Pekîn

Pekîn 北京市
Bajarên paytext
北京市
Pekîn li ser nexşeyê
Pekîn
Koordînat: 39°54′14.51″Bk 116°24′27.11″Rh / 39.9040306°Bk 116.4075306°Rh / 39.9040306; 116.4075306
Parzemîn	Asya
Dewlet	Çîn, Wang Jingwei regime, Provisional Government of the Republic of China, Komara Çînê, Beiyang Government, Xanedana Qing, Xanedana Ming
Paytexta	Çîn Împeratoriya Çînê Provisional Government of the Republic of China (1912-1913) Empire of China Komara Çînê (1912–1928) Beiyang Government Q15524976
Merkeza îdarî	Tongzhou District
Îdarî
• Şaredar	Yin Yong (2022–)
Qada rûerdê
• Giştî	16410.54 km2 (633.614 sq mi)
Bilindahî	43 m (141 ft)
Nifûs	19.612.368 (2010), 21.705.000 (2015), 21.710.000 (2017), 15.380.000 (2005), 21.893.095 (2020)
Dem	UTC+8
Koda telefonê	10
Malper	www.beijing.gov.cn english.beijing.gov.cn/ www.beijing.gov.cn/gate/big5/www.beijing.gov.cn/index.html french.beijing.gov.cn/ korean.beijing.gov.cn/ japanese.beijing.gov.cn/ german.beijing.gov.cn/ spanish.beijing.gov.cn/ russian.beijing.gov.cn/ arabic.beijing.gov.cn/
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Pekîn^[1] yan Beijing, paytexta Komara Gel a Çînê ye ku zêdetirî 21 milyon şêniyê paytexta neteweyî ya herî qerebalix ê cîhanê ye û piştî bajarê Şanghayê duyem bajarê herî mezin ê Çînê ye.^[2] Bajêr li bakurê Çînê ye ku wekî şaredariyek di bin rêveberiya rasterast a Konseya Dewletê de ye û bi 16 navçeyên bajarî, derbajarî û gundewarî ve tê birêvebirin.^[3] Pekîn ji xeynî bajarê ciran a Tianjin, bi piranî ji aliyê Parêzgeha Hebei ve dorpêçkiriye ku bi hev re, sê beşên megalopolîsa Jingjinji û herêma paytexta neteweyî ya Çînê pêk tînin.

Pekîn bajarekî cîhanî ye ku yek ji navendên sereke yên cîhanê ye û ji bo çand, dîplomasî, siyaset, darayî, karsazî û aborî, perwerde, lêkolîn, ziman, turîzm, medya, werzîş, zanist, teknolojî û veguheztinê navendek girîng e. Wekî megabajar, Pekîn ji hêla nifûsa bajarî ve piştî Şanghayê duyem bajarê herî qelebalix ê Çînê ye.^[4] Bajar navenda piraniya pargîdaniyên herî mezin ên dewleta Çînî ye ku hejmareke herî mezin a pargîdaniyên Fortune Global 500ê li cîhanê û malavaniya saziyên darayî yên herî mezin ên cîhanê dike.^[5] Di heman demê de bajêr navenda sereke yê otobana neteweyî û rêhesiniya tora bilez û navenda serekeyê rêya hesiniya normal e. Balafirgeha Navneteweyî ya Pekînê ji sala 2010an vir ve ji hêla seyrûsefera rêwiyan ve balafirgeha herî qerebalix ê Asyayê ye duyem balafirgeha herî qerebalix ê cîhanê ye.^[6] Balafirgeha Navneteweyî ya Pekîn Daxing ku balafirgehek navneteweyî ya duyem li Pekînê ye, termînala balafirgeha yek-avahî ya herî mezin a cîhanê ye.^[7][8]

Pekîn ku hem bi şêwaza mîmariya nûjen û hem jî kevneşopî berhev dike, yek ji kevintirîn bajarên cîhanê ye ku xwedan dîrokek dewlemend e ku ji sê hezar salan vedigere. Berjêr yek ji Çar Paytextên Kevin ên Mezin ên Çînê ye ku Pekîn di piraniya heşt sedsalên çûyî de bûye navenda siyasî ya welêt û ji hêla nifûsê ve di piraniya hezarsala duyem a p.z. de bajarê herî mezinê cîhanê bû.^[9] Li gel çiyayên ku ji sê aliyan ve bajarê hundirîn dorpêç dikin, ji xeynî dîwarên kevnar ên hundir û derveyî, Pekîn ji hêla stratejîk ve hatiye amade kirin û pêşkevtî bû ku dibe bajarê împerator û bi vî rengî cihek bêkêmasî bû ku bibe paytexta emperyal. Bajar bi qesrên xwe yên dewlemend, perestgeh, park, baxçe, gor, dîwar û dergehên xwe navdar e.^[10] Pekîn yek ji girîngtirîn cihên geştiyariyê yên cîhanê ye. Di sala 2018an de, bajêr piştî Şanghayê duyemîn bajarê geştiyariyê yê cîhanê bû. Pekîn malavaniya gelek bîrdar û muzexaneyên neteweyî ye û heft şûnwarên Mîrateya Cîhanî ya UNESCOyê ku di wan de Bajarê Qedexe, Perestgeha Bihuştê, Qesra Havînê, Gorên Ming, Zhoukoudian û beşên Dîwarê Mezin û Kanala Mezin dike.^[11] Siheyuans, şêwaza xanî ya kevneşopî ya bajêr û hutong, kuçeyên teng ên di navbera siheyuanan de, cihên balkêş ên geştiyariyê yên sereke ne.

• 
  Bajarê qedexe li Pekînê.
• 
  Wêneyek ji Pekînê.
• 
  Dîmenek ji avahiyên bilind, Pekîn.
• 
  "Zhongguancun" cihê peykerên orîjînal.
• 
  Dongcheng, Pekîn.
• 
  Pekîn CBD di sala 2022an de.

 Li Wikimedia Commons medyayên di warê Pekîn de hene.