Nautgripur

Nautgripir eða stórfé er nafn yfir alla hjörðina eða dýr í fleirtölu. Karldýrin kallast naut, tarfur eða tuddi á meðan kvendýrin nefnast kýr. Afkvæmi kúnna eru kálfar, og skiptast þeir í kvígukálfa og nautkálfa.

Kvígur kallast eldri kálfar, sérstaklega þegar þær hafa fengið í sig kálf. Kvígur sem hafa borið einu sinni kallast fyrsta-kálfs-kvígur en eftir annan burð falla þær undir skilgreininguna kýr. Gelt naut kallast uxi eða geldingur á meðan graðnaut kallast griðungur.

 

Þar sem nautgripir eru jórturdýr þá melta þeir tugguna í tveimur skrefum. Kýr hafa fjóra magasekki sem kallast keppur, laki, vinstur og vömb. Gripirnir jórtra með því að elgja upp lítið meltri tuggu (þ.e.a.s. selja henni upp í munnholið), tyggja hana þá aftur og kyngja henni síðan enn á ný og þá taka bakteríur vambarinnar við og brjóta niður trénið í átunni.

Kýrnar ganga 9 mánuði með kálfinn en fæðing kálfsins kallast burður.

 

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu kýr.

• Er hagkvæmt að flytja inn holdanautgripi?; grein í Morgunblaðinu 1956
• Galloway á Íslandi; grein í Morgunblaðinu 1980