ya

• IPA^(kilîd): /jɑː/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: ya

	Yekjimar	Pirjimar
Nêr	yê ê	yên ên
Mê	ya a	yên ên

ya

1. li şûna peyvên yekjimar yên zayendmê yên diyar

   Ya min sor e. ― Sêva min sor e.

2. li şûna navdêrên zayendmê daku navdêr neyê dubarekirin

   Roj ya wan e. ― Roj roja wan e.

3. dikeve navbera du diyarkeran yên ku li dû peyvek yekjimar ya zayendmê tên

   Pirtûka sor ya li erdê.

4. li şûna "ew tişta (ku)"

   Ya got wî got, me ji mêj ve dizanî. ― Ew tişta ku wî got, me ji mêj ve dizanî.

5. ji çend kesan yan tiştan yeke diyar ya zayendmê

   Du keç bûn. Ya bejndirêj pirçreş bû. ― Du keç bûn. Keça bejndirêj pirçreş bû.

   Sê kes bûn: yek şabanû, yek dotmîr û yek jî xidam. Navê ya xidam Xecê bû. ― Navê xidamê Xecê bû.

6. bi gotina, li gor gotina, bi şîreta, li gor şîreta, li gor pêşniyaza

   Ger bi ya min bikî, qet ji vir naçî.

7. di hin devokan de dikeve pey kirdeyên / subjeyên yekjimar yên zayendmê û wateya berdewamiya kirinê didiyê

   Xezal ya dinivîse. ― Xezal aniha / vê gavê / vê kêlîkê dinivîse.

   Ez ya dixwim. ― Ez li ser xwarinê me.

   Tu ya dixwînî. ― Tu tam vê bîskê / kêlîkê dixwînî.

   Ew ya dipêje. ― Ew aniha dipêje.

8. di hin devokan de lêkera "bûn" di rewşa yekjimar ya dema nihoyî de bo kirdeyên yekjimar yên zayendmê dide

   Jiyan ya li malê. ― Jiyan li malê ye.

   Ez ya li malê nînim. ― Ez ne li malê me.

   Hevmane: wa

9. di hin devokan de di dema borî ya dûdar de li bireserên (objeyên) yekjimar yên zayendmê zêde dibe

   Min ew kitêb ya kirriye. ― Min ew pirtûk kirriye.

• a

• kurdî-erebî: یا‎
• kurdî-krîlî: йа

• ê
• yê

• (standard) yên, ên
• (devokî) yêd / êd, yêt / êt, yê / ê

• -ya

Herwiha a, forma mê ji girêdeka yê / ê, hevreha soranî هی‎ (hî), hemû ji zimanên îranî ji proto-hindûewropî.

ya

1. Guhartoyeke yan.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. ey, hey, gelî

   Ya Xwedê! Ya Rebî!

   • Lew şerîf in Zemzem û rukn û meqam
     Sellî ya Rebbî 'ela xeyr-il wera
     Ma tesîrû şemsû fîssebîlulla — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Ji erebî يَا‎ (yā) ku ketiye zimanên din jî yên misilmanan, bo nimûne farisî, tirkî, ûrdûyî...

ya

1. erê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

• heya
• e

• nê

ya

1. û (herwiha, hem)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. yan, an
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. belê, erê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. (malbat) xwişk, xweh
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. belê, erê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

ya

1. belê, erê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

• Deng (Kolombiya (Cartagena de Indias))^ⓘ

1. jixwe, zaten, zatî

   ji berê de, hê zû de

ya

1. yan, an
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

• Deng^ⓘ
• Deng (Tirkiye (Îzmîr))^ⓘ

ya

1. ya

   Ya Allah, yürü ya mübarek. ― Ya Xwedê, bimeşe ya mübarek.

2. ya, wa, weh
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. an, ya

   Ya gelir ya gelmez. ― An tê an nayê.

4. belê, erê, herê

   Hasta mısınız? Ya biraz başım ağrıyor. ― Hûn nexweş in? Belê serê min hinek diêşe.

5. yawo

   Ya bu adam kim? ― Yawo ev zilam kî ye.

6. ya

   Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli. ― Ya tuyê bikî ya tuyê cirma wî bidî.

7. ya ku, ya

   Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen? ― Tu dibêjî ez dê bigihimê, ya ku tu negihiyê?

8. here

   Biz de gelelim mi? Gelin ya. ― Em jî bên? belê hûn jî werin.

9. lê, belê

   Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım? ― We zikê xwe têr kir, lê ez çi bikim?

10. lê

    Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar? ― Firtûne lê xist şikand, hilweşand, ya e w ziyana ku da daran?

11. lê

    Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bir sarhoşluğu var. ― Ne kurikekî xerab e, ne xerab e lê hinek serxweşiya wî heye.

12. ya

    Yemiştim ya. ― Min xwaribû ya.

13. anan, ya ya

    Kırk elli kişi kadar ya var ya yoktur. ― Çil pêncî kes ya hene ya jî tune ne.