ხნუმი

ხნუმი (ეგვ. კნეფი, „შემქმნელი, შემაერთებელი“) — დიდი შემოქმედი, დემიურგი, ყოჩის სახიანი ღმერთი, ცისა და მიწის, ზესკნელ-ქვესკნელის, ნაყოფიერების, წყალთა და მთათა მბრძანებელი ეგვიპტურ მითოლოგიაში, უპირველესი და უზენაესი, არსთა მამამთავარი, დაზგაზე თიხისაგან ადამიანის შემქმნელი და ნილოსის ამდიდებელი. საკულტო ცენტრები ჰქონდა ლუქსორში, კუნძულ ელეფანტინზე (სპილოს კუნძულზე), ნუბიაში. მეფურად მოსილ ძლიერ მამაკაცს ყოჩის (ვერძის) თავი და ზედაც ლირის მოყვანილობის გვირგვინი ედგა, სამეფო ფრთით დამშვენებული, ცალ ხელში ჯვარი ეჭირა, მეორეში გრძელი კვერთხი (ძვ. წ. 2400 წ). ესაა პირველი ღმერთი, რომელმაც საერთოდ თიხისაგან გამოძერწა ადამიანი და ღმერთებიც კი, შავეთშიც მკურნალობს ადამიანებს და დემიურგად აღიარებდნენ ბერძნებიც (ქნოუბის, ხნუბის სახით). ზოგჯერ ყოჩის ლომისთავიანი გველის სახეც ჰქონდა. მოგვიანებით მზესაც დაუკავშირეს (ამონ-რას), ჰელიოპოლისში ოსირისთან გაითქვიფა, ნილოსზე კი სამების წევრია (ხნუმი, სათი და ანუკეტი). ამრიგად ხნუმს ძალაც, სიძველეც და ფუნქციებიც მეტი აქვს, ვიდრე სხვა რომელიმე ღმერთს, მაგრამ უფრო პოპულარული მაინც არიან ოსირისი, ისიდა, რა

• აკაკი გელოვანი – მითოლოგიური ლექსიკონი, გამომცემლობა საბჭოთა საქართველო, თბილისი, 1983