Çavkaniya Ûrmiye bibîne

Mafên te bo vê rûpelê biguhêre tune ye ji bo vê sedemê:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 16:21, 18 kanûna pêşîn 2022
Expiry of block: 16:21, 18 kanûna pêşîn 2025

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Tu dikarî li çavkaniya vê rûpelê binêrî û wê kopî bikî.

{{Maneyên din|Ûrmiye (cudakirin)}}
{{Agahîdank bajar
| nav                = Ûrmiye
| navê_fermî         = {{ziman|fa|ارومیه}}
| nexşeya_cihan      = Îran #Rojhilata Kurdistanê
| koordînat          = {{Koord|37|32|58|N|45|04|11|E|display=inline, title}}
| welat              = [[Rojhilatê Kurdistanê]]
| dûgel              = {{Ala|Îran}}
| parêzgeh           = [[Azerbaycana Rojava (parêzgeh)|Ûrmiye]]
| navçe              = [[Ûrmiye (navçe)|Ûrmiye]]
| nahiye             = [[Navenda navçeya Ûrmiye (nahiye)|Navend]]
| gundistan          = 
| navê_nîştecihan    = ûrmiyeyî
| gelhe              = 963.738
| gelhe_sal          = [[2011]]
| rûerd              = 
| bilindayî          = 1.355
| wêne               = OrumiehFromPlane.jpg
| wêne_sernav        = Wêne ya Ûrmiyeyê ji esmanê
| wêne_firehî        = 250px
| malper             = 
}}

[[Wêne:Urmia uni central library.jpg|thumb|Kitêbxaneya Zanîngeha Ûrmiyeyê]]
'''Ûrmiye'''<ref>Ronayî Onen û Samî Tan (2009). Hînker. Asta sêyemîn [sic]. Enstîtuya Kurdî, Stembol.</ref>, '''Wirmê'''<ref>Ebdulla Xafor (1996). Cografyay Kurdistan. APEC</ref> an '''Urmê'''<ref>Gîwî Mukriyanî (1999/2010). Ferhengî Kurdistan. Kurdî-kurdî. Enstituya Kurdî ya Amedê</ref> ({{bi-fa|اورمیه}}), bajarê herî mezin ê parêzgeha Azerbaycana Rojava ye ku yek ji parêzgehên [[Rojhilata Kurdistanê]] ye ku piştî sedsala 9an a berê zayînê bajarek Ûrartûyan û bajarek Manan bû di sedsala 8an a berê zayînê de jî yek bajarên Împaratoriya Medan bû. Nifûsa bajarê Ûrmiyê li derdora 970.000 ye. Xelkê Ûrmiyê bi zimanê [[kurd]]î [[kurmancî]] û bi zimanê tirkiya azerbaycanê diaxivin. Bajar ji çend herêmên cuda ên kurdnişîn û azernişîn pêk tê.

== Etîmolojî ==

Heta niha gelek niqaş li ser vî navî hatine kirin. Hraç Martirosiyan (Hrach Martirosyan) di kitêba xwe bi navê '' Studies in Armenian Etymology '' di rûpela 681 de dibêje '' Ormî '' di zimanê Ermenî de wate divarê derûdora bajêr. Paşê dibêje '' ormi '' digel ὅρμος / '' hormos '' a Yewnanî bi wateya liman ya iskile, yek kok heye ku erdnîgarê jî vê peyt dike.

Ûrmiyê dîrokekî pir kevin heye. Pêşniyarê dîn ji bo koka navê Ûrmiyê ev in: Pourdavoud, '' Ûr- '' (bajerekî mîna di bêjeya Ûrşelîm, bajarê Silêman) û '' -miye '' (av); di zimanê Aramî de wate bajarê avan.{{Çavkanî hewce ye|tarîx=nîsan 2024}} Samuel Noah dibê ku '' orum '' digel '' ho-ru-um '' a di navê '' horumkoraka '' ya Sumêrê ku navê çiyayekî di '' Efsaneya loqalbanda padişahê Sumerê '' ye hevkok be.{{Çavkanî hewce ye|tarîx=nîsan 2024}} Minorsky, ji ber ku di hin nivîstekyên Sûryanî de ku li pal gola Ûrmiyê hatine dîtin navê '' Armaitî Urmaitî '' hatiye dibe ku ev nav Sûryanî be.{{Çavkanî hewce ye|tarîx=nîsan 2024}} Navê berê yê Ûrmiyê di serdema şah de Rizayiye bû ku ji navê Riza Şahê Pehlevî girtÎ bûn. Navê Ûrmiyê yê kevin di serdema Sasaniyan de Çîçist bû ye ku di nivîsteka Avestayê de jî hatiyê ku zadîgeha Pêxembera Zêrdeşt bû ye. Niha jî li kêlega Ûrmiyeyê gundek bi navê [[Çîçist]] heye.

== Erdnîgarî ==
Ji aliyê erdnîgariyê de, bajarê Ûrmiyeyê ji aliyê rojhilat ve digehe [[gola Ûrmiyê]] û ji aliyê rojava ve digehe [[bakurê Kurdistanê]] û ji bakur ve digehe bajarê [[Selmas]]ê û ji aliyê başûr ve digehe bajarên [[Nexede]] û [[Şino]] yê.

Ûrmiye navenda parezgeha Azerbaycana Rojava (bi kurdî parêzgeha Ûrmiye) ye ku ji bajarên [[Mehabad]], [[Xoy]], [[Selmas]], [[Makû]], [[Çaldiran]], [[Miyanduav]], [[Bokan]], [[Nexede]], [[Şino]], [[Pîranşar]] û [[Serdeşt]]ê pêk tê. "Menda-Avdî"

== Dabeşkirina bexşê ==
{{Gotara bingehîn|Ûrmiye (bexş)}}

{|
| valign="top" |
Gundistanên bexşê:

* [[Ûrmiye (bexş)|Merkezî]] (navend) ({{ziman|fa|lمرکزی}}), gundistanên vê bexşê ev in:
** [[Berandiz (gundistan)|Berandiz]] ({{ziman|fa|باراندوز}})
** Berandizçaya Serî ({{ziman|fa|باراندوزچای شمالی}})
** Berandizçaya Binî ({{ziman|fa|باراندوزچای جنوبی}})
** Turkeman ({{ziman|fa|ترکمان}})
** Bekşlûçay ({{ziman|fa|بکشلوچای}})
** [[Dol (gundistan)|Dol]] ({{ziman|fa|دول}})
** Nazlûya Binî ({{ziman|fa|نازلوی جنوبی}})
** Başqela ({{ziman|fa|باش قلعه}})
** Rozeçay ({{ziman|fa|روضه چای}})

| valign="top" style="margin-left:2em;"|
{| class="wikitable" align="right" style="margin-left:2em;"
|-
! [[Ûrmiye (navçe)|Şaristana Ûrmiyeyê]]
|-
| {{Nexşeya Şaristana Ûrmiyeyê}}
|}
|}

== Dîrok ==
Li gorî Vladimir Minorsky, beriya zayînê di sala 2000an de Deşta Urmiyê gund û şaristaniyên Ûrmiye beşeke ji Mîrektiya Wanê bû. Vekolîna bermahiyên kevnar ên li nêzîkî Ûrmiyê bû sedema dîtina kelûpelên xwaringehê ku dîroka wan vedigere sedsala 20an a berî zayînê. Di demên kevnare de li aliyê rojavayê [[Gola Ûrmiyê]] jê re Gilzan dihate gotin û di sedsala 9an a berî zayînê de hikûmeteke serbixwe li wir desthilatdar bûye desthilatdar ku piştre tevlî [[Ûrartû|Împeratoriya Ûrartûyan]] yan jî [[Împaratoriya Menanan]] bûye. Di sedsala 8an de berî zayînê, dever heya ku ew beşdarî Împeratoriya Medan bûye, jêrdestê Hikûmeta Asuzhan bû.

Suryaniyên ku ji ber êrîşa Tîmûr a Bexdayê rizgar dibin, ji bakurê Iraqê reviyabûn çiyayên [[Colemêrg, Hekarî|Colemêrgê]] li rojavayê gola Ûrmiyê bicih dibin û ev herêm heta sedsala 19an wekê cih û warên wan dimîne.<ref>{{Jêder-kitêb |url=https://books.google.com/books?id=yXYKAgAAQBAJ&pg=PA149 |sernav=Encyclopedia of the World's Minorities |paşnav=Skutsch |pêşnav=Carl |tarîx=2013-11-07 |weşanger=Routledge |isbn=978-1-135-19388-1 |ziman=en }}</ref>

Di serdema sefewiyan de, tirkên osmanî yên cîran ku hevrikên [[Dewleta Sefewiyan|sefewiyan]] bûn çend caran êrîşî bajêr kirin û çend caran bajêr dagirkirin lê di her dagirkirinê de sefewiyan carekê din dîsa bi serketî kontrola deverê bi dest dixin. Dema ku di sala 1622an de, di serdema şahê Sefewî Ebbas I (j.1588-1629) Qasem Sultan Efşar ku wekê waliyê Mûsilê hatibû tayînkirin, piştî demek kurt ji ber derketina nexweşiya webayê neçar dimîne ku dest ji wezîfeya xwe berde. Piştre diçe Rojhilata Kurdistanê û dibe damezrênerê civata Efşar a Ûrmiyê. Bajêr ji sala 1747am heya 1865an dibe paytexta Xenedana Ûrmiyeyê.

Di vî bajarî de yek ji pêşengên tevgera Kurdayetiyê [[Ebdulrehman Qasimlo|Dr. Qasimlo]] hatiye dinê.

== Demografî ==
Li herêmê êlên [[Begzade]], [[Celalî]], [[Dirî]], [[Hinare]], [[Herkî]] , [[Kirmanc]], [[Kore Sunî]], [[Seyîd]] û [[Evdoyî]] û Kardarî dijîn.

== Çavkanî ==
{{Çavkanî}}

== Girêdanên derve ==
{{Kategoriya Commonsê ya biçûk|Urmia}}

{{Azerbaycana Rojava}}
{{Bajarên Kurdistanê}}
{{Navenda parêzgehên Îranê}}
{{Kontrola otorîteyê}}
{{Koord|37|32|58|Bk|45|04|11|Rh|type:city(871204)|display=title}}

[[Kategorî:Bajarên Rojhilatê Kurdistanê]]
[[Kategorî:Rojhilata Kurdistanê]]
[[Kategorî:Ûrmiye| ]]

Şablonên ku li ser vê rûpelê tên bikaranîn:

Şablon:!- (çavkaniyê bibîne) (parastî)
Şablon:Agahîdank bajar (biguhêre)
Şablon:Ala (biguhêre)
Şablon:Ala/core (biguhêre)
Şablon:Azerbaycana Rojava (biguhêre)
Şablon:Bajarên Kurdistanê (biguhêre)
Şablon:Bi-fa (biguhêre)
Şablon:Bi-zimanê (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Category handler (biguhêre)
Şablon:Daneyên welat Îran (biguhêre)
Şablon:Delink (biguhêre)
Şablon:Fix (biguhêre)
Şablon:Fix/category (biguhêre)
Şablon:Gotara bingehîn (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Hlist/styles.css (biguhêre)
Şablon:ISO 639 navê fa (biguhêre)
Şablon:Image label (biguhêre)
Şablon:Image label begin (biguhêre)
Şablon:Image label end (biguhêre)
Şablon:Jêder-kitêb (biguhêre)
Şablon:Kategoriya Commonsê ya biçûk (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Kontrola otorîteyê (biguhêre)
Şablon:Koord (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Main other (biguhêre)
Şablon:Maneyên din (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Navbox (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Navenda parêzgehên Îranê (biguhêre)
Şablon:Nexşeya cihan (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Şablon:Nexşeya Şaristana Ûrmiyeyê (biguhêre)
Şablon:Unknown (biguhêre)
Şablon:Wikidata (biguhêre)
Şablon:Wêne etîket (biguhêre)
Şablon:Wêne etîket dawî (biguhêre)
Şablon:Wêne etîket destpêk (biguhêre)
Şablon:Ziman (biguhêre)
Şablon:Çavkanî (çavkaniyê bibîne) (parastî)
Şablon:Çavkanî/styles.css (biguhêre)
Şablon:Çavkanî hewce ye (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Modul:Arguments (biguhêre)
Modul:Authority control (biguhêre)
Modul:Authority control/config (biguhêre)
Modul:Category handler (biguhêre)
Modul:Category handler/blacklist (biguhêre)
Modul:Category handler/config (biguhêre)
Modul:Category handler/data (biguhêre)
Modul:Category handler/shared (biguhêre)
Modul:Check for deprecated parameters (biguhêre)
Modul:Check for unknown parameters (biguhêre)
Modul:Citation/CS1 (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/COinS (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/Configuration (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/Date validation (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/Utilities (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (biguhêre)
Modul:Citation/CS1/styles.css (biguhêre)
Modul:Complex date (biguhêre)
Modul:Coordinates (biguhêre)
Modul:DateI18n (biguhêre)
Modul:Delink (biguhêre)
Modul:EditAtWikidata (biguhêre)
Modul:I18n (biguhêre)
Modul:I18n/complex date (biguhêre)
Modul:ISOdate (biguhêre)
Modul:Math (biguhêre)
Modul:Namespace detect/config (biguhêre)
Modul:Namespace detect/data (biguhêre)
Modul:Navbar (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Modul:Navbar/configuration (biguhêre)
Modul:Navbar/styles.css (biguhêre)
Modul:Navbox (çavkaniyê bibîne) (nîv-parastî)
Modul:Navbox/configuration (biguhêre)
Modul:Navbox/styles.css (biguhêre)
Modul:Nexşeya cihan (biguhêre)
Modul:Nexşeya cihan/dane/Rojhilata Kurdistanê (biguhêre)
Modul:Nexşeya cihan/dane/Îran (biguhêre)
Modul:No globals (biguhêre)
Modul:Parametreyên nenas venêre (biguhêre)
Modul:Unsubst (biguhêre)
Modul:Wd (biguhêre)
Modul:Wd/i18n (biguhêre)
Modul:WikidataIB (biguhêre)
Modul:WikidataIB/i18n (biguhêre)
Modul:WikidataIB/nolinks (biguhêre)
Modul:WikidataIB/titleformats (biguhêre)
Modul:Yesno (biguhêre)

Vegere Ûrmiye.

Ji "https://ku.wikipedia.org/wiki/Ûrmiye" hatiye standin.