione sumus.
Vascula concreta fragilis de pulvere terrae
Pigmenta gerimus, pocula nulla damus.
XVII. Qui calamo certare novit cum mortua pelle,
183 Si placet, hic veniat; hic sua bella gerat.
Quisque vagus fuerit media librarius hora,
Suspensus binis feriatur terga flagellis.
XVIII. Si plus, bis, terque, quaterque fieri quod vult
Scriba magis nosset, eo oportet, amice.
Si sapis, et sentis, hoc tibi dico, tace.
Non patitur quemquam coram se scriba loquentem,
Non est hic, quod agas, garrule, perge foras.
XIX. Hunc cecinit Salomon mira dulcedine librum
Qui tenet egregias Sponsi, Sponsaeque camoenas,
(1111C)Ecclesiae et Christi laudes hinc inde canentes.
Et thalami memorat socios sociasque fideles.
Has, rogo, mente tua, juvenis, mandare memento.
Cantica sunt nimium falsi haec meliora Maronis.
Haec tibi vera canunt vitae praecepta perennis.
Auribus ille tuis male frivola falsa sonabit.
(1112A)Carmen de eclipsi lunae.
Tu forte in luco lentus vaga carmina gignis,
Argutosque inter latices et musica flabra
Pierio liquidam perfundis nectare mentem.
At nos congeries obnubit turbida rerum,
Ferrataeque premunt milleno milite curae.5
Legicrepi tundunt, latrant fora, classica turbant.
Et trans Oceanum ferimur porro usque, nivosus
Cum teneat Vasco, nec parcat Cantaber horrens.
En quibus indicas ut crinem frondea Phoebi
Succingant, hederaeve comas augustius umbrent.10
En quos flammantem jubeas volitare per aethram.
Quin mage pernices aquilas vis pigra elephantum.
Praecurret, volucremque pigens testudo molossum
184 Quam nos rorifluam sectemur carmine lunam.
Sed tamen incurvus per pondera terrea nitens,15
Dicam, cur fesso livescat circulus orbe,
(1112B)Purpureumque jubar nivei cur tabeat oris.
Non illam, ut populi credunt, nigrantibus antris
Infernas ululans mulier praedira sub umbras
Detrahit altivago e speculo; nec carmine victa20
Vel rore Stygias **
Vincibilemque petit clamorem; quippe per aethram,
Qua citimus limes dispescit turbida puris,
Inviolata meat; sed vasto corpore tellus,
Quae medium tenet ima polum, dum lumina fratris25
Detinet umbriferis metis tum sidere crasso
Pallescit teres umbra rotae, dum transeat axem
Aggerei volox tumuli, speculoque rosanti
Fraternas reparet per coelum libera flammas.
Sed quia mira putas, cur, cum vis maxima solis30
Bis novies major clueat, quam terreus orbis,
Nunc circumcingat terrestres lumine metas,
Sume ratum rationis opus; namque aspice Phoebum,
Quam sublimis eat convexa per aurea mundi,
Quamque humilem terram collustret curribus altis:35
(1112C)Hic ingens utcunque libet vel desuper ignes
Sparserit, obliquo vel cum radiaverit axe
In terram radii franguntur; caetera solis
Lumina, qua major jaculis radiantibus exit,
Nil obstante globo, tendunt per inania vasta,40
Donec pyramidis peragat victa umbra cacumen.
Per quam cum Phoebe validos agit uda jugales,
Infima vicinis nonnunquam decolor umbris
Fratre caret, vacuoque exsanguis deficit ore.
(1113A)Cur autem sola spolietur lumine luna,45
Nil vero mirum est; quippe illam lucis egentem
Lux aliena fovet, quam cum pars proxima metae
Invidet, exspectat radios male caerula fratris.
At chorus astrorum reliquus non tangitur umbris.
Et proprium cunctis jubar est, nec sole rubescunt.50
Sed sudum ***
185 Porro ultra solem rapitur cum vertice coeli.
Jam cur semestri non semper palleat orbe,
(1114A)Inflexi praestant obliquo tramite cursus.
Namque vagans errore rato cum devia tortos55
Colligit anfractus, metam sol eminus exit,
Intorquetque peplum noctis, radiatque sororem.
Haec eadem ratio est, subitis cur frangitur umbris
Augusti solis rutilum jubar, indiga lucis
Quando inter terram et solem rota corporis almi60
Luna meat, fratrem rectis objectibus arcens.