Arab tili

Arab tili - samiy (semid) tiller toparına kiredi.

Arab tilinin' a'debiy norması islamnan burın-aq du'zile basladı. İslam dininin' payda bolıwı arablardın' oraylasqan bir ma'mleketke birigiwine alıp keldi. Bul ha'diyse arab tilinin' bekkemleniwine ja'nede rawajlanıwına o'z ta'sirin tiygizdi. VIII-IX a'sirlerde arab tilinin' grammatikası islep shıg'ıldı, leksikografiyalıq so'zlikler jaratıldı, folklor ha'm arab ba'da'wiy poeziyası jıynaldı. Arab tilinin' arab ha'm a'ja'm (arab emes) xalıqlar arasında ken' tarqalıwına Quran ha'm Muhammed A'leyhis-salamnın' ha'diysleri o'z ta'sirin tiygizdi. Arab tili islam dini jetip barg'an barlıq xalıqlar arasında ken'nen tarqadı ha'm bekkem ornalastı. Arab tili ko'p waqıtlarg'a shekem xalıq aralıq ha'm bilim-ta'lim tili bolıp keldi. O'zlerinin' teren' ilimiy pikirleri menen du'nya iliminin' rawajlanıwına u'lken u'les qosqan A'bu'w Rayxan Beruniy, A'bu'w Nasır Farabiy, A'bu'w A'liy ibn Sina, Muhammed Xorezmiy, Mahmud Zamaxshariy ha'm t.b. ullı alım ha'm allamalar usı tilde miynetlerin do'retken.

Klassikalıq arab tili ha'zirgi arab tilinin' payda bolıwına negiz saldı. Ha'zirgi arab tili jaqın shıg'ıstag'ı ha'm Afrikanın' arqa ta'repinde jaylasqan jigirmadan artıq arab ellerinin' ra'smiy tili. Bul tilde ku'ndelikli gazeta-jurnallar shıg'adı, kitaplar basıladı, radio ha'm televidenie esittiriw ha'm ko'rsetiwleri alıp barıladı, mekteplerde, joqarı ha'm orta arnawlı oqıw orınlarında sabaqlar o'tiledi h.t.b.

Tariyxqa na'zer taslasaq islam dini kirip kelgennen baslap tap 1929 jılg'a deyin Qaraqalpaqstanda arab jazıwınan paydalanıp kelindi. Jazıw-sızıw, ilim-bilimlendiriw, ma'mleketlik isler usı jazıwda ju'rgizildi. Bizin' diyarımızda ata-babalarımızdan miyras bolıp arab tili, arab grafikası tiykarındag'ı fars, tu'rkiy tillerinde ko'plegen qoljazba ha'm baspa kitaplar saqlanıp qalg'an. Bul qoljazba ha'm baspa kitaplarda tariyxımız, ma'deniyat, a'debiyat tariyxımız boyınsha ele ilimiy ko'pshilikke ma'lim bolmag'an qunlı derekler saqlang'an.