Grænhöfðaeyjar

Eyjarnar draga nafn sitt af höfðanum Cap-Vert („Grænhöfða“) á strönd Senegals.^[2] Nafn höfðans kemur upphaflega úr portúgölsku Cabo Verde. Portúgalskir sæfarar nefndu höfðann svo árið 1444, nokkrum árum áður en þeir uppgötvuðu eyjarnar.

Þann 24. október 2013 tilkynnti sendinefnd landsins hjá Sameinuðu þjóðunum að önnur lönd ættu ekki að nota þýðingar á heitinu Cabo Verde í opinberum samskiptum heldur ættu öll lönd að nota portúgalska heitið þar sem það væri opinbert heiti landsins á öllum tungumálum.^[3][4]

Grænhöfðaeyjar eru í Atlantshafi, um 570 km undan strönd Vestur-Afríku. Strönd Senegal er næst þeim á meginlandinu. Þær eru milli 14. og 18. breiddargráðu norður og 22. og 26. lengdargráðu vestur.

Grænhöfðaeyjar eru tíu eyjar (níu byggðar) og átta smáeyjar sem liggja í hálfhring og skiptast í tvo eyjaklasa:

• Barlaventoeyjar („Kulborðseyjar“): Santo Antão, São Vicente, Santa Luzia, São Nicolau, Sal og Boa Vista
• Sotaventoeyjar („Hléborðseyjar“): Maio, Santiago, Fogo, Brava

Þrjár eyjanna, Sal, Boa Vista og Maio, eru flatar, sendnar og þurrar; en hinar eru klettóttari og grónari.

Eyjarnar eru 4.033 km² að stærð og eru aðallega úr gosbergi með gosmyndunum og gjóskuseti. Gosberg og djúpberg eru basísk og eyjarnar eru bergfræðilega svipaðar öðrum makarónesískum eyjum í Atlantshafi.

Segultruflanir við eyjarnar benda til þess að undirstöður þeirra hafi myndast fyrir 125-150 milljón árum, en eyjarnar sjálfar eru 8-20 milljón ára gamlar.^[5] Elstu klettarnir ofan sjávarborðs eru á Maio og norðurskaga Santiago, og eru 128-131 milljón ára gamalt bólstraberg. Gosvirkni á svæðinu hófst snemma á Míósen og náði hátindi sínum undir lok tímabilsins þegar eyjarnar náðu mestu stærð. Á sögulegum tíma hefur eldvirkni verið bundin við eyjuna Fogo.^[6]

 

 

Á Grænhöfðaeyjum eru 22 sveitarfélög (concelhos) sem skiptast í 32 sóknir (frequesias) frá nýlendutímanum:

 

 

Sotaventoeyjar

Eyja	Sveitarfélag	Manntal 2010 [7]	Sókn
Maio	Maio	6.952	Nossa Senhora da Luz
Santiago	Praia	131.719	Nossa Senhora da Graça
	São Domingos	13.808	Nossa Senhora da Luz
			São Nicolau Tolentino
	Santa Catarina	43.297	Santa Catarina
	São Salvador do Mundo	8.677	São Salvador do Mundo
	Santa Cruz	26.617	Santiago Maior
	São Lourenço dos Órgãos	7.388	São Lourenço dos Órgãos
	Ribeira Grande de Santiago	8.325	Santíssimo Nome de Jesus
			São João Baptista
	São Miguel	15.648	São Miguel Arcanjo
	Tarrafal	18.565	Santo Amaro Abade
Fogo	São Filipe	22.248	São Lourenço
			Nossa Senhora da Conceição
	Santa Catarina do Fogo	5.299	Santa Catarina do Fogo
	Mosteiros	9.524	Nossa Senhora da Ajuda
Brava	Brava	6.952	São João Baptista
			Nossa Senhora do Monte

Íbúar

breyta

Tungumál

breyta

Portúgalska er opinbert tungumál á Grænhöfðaeyjum.^[8] Hún er notuð í kennslu og stjórnsýslunni. Portúgalska er líka notuð í blöðum, sjónvarpi og útvarpi.

Kriolu er kreólamál sem byggist á portúgölsku og er notað sem talmál alls staðar á eyjunum. Kriolu er móðurmál nær allra íbúa Grænhöfðaeyja. Stjórnarskráin kveður á um að leitast skuli við að gera kriolu jafnhátt undir höfði og portúgölsku.^[8] Þó nokkuð af bókmenntum á kriolu er til, sérstaklega á Santiago- og São Vicente-mállýskum. Mikilvægi kriolu hefur farið vaxandi eftir að landið fékk sjálfstæði frá Portúgal.

Ólíkar mállýskur á mismunandi eyjum hafa staðið í vegi fyrir stöðlun tungumálsins. Sumir hafa mælt með tveimur stöðlum: einum fyrir norðureyjarnar byggðum á São Vicente-mállýskunni, og einum fyrir suðureyjarnar, byggðum á Santiago-mállýskunni. Rithöfundurinn og ráðherrann Manuel Veiga hefur verið helsti talsmaður þess að staðla notkun kriolu.^[9]

Tilvísanir

breyta

1. ↑ Hermann Örn Ingólfsson og Jónas H. Haralz (2003). Ísland og þróunarlöndin. Utanríkisráðuneyti Íslands. Afrit af upprunalegu geymt þann 8. desember 2021. Sótt 8. desember 2021.
2. ↑ Lobban, p. 4 Geymt 25 janúar 2016 í Wayback Machine
3. ↑ Tanya Basu (12. desember 2013). „Cape Verde Gets New Name: 5 Things to Know About How Maps Change“. National Geographic. Afrit af uppruna á 13. desember 2013. Sótt 12. desember 2013.
4. ↑ „Cabo Verde põe fim à tradução da sua designação oficial“ [Cabo Verde puts an end to translation of its official designation] (portúgalska). Panapress. 31. október 2013. Afrit af uppruna á 17. desember 2013. Sótt 17. desember 2013.
5. ↑ Pim et al., 2008, p.422
6. ↑ Carracedo, Juan Carlos; Troll, Valentin R. (2021), „North-East Atlantic Islands: The Macaronesian Archipelagos“, Encyclopedia of Geology, Elsevier, bls. 674–699, doi:10.1016/b978-0-08-102908-4.00027-8, ISBN 978-0-08-102909-1, S2CID 226588940
7. ↑ ^{7,0 7,1} Instituto Nacional de Estatistica.
8. ↑ ^{8,0 8,1} „Constituição da República de Cabo Verde“ (PDF). ICRC, gagnagrunnur um mannréttindalög. Article 9. Afrit (PDF) af uppruna á 12. mars 2017. Sótt 11. mars 2017.
9. ↑ Amado, Abel D. (2015), The Illegible State in Cape Verde: Language Policy and the Quality of Democracy, Boston University, a thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.

   Þessi Afríkugrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.