Sed Dibistanên Ramanê

Cihên jidayikbûna fîlozofên Çînî yên girîng ên ji sed dibistanen raman yên di dema xanedana Zhou yê.

Sed Dibistanen Raman (çînî: 諸子百家; pinyin: zhūzǐ bǎijiā) dibistanên felsefe û ramanin ku dî navbera sedsala 6an (B.Z.)-221an(B.Z.) de li Çîn a kevnar derketine holê.

Di dîroka Çînî de, ev serdem wekî serdemek xwînrij tê zanîn ku dewletên piçûk şer û pevçûnên hevûdu dikirin. Ev dem wek Serdema Bihar û Payiz , Serdema Dewletên Şer Dikin tê zanîn. Ji aliyekî din ve, ew wekî serdema zêrîn a dîroka ramana Çînî jî tê zanîn. Felsefe û ramanên li ser mijarên esman, jiyan, civak, xweza, derman, teknolojî, stratejî di vê demêda bi avayekî serbixwe pêşta çu.

Ditin û zanînên vê demê, bandorek mezin li ser awayên jiyan û hişmendiya civakî ya welatên Asyayî kirîye. Mamosteyên hêja yên vê demê, li ser rêbazen rêvebirîyê yên dewletan, şer û dîplomasîyêda, şîret li serweran/rêvebiran kirîye.

Ev dem ,bi yek kirina Çînê ji alîyê xanedana Qin va, dawî bû. Hin ji van dibistanên ramanê li Çinê û li derdorê Çînê ji tunebûnê xelas bûn û îro hîn jî çalak in.

Dibistana Dao

Nûnerên herî girîng ên hînkirina Dao (rê) Lao Zi û Chuang Tzu nin. Ev dibistan li ser civak û raman gelek bandordar bûye. Di navenda têgihiştina esmanî, bingehîya dermankirina Çînî, rêveçuna xwezayîda Dao heye. Bi rastî, bandora Dao li ser hema hema hemî dibistanên ku li Çînê derketiye, heye.

Dibistana Konfusyus

Konfusyus kesê ku herî zêde bandor li ser rêvebirîya dewletê kirîye ye. Hê jî bandora Konfusyus li ser Çîn a nûjen û civaka nûjan a Çîn heye

Dibistana Mo

Dibistana Yin Yang

Dibistana Zagonêran

Dibistana Nav û Forman

Çavkanî

Ev gotar ji agahiyên naveroka gotara wekhev a Wîkîpediyaya tirkî pêk tê.

Dîroka Çîn
KEVNAR
Neolîtîk d. 8500 – d. 2070 B.Z.
Xia d. 2070 – d. 1600 B.Z.
Shang d. 1600 – d. 1046 B.Z.
Zhou d. 1046 – 256 B.Z.
Zhou (Rojava)
Zhou (Rojhilat)
Serdema Bihar û Payiz
Serdema Dewletên Şer Dikin
ÎMPERATORÎ
Qin 221–207 B.Z.
Han 202 B.Z. – 220 P.Z.
Han (Rojava)
Xin
Han (Rojhilat)
Sê Împeratorî 220–280
Wei, Shu and Wu
Jin 265–420
Jin (Rojava)
Jin (Rojhilat)	Şanzdeh Keyanî
Xanedanên Bakur û Başûr 420–589
Sui 581–618
Tang 618–907
(Wu Zhou 690–705)
Pênc Xanedan û Deh Keyanî 907–979	Liao 916–1125
Song 960–1279
Song (Bakur)		Xia (Rojava)
Song (Başur)	Jin		Liao (Rojava)
Yuan 1271–1368
Ming 1368–1644
Qing 1644–1912
MODERN
Komara Çîn 1912–1949
Mançukuo 1932–1945
Komara Gel a Çînê 1949–
Komara Çînê (Taywan) 1949–
binêre gotûbêj çêke