xîz
Binêre herwiha: xizBilêvkirin
[biguhêre]Navdêr 1
[biguhêre]| Zayenda nêr a binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xîz | xîz |
| Îzafe | xîzê | xîzên |
| Çemandî | xîzî | xîzan |
| Nîşandera çemandî | wî xîzî | wan xîzan |
| Bangkirin | xîzo | xîzino |
| Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xîzek | xîzin |
| Îzafe | xîzekî | xîzine |
| Çemandî | xîzekî | xîzinan |
xîz nêr
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Yexma kir genc bûne maşa
Xîzan hemî bûne mîr û paşa
Sed car-i li hêviya herîsan — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)
Herwiha
[biguhêre]Bi alfabeyên din
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Binêre herwiha
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-hindûewropî *sámh₂dʰos (“xîz”), farsiya kevn θikā, sanskrîtî sikatā, pehlewî/partî sigad, hevreha soranî زیخ (zîx) an خیز (xîz), lîtwanî smėlis, latînî sabulum (> fransî sable), yûnaniya kevn ψάμμος (psammos), îngilîzî sand, ermenî ավազ (avaz).
Jê
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Abxazî: аҧслымӡ (āpsləmʒ)
- Açehî: anoe
- Adîgeyî: пшахъо (pšāχo)
- Afarî: qidde
- Afrîkansî: sand
- Ahomî: 𑜏𑜩 (say), 𑜏𑜩𑜤 (sayu)
- Albanî: rërë → sq m
- Almanî: Sand → de n
- Almaniya bilind a kevn: sand
- Altayiya başûrî: кумак (kumak), кум (kum)
- Amharî: አሸዋ (ʾäšäwa)
- Aragonî: arena → an m
- Aramî:
- Aromanî: arinã m
- Asamî: বালি (bali)
- Astûrî: sable → ast n, arena → ast m, areña m
- Atong (Hindistan): han•cheng, hanʼcheng
- Aymarayî: aqu
- Aynuyî: オタ (ota)
- Azerî: qum → az
- Bahnarî: chuơh
- Baskî: harea, hondar
- Başkîrî: ҡом (qom)
- Belarusî: пясо́к → be n (pjasók)
- Bengalî: বালু → bn (balu)
- Bîkoliya naverast: basud
- Bontociya rojhilatî: lakian
- Bretonî: traezh → br n
- Bruneyî: pasir
- Bulgarî: пя́сък → bg n (pjásǎk)
- Burmayî: သဲ → my (sai:)
- Buryatî: элһэн (elhen)
- Çamicuroyî: mas̈hkojpe
- Çeçenî: гӏум (ġum)
- Çekî: písek → cs n
- Çerokî: ᏃᏯ (noya)
- Çewongî: pasir
- Çiçonyi-çidzihana-çikauma: mitsanga
- Çîçewayî: mchenga
- Çînî:
- Çoktawî: shinuk
- Çuvaşî: хӑйӑр (hăjăr)
- Dalmatî: sablaun n
- Danmarkî: sand → da nt
- Dolganî: кумак (kumak)
- Drungî: cvwaq
- Elfdalî: sand n
- Endonezyayî: pasir → id
- Erebî: رَمْل n (raml)
- Ermenî: ավազ → hy (avaz)
- Erzayî: човар (čovar)
- Esperantoyî: sablo → eo
- Estonî: liiv → et
- Etrûskî: 𐌚𐌀𐌑𐌄𐌍𐌀 inanimate (faśena)
- Evenkî: иңа (iңa), сируги (sirugi)
- Extremaduranî: arena m
- Farisî: شن → fa (šen), ماسه → fa (mâse), ریگ → fa (rig)
- Ferî: sandur → fo n
- Fîjî: nuku
- Fînî: hiekka → fi
- Fransî: sable → fr n
- Friyolî: savalon, rene
- Frîsiya bakur: sun
- Frîsiya saterlandî: Sound n
- Frîsî: sân → fy nt
- Gaelîka skotî: gainmheach m
- Gagawzî: kum
- Galîsî: xabre → gl n, area → gl m
- Garoyî: han·cheng, an·cheng
- Gotî: 𐌼𐌰𐌻𐌼𐌰 n (malma)
- Gujaratî: રેતી m (retī)
- Gurcî: ქვიშა (kviša), სილა (sila)
- Haîtî: sab
- Halkomelemî: syíts'em
- Hawayî: one
- Higaononî: balas
- Hindî: रेत → hi m (ret), बालू → hi n (bālū)
- Hîlîgaynonî: balas
- Hmongî: suab puam
- Holendî: zand → nl nt, zavel → nl n
- Hopîyî: tuuwa
- Îbranî: חוֹל → he n (khól)
- Îlokanoyî: darat
- Îngilîziya kevn: sand n
- Îngilîzî: sand → en
- Îngriyî: liiva
- Îngûşî: гӏум (ġum)
- Înuîtî: ᓯᐅᕋᖅ
- Îrlendî: gaineamh → ga n
- Îtalî: sabbia → it m, rena → it m
- Îvatanî: anay
- Îzlendî: sandur → is n
- Japonî: 砂 → ja (すな, suna)
- Javayiya kevn: hĕni
- Javayî: ꦮꦼꦝꦶ → jv
- Kabardî: пшахъуэ (pšāχ°ă)
- Kalalîsûtî: sioqqat pj, sioraaqqat pj
- Kalingayiya başûrî: kallis
- Kalmîkî: элсн (elsn)
- Kannadayî: ಮರಳು → kn (maraḷu)
- Kapampanganî: balas
- Kapverdî: areia
- Karaçay-balkarî: къум, юзмез (üzmez)
- Karakalpakî: qum
- Karelî: liede, čuuru
- Kaşûbî: piôsk n
- Katalanî: sorra → ca m, arena → ca m
- Keçwayî: aqu
- Khünî: ᨪᩣ᩠ᨿ
- Kirgizî: кум → ky (kum)
- Kîngalî: වැලි → si (wæli)
- Koreyî: 모래 → ko (morae)
- Kornî: tewes, treth
- Kumikî: хум (xum)
- Kunayî: ukub
- Ladînî: sablon n
- Latgalî: smiļkts
- Latînî: arēna m, harēna m, rāmentum nt
- Latviyayî: smiltis → lv m pj
- Lawsî: ດິນຊາຍ → lo (din sāi), ຊາຍ (sāi)
- Lingalayî: zɛ́lɔ 9a an 10a
- Lîgûrî: ænn-a m
- Lîmbûrgî: zandj → li n an nt
- Lîtwanî: smėlis → lt m
- Lîvonî: jõugõ
- Lolopoyî: sa
- Lombardî: sabbia m
- Lubuagan kalingayî: legen
- Lueyî: ᦌᦻ (saay)
- Luksembûrgî: Sand n
- Maguindanaoyî: petad
- Makedonî: песок n (pesok)
- Malagasî: fasika → mg
- Malayalamî: മണൽ → ml (maṇal)
- Malezî: pasir → ms, ramal → ms
- Maltayî: ramel n
- Mançûyî: ᠶᠣᠩᡤᠠᠨ (yonggan)
- Manksî: geinnagh n
- Maorî: one → mi
- Mapuçî: kuyem
- Maranaoyî: peted
- Maratî: वाळू m (vāḷū)
- Marî:
- Mariya rojhilatî: ошма
- Marşalî: bok
- Mazenderanî: وازیک (vâzik)
- Mecarî: homok → hu
- Misrî:
(šꜥy n)i[[
Şablon
egyglyph]] - Mînangkabawî: pasia
- Mokşayî: шувар (šuvar)
- Mongolî:
- Monî: ဗ္တဳ
- Mwanî: nsanga
- Nahwatlî: xalli → nah
- Nanayî: сиян
- Napolîtanî: réna m
- Navajoyî: séí
- Nedersaksî: Sand n
- Nepalî: बालुवा (bāluwā)
- Newarî: फि (phi)
- Ngarrindjerî: tune
- Nogayî: кум (kum)
- Nong zhuangî: saiz
- Normandî: sablion n, sablloun n, sabllaon n, sabyõ n
- Norsiya kevn: sandr
- Norwecî:
- Oksîtanî: sabla → oc m, arena → oc m, sorra → oc m
- Oriyayî: ବାଲି → or (bali), ବାଲୁକା → or (baluka)
- Oromoyî: cir'achaa
- Osetî: змис (zmis)
- Osmanî: قوم (kum)
- Oygurî: قۇم → ug (qum)
- Ozbekî: qum → uz
- Pacohî: choah, pal, xoang, xông
- Peştûyî: شګه m (šᶕga), رېګ n (reg)
- Piedmontîsî: sabia m
- Pîttcantcatcarayî: tali, paki
- Plodîşî: Saunt n
- Polabî: ṕosăk n
- Polonî: piasek → pl n
- Portugaliya kevn: arẽa
- Portugalî: areia → pt m
- Puncabî: ਰੇਤ (rēt)
- Qazaxî: құм (qūm)
- Rohingyayî: balu, 𐴁𐴝𐴓𐴟
- Romagnolî: sàbia m, sabiôn n
- Romancî: sablun n, sablùn n, sablung n
- Romanî: kishaj n
- Romanyayî: nisip → ro nt, arină → ro m
- Rusî: песо́к → ru n (pesók)
- S'gaw karenî: မဲး (meḧ)
- Saanîçî: PЌEĆEN
- Sahoyî: cinde, tsiixil, xootsa
- Samiya bakurî: sáttu
- Samoayî: oneone → sm
- Samogîtî: smėltės m
- Sanskrîtî: सिकता → sa m (sikatā), वालुका → sa m (vālukā), शीतला → sa m (śītalā), वालक → sa nt (vālaka), रेणु → sa n (reṇu)
- Sardînî: arena m
- Sebwanoyî: balas
- Cham:
- Çamiya rojhilatî: ꨌꨶꩍ (chwah)
- Sicîlî: rina → scn m
- Sirananî: santi
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: пѣсъкъ n (pěsŭkŭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: пѣсъкъ n (pěsŭkŭ)
- Slovakî: piesok n
- Slovenî: pesek → sl n
- Sorbî:
- Spanî: arena → es m
- Sundanî: keusik → su
- Sûmerî: 𒅖 (saḫar)
- Swahîlî: mchanga → sw 3 an 4
- Swêdî: sand → sv g
- Şanî: သၢႆး (sáay)
- Şonayî: jecha
- Şorî: қум (qum), қумақ (qumaq)
- Tacikî: рег → tg (reg)
- Tagabawayî: baklayan
- Tagalogî: buhangin → tl
- Tahîtî: one
- Tamîlî: மணல் → ta (maṇal)
- Tarantinoyî: réne m
- Tarifitî: ijdi n
- Tausugî: buhangin
- Tayiya bakurî: ᨪᩣ᩠ᨿ
- Tayî: ทราย → th (traai)
- Tayî nüa: ᥔᥣᥭᥰ (säay)
- Telûgûyî: ఇసుక → te (isuka)
- Ternateyî: dowongi
- Teteriya krîmî: qum
- Teterî: ком → tt (qom)
- Tigrînî: ሑጻ → ti (ḥuṣa)
- Tirkî: kum → tr
- Tirkmenî: gum, çäge
- Tîbetî: བྱེ་མ (bye ma)
- Tongî: one'one
- Tuvanî: элезин (elezin), кум (kum)
- Tuwali ifugaoyî: dalat
- Udî: къум (q̇um)
- Udmurtî: луо (luo)
- Unamî: lekaw
- Urdûyî: ریت m (ret)
- Ûkraynî: пісо́к → uk n (pisók)
- Venîsî: sabia m
- Viyetnamî: cát → vi
- Walonî: såvlon → wa n, såbe → wa n
- Weylsî: tywod → cy n
- Wîlamowî: zaond n
- Wolofî: suuf → wo
- Xakasî: хум (xum)
- Ximêrî: ខ្សាច់ → km (ksac), ដីខ្សាច់ (dəyksac)
- Yakanî: umus
- Yakutî: кумах (kumax)
- Yamanayî: asola
- Yidîşî: זאַמד n an nt (zamd)
- Yonagunî: 砂 (ちな, china)
- Yoronî: 砂 (しな, shina)
- Yûnanî: άμμος → el m (ámmos)
- Zêlandî: zand nt
- Zhuangî: sa, saiz
- Zuluyî: isihlabathi → zu 7 an 8
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr 2
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xîz | xîz |
| Îzafe | xîza | xîzên |
| Çemandî | xîzê | xîzan |
| Nîşandera çemandî | wê xîzê | wan xîzan |
| Bangkirin | xîzê | xîzino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | xîzek | xîzin |
| Îzafe | xîzeke | xîzine |
| Çemandî | xîzekê | xîzinan |
xîz mê