kûsî

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /kʰuːˈsiː/
Deng (Amed)
Kîtekirin: kû·sî

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kûsî	kûsî
Îzafe	kûsiyê	kûsiyên
Çemandî	kûsî	kûsiyan
Nîşandera çemandî	wî kûsî	wan kûsiyan
Bangkirin	kûsiyo	kûsiyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kûsiyek	kûsiyin
Îzafe	kûsiyekî	kûsiyine
Çemandî	kûsiyekî	kûsiyinan

kûsî nêr

(heywan) ajaleke çarlingî ye û di bin qalikek req ve ye û giran dimeşe.
- Em dizanin ku herkesî û te bi xwe jî di zaroktiya xwe de kûsî kuştine, te beq girtine û te çavên wan jî derxistine. — (Hesenê Metê, Labîrenta Cinan, Weşanên Welat, 1994, r. 46)
kûsiyê avê: req
- (...) ewê li wê bilindayê da bikeve nava kûraniya avê û bibe xwarê masî û kûsî û nihengên binê avê. — (Perwîz Cihanî, Bilîcan, Nefel, 2002, r. 332, ISBN 91-89687-12-4)

Herwiha

Hevmane

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: کووسی‎
kurdî-krîlî: куси

Bide ber

Etîmolojî

proto-îranî: *kesiyepe- ("kûsî")

avestayî: kesyepe- ("kûsî")

farisî: kişif ("kûsî")

osetî: kîso ("kûsî")

belûçî: kasib ("kûsî") ... ^{alfabeya arî}

kurmancî: kûsî, kîso, kûsel, kûsele

Soranî: kîsell

zazakî: kesa ("kûsî")

sanskrîtî: keşyepa- ("kûsî")

toxarî B: kaccāp

Çavkanî: Horn p.191, Lubotsky p.9 | Pokorny: -
Herwiha bidin ber akadî kuşû (kevjal)

Jê

Werger

Afrîkansî: skilpad → af
Akadî: 𒃻𒅮𒈾 (šeleppû)
Akanî: akyekyedeɛ
Albanî: breshkë → sq m
Almanî: Schildkröte → de m, Landschildkröte m
Aramî: סלופּי‎ (salūpā)
Aromanî: broascã m, broascã tsãstoasã m
Astûrî: tortuga → ast m
Atayalî: ksipa
Azerî: tısbağa → az
Bajwayiya kendava rojava: kekuro
Başkîrî: ташбаҡа (tašbaqa), гөбөргәйел (göbörgäyel)
Bau bidayuh: diya
Belarusî: чарапа́ха m (čarapáxa)
Bengalî: কাছিম → bn (kachim)
Bretonî: baot → br m, baoted → br pj, baot douar
Bulgarî: костену́рка m (kostenúrka)
Burmayî: လိပ် → my (lip)
Çekî: želva → cs
Çînî:
Mandarînî: 龜 → zh (guī), 烏龜 (wūguī), 草龜 (cǎoguī)
Danmarkî: skildpadde → da g
Divehî: ކަހަނބު‎ (kahaᵐbu)
Dusuniya navendî: buu
Endonezyayî: kura-kura → id, penyu → id
Erebî: سُلَحْفَاة‎ → ar m (sulaḥfāh)
Erebiya misrî: سُلْحِفة‎ m (sulḥefa)

Erebiya hîcazî: سلحفة‎ m (sulḥafa)

Erebiya bakûrê şamê: زِلْحفِة‎ m (zílḥefi)

Erebiya başûrê şamê: سلحفة‎ m (sulaḥfá), سلحفة‎ m (sulḥufá), كركعة‎ m (kurkaʕa)
Ermenî: կրիա → hy (kria)
Esperantoyî: testudo → eo
Estonî: kilpkonn → et
Farisî: لاک‌پشت‎ → fa (lâk-pošt), باخه‎ → fa (bâxe)
Fînî: kilpikonna → fi, maakilpikonna
Fransî: tortue → fr m
Fransiya kevn: wecle m
Frîsî: skyldpod m
Gaelîka skotî: crùban-coille n, sligeanach n
Galîsî: tartaruga → gl m, sapoconcho n
Gurcî: კუ → ka (ḳu)
Hindî: कछुआ → hi n (kachuā)
Holendî: schildpad → nl m
Îbranî: צָב‎ n (tzav), שַׁלְחוּפָה‎ (šalḥūp̄ā)
Îdoyî: tortugo → io
Îgboyî: mbeku
Îngilîziya kevn: byrdling n, landbyrdling n
Îngilîzî: tortoise → en, turtle → en
Îngriyî: cerepaha
Îrlendî: toirtís m
Îsthmus zapotekî: bigu
Îtalî: tartaruga → it m, testuggine → it m
Îzlendî: landskjaldbaka m, skjaldbaka → is m
Japonî: 亀 → ja (かめ, kame), カメ → ja (kame), 陸亀 → ja (りくがめ, rikugame)
Kalalîsûtî: saaniluk
Kannadayî: ಆಮೆ → kn (āme), ಕೂರ್ಮ → kn (kūrma)
Katalanî: tortuga → ca m
Keşmîrî: کٔچھوٕ‎ (kạchvụ)
Kirgizî: ташбака → ky (taşbaka)
Kîmaragangî: landang
Koreyî: 거북 → ko (geobuk), 거북이 → ko (geobugi), 땅거북 (ttanggeobuk)
Kornî: kronek ervys n, melhwioges m, kroban n
Kuiyî (Hindistan): ସେମ୍ବି
Kuviyî: ତାମ୍ବେଲି
Latînî: testūdō → la n
Latviyayî: bruņurupucis → lv n
Lawsî: ເຕົ່າ → lo (tao)
Lîtwanî: vėžlys → lt n
Luksembûrgî: Landdeckelsmouk m
Makedonî: желка m (želka)
Malayalamî: ആമ → ml (āma)
Malezî: kura-kura
Maltayî: fekruna m, fkieren pj
Manksî: shligganagh n
Maorî: honuwhenua
Maratî: कासव n (kāsav)
Mecarî: teknősbéka → hu, teknős → hu
Melanauyiya navendî: kejaa
Mîkmakî: migjigj anim
Mongolî: яст мэлхий (jast melhij)
Nahwatlî: āyotl
Navajoyî: chʼééh digháhii
Normandî: tortue m
Norwecî:
Norweciya bokmålî: skilpadde → no n an m, landskilpadde n an m

Norweciya nînorskî: skjelpadde → nn m, landskjelpadde m
Oksîtanî: tartuga → oc m
Oygurî: تاشپاقا‎ (tashpaqa)
Kirîlî: ташпақа (tashpaqa)
Ozbekî: toshbaqa → uz
Palî: kacchapa n
Peştûyî: کيشپ‎ → ps n (kišáp)
Plodîşî: Schiltkjrät m
Polonî: żółw → pl m anim, żółw lądowy → pl m anim
Portugalî: tartaruga → pt m, jabuti → pt n, cágado → pt
Qazaxî: тасбақа (tasbaqa)
Romanyayî: țestoasă m, broască țestoasă m
Rusî: черепа́ха m (čerepáxa), желвь → ru m (želvʹ)
Sanskrîtî: कच्छप → sa n (kacchapa), कमठ → sa n (kamaṭha)
Sicîlî: scurzària
Sirboxirwatî:
Kirîlî: корњача m

Latînî: kornjača → sh m
Slaviya kevn:
Kirîlî: желꙑ m (žely)
Slaviya rojavayî ya kevn: желꙑ m (žely)
Slovakî: korytnačka → sk m
Slovenî: želva → sl m, kopenska želva m
Somalî: diindiin
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: nopawa m, žołw m

Sorbiya jorîn: nopawa m, želwja m
Spanî: tortuga → es m, tortuga terrestre m, morrocoy → es n
Swahîlî: kobe → sw
Swêdî: sköldpadda → sv
Tacikî: сангпушт → tg (sangpušt)
Tagal murutî: buu, babag
Tagalogî: pagong
Tamîlî: ஓடன் → ta (ōṭaṉ), ஆமை → ta (āmai)
Tarantinoyî: celóne
Tayî: เต่า → th (dtào)
Telûgûyî: తాబేలు → te (tābēlu)
Tirkî: kaplumbağa → tr, tosbağa → tr
Tirkmenî: pyşbaga
Tîbetî: རུས་སྦལ (rus sbal)
Toxarî B: kaccāp
Tswanayî: khudu 9 an 10
Tumbukayî: fulu
Urdûyî: کچھوا‎ n (kachuvā)
Ûkraynî: черепа́ха m (čerepáxa)
Viyetnamî: rùa → vi
Volapûkî: tortug
Weylsî: crwban n
Ximêrî: អណ្ដើក → km (ʼɑndaək)
Yidîşî: שילדקרויט‎ (shildkroyt), טשערעפּאַכע‎ m (tsherepakhe)
Yûnanî: χελώνα → el m (chelóna)
Kevn: κλεμμύς m (klemmús), χελώνη m (khelṓnē)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.