dan

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /dɑːn/
Deng (Amed)
Kîtekirin: dan

Lêker 1

dan (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha: -d-
`RP.` Niha
	ez	didim
	tu	didî
	ew	dide
	em, hûn, ew	didin
Fermanî	Yekjimar	bide
Fermanî	Pirjimar	bidin
Rehê dema borî: -da-
`RP.` Boriya sade
	min	da
	te	da
	wê/wî	da
	me, we, wan	da
Formên din: Tewandin:dan

dan lêkera xwerû, gerguhêz

Diyarî kirin, raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin.
Min gulek da wê.
ː anîn dinyayê, ruh danê.
Xwedê tu kengî dayî?
Jê çêbûn, lê peyda bûn.
Rengê xwe dan. (reng lê peyda bûn, rengîn bûn)

Berhem dan. (berhem pê ve şên bûn)
danîn
- Deqyanûs bi şîrek hilanî da bin lîbasê xwe. — (Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, 2022 ["1857"], r. 90)

Ji wêjeya klasîk

Ji lebê le'leşeker bêj û ji şekker meke behs
Bi ser enguştê 'eqîqê bide fincana rehîq
Abê heywan te çi yin nav-i ji kewser meke behs — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

dayîn

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: دان‎
kurdî-krîlî: дан

Tewîn

-d-
(devokî) -de-

Jê

(Navdêr) dankirin
(Navdêr) danberdan
danbirin
dandanîn
danxistin
dangirtin
(Biwêj) dan ber hev: miqayese kirin
(Biwêj) dan rê: 1) bi rê kirin 2) bi rê ketin, dest bi meşê kirin
(Biwêj) xwe dan agirî: xwe nêzî agirî kirin (daku germ bibe)

Etîmolojî

Ji proto-îranî *de¹- (“dan”) ji proto-hindûewropî *deh₃- (“dan”). Hevreha soranî [skrîpt hewce ye] (dan-, “dan”), avestayî [skrîpt hewce ye] (da-, “dan”), farisiya kevn da- (“dan”), partî dh- (“dan”), farisiya navîn dy- (“dan”), farisî [skrîpt hewce ye] (daden-, “dan”), belûçî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), hewramî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), zazakî dayen- (“dan”), sanskrîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), yûnanî didonai- (didonai-, “dan”), latînî dare- (“dan”), fransî donner- (“dan”), hîtîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), semnanî dāī- ("dan")

Çavkanî: Cheung p.44, Watkins p.21, Etymonline

Werger

Abxazî: аҭара (ātārā)
Afrîkansî: gee → af
Aklanon: bugay
Albanî: jep
Almanî: geben → de, abgeben → de
Altayiya başûrî: берер (berer)
Amharî: መስጠት (mäsṭät)
Aragonî: dar
Aramî:
Siryanî: ܝܗܒ‎ (yav)
Aromanî: dau
Asamî: দে (de)
Astûrî: dar → ast
Azerî: vermək → az
Baskî: eman
Başkîrî: биреү (birew)
Belarusî: дава́ць impf (davácʹ), даць pf (dacʹ), дары́ць impf (darýcʹ), падары́ць pf (padarýcʹ)
Bengalî: দেওয়া → bn (deoẏa)
Bretonî: reiñ → br
Bukidnon manoboyiya rojavayî: beɣey
Bulgarî: да́вам → bg impf (dávam), дам → bg pf (dam)
Burmayî: ပေး → my (pe:)
Buryatî: үгэхэ (ügexe)
Çekî: dávat → cs impf, dát → cs pf, darovat → cs
Çerokî: ᎠᏓᏁᏗ (adanedi), ᎠᎥᏏ (avsi), ᎦᏅᏁᎭ (ganvneha)
Çîçewayî: -patsa
Çînî:
Kantonî: 畀 (bei²)

Dunganî: ги (gi)

Ganî: 把 (ba³)

Hakkayî: 分 (fûn)

Mandarînî: 給 → zh (gěi), 遞 → zh (dì)

Min dongî: 乞 (ké̤ṳk)

Minnanî: 予 → zh-min-nan (ú, ír, í)

Wuyî: 撥

Xiangî: 把
Dalmatî: duor
Danmarkî: give → da
Dolganî: биэр (bier)
Dongşîangî: ogi
Drungî: bi
Endonezyayî: beri → id, memberi → id, memberikan → id
Erebî: أَعْطَى‎ → ar (ʾaʿṭā), وَهَبَ‎ → ar (wahaba), مَنَحَ‎ (manaḥa), آتَى‎ → ar (ʾātā)
Erebiya misrî: إدى‎ (ʔidda)

Erebiya kendavî: عطى‎ (ʕaṭa)

Erebiya hîcazî: أعطى‎ (ʔaʕṭa), أدَّى‎ (ʔadda)
Ermenî: տալ → hy (tal)
Esperantoyî: doni → eo
Estonî: andma → et
Evenî: бӫдэй (ʙjödəj)
Evenkî: буми (bumi)
Faliskanî: do (do)
Farisî: دادن‎ → fa (dâdan)
Ferî: geva → fo
Fînî: antaa → fi
Fransiya kevn: doner
Fransî: donner → fr, bailler → fr
Friyolî: dâ
Frîsiya bakur: jeewe, du, jiiw
Frîsiya kevn: ieva, jeva
Frîsî: jaan
Gaelîka skotî: thoir, tabhair
Galîsî: dar → gl
Gotî: 𐌲𐌹𐌱𐌰𐌽 (giban)
Gurcî: მიცემა (micema), ჩუქება (čukeba)
Guwaranî: me'ẽ
Haîtî: bay
Hawayî: hāʻawi
Higaononî: ila
Hindî: देना → hi (denā)
Holendî: geven → nl, overhandigen → nl
Îbranî: נָתַן‎ → he (natán)
Îdoyî: donar → io
Îlokanoyî: mangted
Îngilîziya kevn: sellan
Îngilîzî: give → en
Înterlîngua: dar
Îrlendî: tabhair
Îtalî: dare → it
Îzlendî: gefa → is
Japonî: 与える → ja (あたえる,ataeru)，あげる → ja (ageru), 下さる (くださる, kudasaru), 差し上げる → ja (さしあげる, sashiageru), くれる → ja (kureru)
Javayî: wènèh, mènèh
Kalingayiya başûrî: mangatod
Kalmîkî: өгх (ögx)
Kamberayî: wua
Kankanayiya bakurî: menited
Kaşûbî: dawac
Katalanî: donar → ca
Kaurnayî: yungkunthi
Keçwayî: quy, churay, goi
Keşmîrî: دیُٛن‎ (d'un)
Kirgizî: берүү → ky (berüü)
Kîngalî: දෙනවා (denawā)
Koreyî: 주다 → ko (juda), 드리다 → ko (deurida)
Korsîkayî: dà → co
Ladînî: dé, dèr, dèsc
Latgalî: dūt, snēgt
Latînî: do → la, perhibeo, exhibeo → la
Latviyayî: dot → lv
Lawsî: ມອບ (mǭp), ໃຫ້ (hai)
Lîtwanî: duoti → lt
Lîvonî: andõ
Lombardî: dà
Lueyî: ᦠᦹᧉ (ḣue²)
Maguindanaoyî: ingay
Makedonî: дава (dava)
Malayalamî: നൽകുക → ml (nalkuka), കൊടുക്കുക → ml (koṭukkuka), തരുക → ml (taruka)
Malezî: memberi, memberikan, beri → ms, bagi → ms
Maltayî: ta
Mançûyî: ᠪᡠᠮᠪᡳ (bumbi)
Maorî: homai, hoatu, whakapākūwhā, kōkuhu
Maranaoyî: begay, nggay
Maratî: देणे (deṇe)
Mazenderanî: هادائن‎ (hâdâen)
Mecarî: ad → hu
Mongolî: өгөх → mn (ögöh)
Nahwatlî: maca
Nanayî: бувури
Napolîtanî: dà
Navajoyî: yíʼááh, yíjááh, yíyeeh, yíłjooł, yíkaah, yílé, yínííł, yíłteeh, yítįįh, yítłeeh, yíłtsóós
Nedersaksî: geven → nds
Normandî: baillier, bailli, donner
Norsiya kevn: gefa
Norwecî: gi → no, overrekke, overlate, skjenke → no
O'odhamî: ma꞉k
Ohloniya bakur: sume
Oksîtanî: donar → oc
Oriyayî: ଦେବା → or (deba)
Oromoyî: kennuu
Osmanî: ویرمك‎ (vermek)
Oygurî: بەرمەك‎ (bermek)
Ozbekî: bermoq → uz
Papyamentoyî: duna
Pîttcantcatcarayî: unganyi
Polonî: dawać → pl impf, dać → pl pf, przekazać → pl, przekazywać → pl impf
Portugalî: dar → pt
Qazaxî: беру → kk (beru)
Romancî: dar
Romanyayî: da → ro
Rusî: дава́ть → ru impf (davátʹ), дать → ru pf (datʹ), дари́ть → ru (darítʹ), подари́ть → ru (podarítʹ)
Saksoniya kevn: gevan, geƀan
Sanskrîtî: ददाति → sa (dadāti), यच्छति → sa (yacchati)
Sardînî: dàe
Sicîlî: dari → scn
Sindhî: ڏِئَڻُ‎ (ḍiyanu)
Sirboxirwatî: dati → sh
Kirîlî: давати impf, дати pf

Latînî: davati → sh impf, dati → sh pf
Slaviya kevn: дати (dati)
Slovakî: dávať impf, dať pf
Slovenî: dati → sl, podariti
Somalî: siin
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: daś pf, dawaś impf

Sorbiya jorîn: dawać impf, dać pf
Spanî: dar → es, entregar → es, donar → es
Sundanî: pasihan
Swahîlî: kupa → sw
Swêdî: ge → sv, giva → sv
Şerpayî: སྟེར (ter)
Şîngazîcayî: hupva
Tabasaranî: тувуб (tuvub)
Tacikî: додан → tg (dodan)
Tagalogî: magbigáy → tl
Tamîlî: கொடு → ta (koṭu), தா → ta (tā)
Tayî: ให้ → th (hâi), มอบให้
Tedim çinî: pia
Teteriya krîmî: bermek
Teterî: бирергә → tt (birergä)
Tetûmî: fó
Tirkî: vermek → tr
Tirkmenî: bermek → tk
Tîbetî: སྦྱིན (sbyin), སྟེར (ster)
Tokpisinî: givim, gipim → tpi
Tupînambayî: me'eng
Tuvanî: бээр (beer)
Urdûyî: دینا‎ (denā)
Ûkraynî: дава́ти → uk impf (daváty), да́ти → uk pf (dáty), дарува́ти (daruváty), подарува́ти (podaruváty)
Venîsî: dare
Viyetnamî: cho → vi
Walonî: diner → wa, bayî → wa
Weylsî: rhoi → cy
Xakasî: пирерге (pirerge)
Ximêrî: ឲ្យ, អោយ (ʼaoy), ជូន → km (cuun)
Yakutî: биэр (bier)
Yidîşî: געבן‎ (gebn)
Yûnanî: δίνω → el (díno)
Kevn: δίδωμι (dídōmi)
Zêlandî: geve
Zhuangî: hawj
Zouyî: pie

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dan	dan
Îzafe	dana	danên
Çemandî	danê	danan
Nîşandera çemandî	wê danê	wan danan
Bangkirin	danê	danino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	danek	danin
Îzafe	daneke	danine
Çemandî	danekê	daninan

dan mê

hediye, bexşîn, diyarî

Werger

Îngilîzî: gift → en, grant → en
Tirkî: hediye → tr

Navdêr 2

dan nêr

Dexl, dexlûdan, genim, ceh, tov.

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: دان‎

Herwiha

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *dʰoHnéh₂ (dan, dexl), hevreha avestayî dāna, sanskrîtî धाना • dhānā́, farisî دانه‎ • dāne, pehlewî dān(ag). tane ya tirkî ji zimanekî îranî ye.