çima

Binêre herwiha: cima

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /'t͡ʃʰɪmaː/
Deng (Amed)
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: çi·ma

Hoker

çima, ç-ya req

çire, bo çi, ji ber çi, ji çi re, sedem çi ye ku?
Çima tu nayê? (Sebebê nehatina te çi ye?)
Çima ew digirî?
ji ber ku, çunkî, sedem ew e ku, çiku
Çima ku tu nehatî, em bi tenê bi rê ketin.
Ji bona betal kirina neyiniyê di pirsa neyinî de.
Tu nayê mala me?
Çima, Ez ê werim ( Erênî )
Erê/Na, Ez nayêm ( Neyinî )

Herwiha

çime (nadir e)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: چما‎

Bi zaravayên din

kurmancî: çima, çira, bo çi, ji ber çi
soranî: bo çî, le ber çî, bo
kelhurî: erre, errey çe, erra
hewramî: çî, pey çêş
zazakî: çira, qey, sevete

Etîmolojî

hevreha pehlewî çimray, ji çi + -ma, ji proto-hindûewropî, binere: çi. Herwiha hevreha hevwateyên wê bi gelek zimanên slavî: ukraynî чому (çomu), polonî czemu, belarûsî чаму (çamu) û rûsî почему (po-çêmu) û herwiha ermeniya kevn զմէ (zmē), hemû ji proto-hindûewropî *kʷesmey (çima, bo çi) ku forma datîv e ji *kʷis (çi).

Agadarî

Çima bi wateya "çunkî, ji ber ku" tê bikaranîn lê bikaranîna wê ne dirist e ji ber ku ew hokerek pirsînê ye, ne ya diyarkirina sedemê ye.

Werger

Abxazî: ахьԥа (āx̍pā), иахьԥа (iāx̍pā)
Afrîkansî: waarom → af, hoekom
Alabamayî: sáhmi
Albanî: pse → sq, përse → sq
Almanî: warum → de, wieso → de, weshalb → de, weswegen → de
Amharî: ለምን (lämn)
Asamî: কিয় (kiy), কেলেই (kelei), কেলৈ (keloi)
Astûrî: por qué → ast
Azerî: niyə, nə üçün
Baskî: zergatik
Başkîrî: ни өсөн (ni ösön), ниңә (niñä)
Belarusî: чаму́ (čamú)
Bengalî: কেন → bn (ken)
Bikol Central:
Bîkoliya naverast: bakin

Bîkoliya naverast: nata

Bîkoliya naverast: tano

Bîkoliya naverast: hadaw
Bextiyarî: سیچی‎ (sičē), سیچه‎ (sičē)
Bretonî: perak → br
Bulgarî: защо́ → bg (zaštó)
Burmayî: ဘာဖြစ်လို့ (bhahpraclui.)
Çeçenî: хӏунда (hunda)
Çekî: proč → cs
Çerokî: ᎦᏙᏃ (gadono)
Çîçewayî: chifukwa chiyani
Çîkasawî: katimi ta
Çînî:
Kantonî: 點解 (dim² gaai²), 為乜 (wai⁶ mat¹), 做乜 (zou⁶ mat¹), 做乜嘢 (zou⁶ mat¹ je⁵), 做咩 (zou⁶ me¹)

Dunganî: виса (visa), захуэй (zahuey)

Hakkayî: 做麼個 (cho-mak-ke)

Mandarînî: 為甚麼//為什麼//为什么 (wèishénme), 為啥 → zh (wèishá)

Minnanî: 物代 (mih-tāi), 為甚物//為什物//为什物 (ūi-sím-mi̍h), 為啥物 (ūi-siáⁿ-mih, ūi-siáⁿ-mi̍h, ūi-siáⁿ-mí), 是按怎 (sī-án-chóaⁿ, sī-án-nóa, sī-án-ná), 因何 (in-hô), 為何 → zh-min-nan (ūi-hô)

Wuyî: 啥體, 為啥
Çukçî: иаʼм
Çuvaşî: мӗншӗн (mĕnšĕn)
Danmarkî: hvorfor → da
Deccaniyî: کئیکو‎
Divehî: ކީއްވެ‎ (kīvve)
Endonezyayî: mengapa → id, kenapa → id
Erebî: لِمَاذَا‎ (limāḏā), لِمَ‎ → ar (lima)
Erebiya misrî: ليه‎ (lēh)

Erebiya kendavî: لِيش‎ (lēš)

Erebiya hîcazî: لِيش‎ (lēš), ليه‎ (lē)

Erebiya fasî: علاش‎ (ʕlāš), علياش‎ (ʕlayāš), علاه‎ (ʕlāh), لاش‎ (lāš), لاه‎ (lāh)

Erebiya bakûrê şamê: لِيش‎ (lēš), ليه‎ (lē)

Erebiya başûrê şamê: لِيش‎ (lēš)
Ermenî: ինչու → hy (inčʻu), խի → hy (xi)
Ermeniya kevn: էր (ēr), հիմ (him), իմ (im), ընդէր (əndēr), էրում (ērum), զի (zi), զմէ (zmē)
Erzayî: мекс (meks)
Esperantoyî: kial → eo
Estonî: miks → et
Farisî: چرا‎ → fa (čerâ), برای چی‎ (barâye či), برای چه‎ → fa (barâye če)
Ferî: hví
Fînî: miksi → fi, mitä varten, minkä tähden, minkä vuoksi
Fransî: pourquoi → fr
Fransiya navîn: parquoy
Frîsî: wêrom
Gaelîka skotî: carson
Galîsî: por qué → gl, e logo
Gotî: 𐌳𐌿𐍈𐌴 (duƕē)
Gurcî: რატომ (raṭom), რისთვის (ristvis)
Hawayî: aha
Hindî: क्यों → hi (kyõ), क्यूँ (kyū̃)
Hîlîgaynonî: ngaa
Holendî: waarom → nl
Îbanagî: ngatta
Îbranî: לָמָּה, לָמָה‎ → he (láma), מַדּוּעַ‎ → he (madúa’)
Îdoyî: pro quo → io
Îlokanoyî: apay
Îngilîziya kevn: hwȳ
Îngilîzî: why → en
Îngriyî: miks, minen peräst
Îrlendî: cad chuige, cén fáth, canathaobh
Îrlendiya kevn: cid ara
Îtalî: perché → it
Îzlendî: af hverju → is
Japonî: 何故 → ja (なぜ, naze), なんで (nande), どうして (dōshite), 何故 → ja (なにゆえ, naniyue)
Kalalîsûtî: sooq
Kannadayî: ಏಕೆ → kn (ēke), ಯಾಕೆ → kn (yāke)
Kapampanganî: obakit, bakit, obat, ot
Karaçay-balkarî: нек
Katalanî: per què → ca
Keşmîrî: کیٛازِ‎ (kyāzi), क्याज़ि (kyāzi)
Kirgizî: эмне үчүн (emne üçün), неге → ky (nege), эмнеге (emnege), эмнеден (emneden)
Kîkûyûyî: nĩkĩ, nĩ ũndũ kĩ
Kîngalî: ඇයි (æyi)
Koreyî: 왜 → ko (wae)
Kornî: prag
Kreyoliya jameîkî: wa mek
Krioyî: wetin mek
Kumikî: неге (nege)
Latgalî: parkū, deļkuo
Latînî: cūr, quārē
Latviyayî: kāpēc → lv, kādēļ, kālab
Lawsî: ເປັນຫຍັງ (pen nyang)
Lîmbûrgî: boerum, veurwat, woerum
Lîtwanî: kodėl → lt
Luksembûrgî: firwat
Makedonî: зошто → mk (zošto)
Malayalamî: എന്തുകൊണ്ട് → ml (entukoṇṭŭ), എന്തിന് (entinŭ)
Malezî: mengapa, kenapa → ms, kena apa, apa kena
Maltayî: għaliex
Maorî: na te → mi aha → mi
Maranaoyî: ngin, ngkaino
Maratî: का (kā)
Mariya rojhilatî: молан
Mbya guaraniyî: mba'e re
Mecarî: miért → hu
Mokşayî: мес (mes)
Mongolî: яагаад → mn (jaagaad)
Napolîtanî: pecché
Navajoyî: haʼátʼíísh biniinaa
Nepalî: किन → ne (kina)
Normandî: pourtchi
Norwecî:
Norweciya bokmålî: hvorfor → no

Norweciya nînorskî: korfor, kvifor → nn
Ojibweyî: aaniish, aaniin, aanishwin
Oksîtanî: perqué → oc
Oygurî: نېمە ئۈچۈن‎ (nëme üchün)
Ozbekî: nega → uz
Pangasînanî: akin
Pîttcantcatcarayî: nyaaku
Polabî: jocel
Polonî: dlaczego → pl, czemu → pl, po co → pl, na co
Portugalî: por que → pt
Qazaxî: неге → kk (nege)
Romanî: sosθar
Romanyayî: de ce, pentru ce
Rusî: почему́ → ru (počemú), заче́м → ru (začém), отчего́ → ru (otčevó)
Samoayî: 'aiseā
Sanskrîtî: किमर्थं (kimarthaṃ), कुत → sa (kuta), किमर्थम् → sa (kimartham)
Sebwanoyî: ngano
Sirboxirwatî:
Kirîlî: за̏што

Latînî: zȁšto → sh
Skotî: why
Slovakî: prečo
Slovenî: zakáj → sl
Spanî: por qué → es
Swahîlî: kwaje, mbona
Swêdî: varför → sv
Tacikî: чаро (čaro)
Tagalogî: bakit → tl
Tahîtî: no te aha
Tamîlî: ஏன் → ta (ēṉ)
Taşelhitî: ⵎⴰⵅ (max)
Tausugî: mayta'
Tayî: ทำไม → th, ไฉน → th (chǎin)
Telûgûyî: ఎందుకు → te (enduku)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵎⴰⵅ (max)
Teteriya krîmî: ne içün, ne sebepten
Teterî: нигә (nigä), нар ни өчен (nar ni öçen), ния (niya)
Tirkî: neden → tr, niçin → tr, niye → tr
Tirkmenî: üçin, näme üçin
Tîbetî: ག་རེ་བྱས་ནས (ga re byas nas)
Tokpisinî: watpo
Tongî: hā
Tuvanî: чүге (çüge), чоп (çop)
Ugarîtî: 𐎍𐎎 (lm)
Urdûyî: کیوں‎ (kyõ, kyū̃)
Ûkraynî: чому́ → uk (čomú), чом (čom)
Vepsî: mihe
Viyetnamî: sao → vi, vì sao → vi, tại sao → vi
Volapûkî: kikodo → vo
Voroyî: mille
Walonî: pocwè → wa
Warayî: kay-ano
Weylsî: pam, paham
Wutunhuayî: mashema
Xakasî: ноға (noğa)
Ximêrî: ហេតុអ្វី (heetovii), ហេតុអី (heetoʼəy)
Yakanî: we'ey
Yakutî: тоҕо (toğo), туохтан (tuoxtan), туох иһин (tuox ihin)
Yidîşî: למאַי‎ (lemay), פֿאַרוואָס‎ (farvos)
Yolayî: farthoo
Yorubayî: kilode
Yûnanî: γιατί → el (giatí)
Kevn: τί (tí), διὰ τί (dià tí)
Zimanê destan ê emerîkî: OpenB@Sfhead Y@FromSfhead

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.