Яп (хытӀыгухэр)

Яп хытӀыгухэр - Хы Щэхум яхэт хытӀыгуейцӀыкӀущ. ХытӀгуеишхуэм хэт Кэролинэ хытӀыгуейм щыщщ. Микронезием ихытӀыгу къуэхьэпӀэхэм ящыщщ.

Яп хытӀыгухэм щӀыуэ яубыд км² 105,4^[1].

Нэхъинхэр:

• Яп (Yap) — км² 56,15,
• Гэгил-Тэмил (Gagil-Tomil) — км² 28,82,
• МаӀап (Maap) — км² 10,64,
• Румунг (Rumung) — км² 4,30.

НэхъцӀыкӀухэр:

• Билеегили (Bileegiliy),
• Бий (Biy),
• Далмеет (Dilmeet),
• ФангаӀамат (Fangaamat),
• Гарим (Garim),
• Митеатоу (Mitheathow),
• ПаӀакеал (Paakeal),
• КаӀелик (Qaelik),
• Руунгуч (Ruunguch),
• ТараӀанг (Taraang).

ЩӀэныгъэлъхэм къызэрыдагъащӀэмкӀэ, Яп хытӀыгухэр зы уахътэ гуэрым Яп имперэшхуэм и купсэу щытащ. Абы и дамэ щӀэтт хытӀыгубэ (псалъэм папщӀэ Кэролинэ хытӀыгуейр) км 1100-м щӀигъу и кӀыхьагъыу зэкӀэлъыпытыу хым хэтхэу, щхьэж хытӀыгури иерархием и къалэныр игъэзащӀэт. Илъэсым тӀо нэхъыкӀэ хытӀыгухэм ис цӀыхухэр кӀуэти нахъ Ӏэтауэ щыт лъэпкъым и хытӀыгум тыгъэхэр хуашэт, абыхэми зэпамыгэуу нэхъыщхьэжым деж зэхуахьэса тыгъэхэр яшэжт. Псори къыздэнэжтыр Япым тесхэрат.

XVII лӀэщӀыгъуэм Яп хытӀыгухэр чэзуурэ зэӀапэхащ Эспаным, Джэрмэным, Японым. Илъэс 1947—1986-хэм АШЗ'м и дамэ щӀилъхьэжауэ щытащ.

Япым дэсщ цӀыху 7391 (илъэс 2000)^[2].

АШЗ'м идолларым нэмыщӀ Раи'кӀэ зэджэ мывэ жьыгъей, икум гъуанэ хъурей дэудауэ ахъшэу щызокӀуэ хытӀыгухэм. Абыхэм янэхъиндыдэхэр метри-3-м нос диаметрэр, я Ӏувагъыр сантиметрэ-50-м, я хьэлъагъыри тонни-4-ыу.

Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй.